Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (trái) gửi lời cảm ơn đối với những bước đi mạnh mẽ của Tổng thống Mỹ Joe Biden nhằm ủng hộ Ukraine. Ảnh: Getty Images/ TTXVN
Phương Tây gần đây ngày càng thúc đẩy ý tưởng về việc mở ra các cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraine nhằm tìm kiếm một giải pháp hòa bình cho cuộc xung đột đang diễn ra, theo tờ Izvestia của Nga ngày 31/7. Trong khi đó, Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb cho rằng Ukraine đang ở vị thế mạnh hơn để bắt đầu đối thoại với Nga, dù thực tế trên chiến trường dường như không ủng hộ nhận định này. Tuy nhiên, các chuyên gia Nga cho rằng, lời kêu gọi này chưa phản ánh đầy đủ sự sẵn sàng thực sự của EU và Mỹ cho một tiến trình hòa bình thực chất.
Trong một cuộc phỏng vấn với báo Le Monde của Pháp, Tổng thống Stubb nhấn mạnh rằng Ukraine hiện đang ở một vị thế mạnh hơn để khởi động các cuộc đàm phán với Nga. Ông lập luận rằng sự gia tăng viện trợ quân sự từ phương Tây đã làm tăng cường khả năng thương lượng của Kiev. Các nhà phân tích quân sự cho rằng tình hình thực tế trên mặt trận có vẻ không phản ánh vị thế của Ukraine như vậy. Lực lượng Nga đã kiểm soát thêm hơn 10 khu định cư chỉ trong tháng 7 và vẫn duy trì động lực của chiến dịch quân sự đặc biệt. Trong khi đó, quân đội Ukraine đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân sự và khó khăn trong việc huy động lực lượng.
Nhưng sự thay đổi trong bối cảnh chính trị ở phương Tây cũng có thể ảnh hưởng đến động thái của các bên liên quan. Tại EU, sự gia tăng sự phổ biến của các đảng cánh hữu trong cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu có thể phản ánh sự thay đổi trong chính sách đối ngoại. Tại Mỹ, với cuộc bầu cử sắp tới và khả năng Donald Trump trở lại nắm quyền, nhiều người cho rằng chính sách đối ngoại của Mỹ có thể sẽ thay đổi. Những yếu tố này có thể khiến phương Tây kêu gọi đàm phán không phải vì sẵn sàng thực hiện các cuộc đối thoại mà là để chuyển hướng sự chú ý khỏi các vấn đề chính trị và khó khăn hiện tại của họ.
Denis Denisov, chuyên gia tại Đại học Tài chính của Chính phủ Nga, cho rằng động lực thúc đẩy phương Tây về việc đàm phán có thể chỉ là một cách để chuyển hướng sự chú ý khỏi tình hình khó khăn mà Kiev và các đối tác của họ đang gặp phải. Ông Denisov cho rằng nếu các quốc gia phương Tây thực sự có lập trường thống nhất về nhu cầu đàm phán, Kiev có thể sẽ ủng hộ kế hoạch đó. Tuy nhiên, hiện tại dường như các sáng kiến về đàm phán chỉ là một phần của chiến lược chuyển hướng và không thực sự thể hiện sự sẵn sàng cho tiến trình hòa bình.
Về phần mình, Dmitry Ofitserov-Belsky, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Kinh tế Thế giới và Quan hệ Quốc tế (IMEMO) thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga (RAS) nhận định, sự mệt mỏi vì xung đột không nhất thiết đồng nghĩa với việc các bên sẵn sàng chấm dứt xung đột. Ông lưu ý rằng xung đột có thể bị đóng băng, nhưng để thực sự chấm dứt, cần có những đề xuất cụ thể. Theo ông, phương Tây có thể chỉ muốn đưa Nga vào quá trình đàm phán để đóng băng xung đột, sau đó tiếp tục cuộc chiến khi cần thiết.
Một điểm quan trọng trong tình hình hiện tại là sắc lệnh của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cấm các cuộc đàm phán với Nga. Theo giới lãnh đạo Nga, nếu Ukraine thực sự muốn chứng tỏ sự sẵn sàng cho việc đối thoại, trước tiên Kiev cần phải hủy bỏ sắc lệnh này. Đến nay, Ukraine vẫn chưa thực hiện điều đó, có nghĩa là bất kỳ lời lẽ về tiến trình hòa bình đều có thể chỉ là để thăm dò phản ứng của Nga.
Như vậy, mặc dù phương Tây ngày càng kêu gọi mở đàm phán giữa Nga và Ukraine, thực tế là các quốc gia này chưa thực sự thể hiện sự sẵn sàng cho một tiến trình hòa bình thực chất. Các yếu tố chính trị nội bộ và chiến lược của các bên liên quan, cũng như sự thiếu vắng các hành động cụ thể từ Ukraine, cho thấy rằng việc tìm kiếm một giải pháp hòa bình toàn diện vẫn còn nhiều thách thức.