Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Nga ở Alaska: Phép thử quan trọng đối với Trung Quốc

Trong khi cuộc gặp mặt trực tiếp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Alaska đã gây ra nhiều hoài nghi và lo lắng tại Ukraine và châu Âu, ở một nơi khác, sự kiện này lại được đón nhận một cách tích cực: Trung Quốc. Theo Đài phát thanh châu Âu RFE/RL, đối với Bắc Kinh, hội nghị thượng đỉnh này không chỉ là một diễn biến ngoại giao đơn thuần mà còn là một phép thử quan trọng, mang ý nghĩa tiền lệ cho chính sách đối ngoại của mình trong tương lai. Sự theo dõi sát sao của Trung Quốc không chỉ cho thấy mối quan tâm về cục diện địa chính trị toàn cầu mà còn hé lộ những tính toán chiến lược sâu xa của Bắc Kinh.

Trước khi hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Nga diễn ra, theo một tuyên bố từ Bộ Ngoại giao Trung Quốc vào ngày 12/8, Bắc Kinh "rất vui khi thấy Nga và Mỹ vẫn giữ liên lạc, cải thiện quan hệ và thúc đẩy giải pháp chính trị cho cuộc khủng hoảng Ukraine". Bình luận này được đưa ra sau khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có cuộc điện đàm với Tổng thống Putin, trong đó phía Trung Quốc đã khuyến khích cả hai bên tìm kiếm một giải pháp chính trị cho cuộc chiến ở Ukraine.

Đối với Trung Quốc, hội nghị thượng đỉnh tại Alaska diễn ra trong bối cảnh đặc biệt quan trọng. Quan hệ Mỹ - Trung đang trong giai đoạn nhạy cảm, với việc hai bên vừa kéo dài thời hạn đàm phán 90 ngày để đạt được một thỏa thuận thương mại. Các chuyên gia nhận định rằng, Trung Quốc đang chuẩn bị cho một hội nghị thượng đỉnh cấp cao giữa ông Tập Cận Bình và ông Trump vào tháng 10 tới, nơi các vấn đề phức tạp như thương mại và Đài Loan sẽ được đưa ra thảo luận.

Tiền lệ cho chính sách đối ngoại

Craig Singleton, thành viên cấp cao tại Quỹ Bảo vệ Dân chủ, một tổ chức tư vấn ở Washington, D.C., cho rằng hội nghị thượng đỉnh tại Alaska được Trung Quốc theo dõi chặt chẽ vì nó sẽ cho phép nước này "nghiên cứu tiền lệ về cách áp dụng ở châu Á trước khi đàm phán" với chính quyền Trump. Chuyên gia Singleton giải thích: "Bắc Kinh coi Alaska là sự xác nhận cho khả năng mặc cả giữa các cường quốc của Tổng thống Trump: Nga, Trung Quốc và Mỹ được coi là các cực ngang hàng, với logic phạm vi ảnh hưởng được áp dụng trở lại".

Quan điểm này cho thấy Trung Quốc nhìn nhận cuộc gặp ở Alaska không chỉ là về việc giải quyết cuộc xung đột ở Ukraine, mà còn là một bài học về cách thức ngoại giao của Tổng thống Trump. Sự kiện này là cơ hội để Bắc Kinh đánh giá liệu chiến lược cứng rắn và kiên nhẫn của họ có thể mang lại kết quả tương tự trong bối cảnh căng thẳng Mỹ - Trung hay không. Chuyên gia Singleton nhấn mạnh: "Alaska không phải là vấn đề về bản đồ; mà là vấn đề tiền lệ".

Trung Quốc đã nổi lên là đối tác mạnh mẽ nhất của Nga kể từ năm 2022, cung cấp hỗ trợ kinh tế bằng việc mua dầu, cung cấp các sản phẩm lưỡng dụng, và hỗ trợ ngoại giao trên trường quốc tế. Mối quan hệ này được củng cố khi Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị nói với Đại diện cấp cao về chính sách đối ngoại và an ninh EU rằng Bắc Kinh "không thể chấp nhận thất bại của Nga".

Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Nga diễn ra mà không có sự tham gia của các nhà lãnh đạo Ukraine và châu Âu, điều này còn có thể được Bắc Kinh coi là một sự xác nhận rằng chiến lược kiên nhẫn và quyết đoán của họ có thể mang lại thành quả. Trong những tháng gần đây, Bắc Kinh đã nhận được một số tín hiệu đáng khích lệ từ Washington, cho thấy một sự thay đổi trong cách tiếp cận của chính quyền Trump đối với Trung Quốc.

Một trong những động thái đáng chú ý là việc Mỹ đảo ngược quyết định cấm xuất khẩu chip H20 của Nvidia sang Trung Quốc. Quyết định này đã gây ra sự chia rẽ trong giới chuyên gia Mỹ. Một số người phản đối, bao gồm 20 chuyên gia an ninh và cựu quan chức, đã ký một bức thư ngỏ chỉ trích quyết định trên, cho rằng việc cung cấp những con chip này đang "tiếp thêm động lực cho chính cơ sở hạ tầng sẽ được sử dụng để hiện đại hóa và mở rộng quân đội Trung Quốc". Bức thư này có chữ ký của Matt Pottinger, Phó Cố vấn An ninh Quốc gia trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.

Ngoài ra, các nhà quan sát Trung Quốc cũng diễn giải một số động thái khác của Mỹ là nhằm hòa giải với Bắc Kinh, bao gồm việc chặn kế hoạch quá cảnh của nhà lãnh đạo Đài Loan Lại Thanh Đức qua Mỹ và hủy cuộc họp giữa các quan chức Mỹ với quan chức hàng đầu về quốc phòng của Đài Loan.

Graham Allison, Giáo sư tại Harvard, cho rằng có khả năng Tổng thống Trump sẽ công bố một "mối quan hệ đối tác tuyệt vời" mới với Trung Quốc sau hội nghị thượng đỉnh ở Alaska, nhằm thay đổi giọng điệu và bản chất của mối quan hệ Mỹ - Trung theo hướng tích cực hơn. Mặc dù ngày chính thức cho cuộc gặp giữa Tổng tổng thống Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chưa được ấn định, nhưng các nguồn tin cho biết hai nhà lãnh đạo có thể sẽ gặp nhau bên lề hội nghị APEC tại Hàn Quốc hoặc hội nghị ASEAN tại Malaysia vào tháng 10 tới.

Tóm lại, sự theo dõi sát sao của Trung Quốc đối với hội nghị thượng đỉnh ở Alaska là một minh chứng cho thấy Bắc Kinh đang cố gắng tìm hiểu cách tiếp cận ngoại giao "đặc biệt" của chính quyền Trump trong bối cảnh các cuộc đàm phán quan trọng của Trung Quốc với Mỹ sắp diễn ra.