Cơ sở hạt nhân Isfahan của Iran bị phá hủy nặng nề trong đợt không kích ngày 21/6. Ảnh: TTXVN phát
Theo tờ The New York Times, Tổng thống Donald Trump khẳng định các cuộc tấn công của Mỹ đã xóa sổ chương trình làm giàu uranium của Iran, nhưng các quan chức và nhà phân tích khu vực ngày càng hoài nghi về tuyên bố đó. Họ cảnh báo rằng một cuộc chiến nữa giữa Israel và Iran chỉ còn là vấn đề thời gian.
Thỏa thuận năm 2015 nhằm hạn chế mức độ làm giàu uranium của Iran đã hết hạn vào tháng 10. Các lệnh trừng phạt nghiêm ngặt với Iran đã được tái áp đặt. Các cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân Iran dường như đã ngừng, ít nhất là trong thời điểm hiện tại. Trong khi đó, hiện chưa rõ vị trí của kho uranium được làm giàu ở mức độ cao của Iran. Mặc dù Iran nói rằng số uranium này đang bị chôn vùi dưới đống đổ nát, nhưng các quan chức Israel cho rằng chúng đã được đưa đến nơi an toàn.
Dường như Iran cũng đang tiếp tục phát triển một cơ sở làm giàu mới có tên là Pickaxe Mountain. Iran từ chối cho các thanh tra quốc tế tiếp cận cơ sở này hoặc bất kỳ cơ sở hạt nhân nào khác ngoài những cơ sở đã được công bố.
Kết quả là đang có tình trạng bế tắc nguy hiểm, không có đàm phán, không chắc chắn về kho vật liệu của Iran, không có giám sát độc lập. Nhiều người cho rằng điều này khiến việc Israel tấn công Iran lần nữa là điều gần như không thể tránh khỏi, xét theo quan điểm lâu nay của các quan chức Israel rằng chương trình hạt nhân của Iran là mối đe dọa tồn vong.
Nếu xảy ra kịch bản này, ông Ali Vaez, Giám đốc dự án về Iran tại Tổ chức Khủng hoảng Quốc tế, cho rằng Iran sẽ ít kiềm chế hơn khi đáp trả Israel so với khi bị tấn công hồi tháng 6. Theo ông Vaez, các quan chức Iran đã nói rằng các nhà máy tên lửa hoạt động 24 giờ mỗi ngày và nếu có chiến tranh nữa, họ dự định sẽ phóng 2.000 quả cùng lúc để áp đảo phòng thủ Israel, chứ không phải 500 quả trong 12 ngày như trong tháng 6.
Ông Vaez nhận định hiện không có bằng chứng cho thấy sắp xảy ra cuộc tấn công mới, nhưng Israel cảm thấy công việc chưa hoàn tất và không thấy lý do để không tiếp tục xung đột, vì vậy Iran đang tăng cường chuẩn bị cho đợt tiếp theo.
Từ tháng 6, các quan chức Israel cảnh báo rằng họ sẵn sàng tấn công Iran lần nữa nếu nước này tiến gần tới giai đoạn chế tạo vũ khí hạt nhân, điều mà Iran luôn phủ nhận. Israel cho rằng chương trình hạt nhân của Iran đã bị suy giảm nhưng chưa bị phá hủy.
Ông H.A. Hellyer, cộng sự cấp cao tại Trung tâm Tiến bộ Mỹ, bình luận: “Israel muốn đảm bảo chương trình hạt nhân của Iran được kiểm soát và họ không thể đạt được điều đó qua đàm phán, nên tôi nghi ngờ Israel định tấn công lần nữa. Người Iran đang tái xây dựng, nhưng khi vượt qua một ranh giới nhất định, Israel sẽ tấn công lại”.
Các quốc gia Arab cũng mong muốn hợp tác với Tổng thống Trump để đảm bảo gây ảnh hưởng tới Israel. Các quan chức Arab đang thúc đẩy các cuộc đàm phán hạt nhân mới giữa Iran và Mỹ, nhưng hiện ít lạc quan.
Trong khi đó, Đại giáo chủ Iran Ali Khamenei bình luận rằng Mỹ có thái độ thù địch sâu sắc với Iran, cho thấy khó có khả năng diễn ra cuộc đàm phán mới nào với Mỹ về chương trình hạt nhân.
Tuần trước, Bộ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi cho rằng Mỹ đã đưa ra các điều kiện không thể chấp nhận và bất khả thi, bao gồm đàm phán trực tiếp và Iran ngừng hoàn toàn hoạt động làm giàu uranium và điều này phải được kiểm chứng. Ông một lần nữa từ chối đàm phán trực tiếp và chấm dứt làm giàu uranium.
Tuy nhiên, ông nhắc lại rằng Iran vẫn sẵn sàng đàm phán gián tiếp dưới một số điều kiện nhất định, bao gồm đảm bảo không có thêm cuộc tấn công quân sự hay áp lực kinh tế và bồi thường thiệt hại chiến tranh, những yêu cầu mà Mỹ không chấp nhận. Ông Araghchi cũng cảnh báo Israel về hậu quả nghiêm trọng nếu tiến hành bất kỳ cuộc tấn công nào trong tương lai.
Với bế tắc ngoại giao như hiện nay, một số quan chức Iran muốn thỏa hiệp và đạt thỏa thuận với ông Trump, trong khi những người khác ủng hộ đối đầu. Nhưng cả hai phe đều coi một đợt đối đầu nữa với Israel là điều tất yếu.
Ông Vaez bình luận: “Vì vậy, Iran đang tăng cường chuẩn bị cho vòng tiếp theo và họ muốn tạo ra một thế cân bằng mới”.
Ông Rafael Grossi, Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế, nói với tờ Financial Times rằng tổ chức này tin rằng phần lớn kho uranium được làm giàu ở mức độ cao của Iran vẫn còn tồn tại sau cuộc chiến, nhưng tình trạng không rõ ràng nếu không có thanh tra. Ông ước tính Iran có khoảng 400 kg uranium làm giàu 60%, gần mức độ chế tạo vũ khí.