Ông António Guterres, người có thâm niên hàng chục năm ở cương vị người đứng đầu Cao ủy LHQ về người tị nạn (UNHCR), đã nhận được số phiếu cao hơn bà Irina Bokova, người Bulgaria, hiện là Tổng Giám đốc Tổ chức Văn hóa, Khoa học và Giáo dục LHQ (UNESCO).
Tại cuộc bỏ phiếu thăm dò lần thứ năm của các thành viên HĐBA LHQ, ông Guterres đã nhận được 12 phiếu ủng hộ, 1 phiếu trắng và 2 phiếu không ủng hộ trong tổng số 15 phiếu. Số phiếu lần này cũng bằng số phiếu ủng hộ ông trong lần bỏ phiếu thăm dò lần thứ tư.
Sự nổi lên và liên tục dẫn đầu của ông Guterres là điều ngạc nhiên vì nhiều người cho rằng vị trí Tổng Thư ký LHQ sắp tới sẽ là một phụ nữ và là người Đông Âu. Tuy nhiên, cựu Giám đốc UNHCR được đánh giá là người có khả năng lắng nghe tại các cuộc họp Đại Hội đồng LHQ, và các chủ trương đối với vấn đề người tị nạn đang được xem là một vấn đề quan trọng hiện nay khi vấn đề di cư, tị nạn đang trở nên trầm trọng do hậu quả của các cuộc chiến tranh, khủng bố và biến đổi khí hậu.
Thế dẫn đầu hiện nay của ông Guterres dù vậy chưa phải là yếu tố quyết định. Người chiến thắng trong cuộc đua cho vị trí Tổng thư ký LHQ phải là người có được ít nhất 9 phiếu bầu trong Hội đồng Bảo an LHQ và không bị phủ quyết bởi 1 trong 5 thành viên thường trực của hội đồng này. Vẫn có khả năng có 1 hoặc hơn 1 phiếu phủ quyết dành cho ông Guterres trong vòng bỏ phiếu tại Hội đồng Bảo an LHQ. Nga từng nói họ muốn một người Đông Âu đảm nhận vị trí này, và mọi sự chú ý đang dồn vào cuộc bỏ phiếu của Hội đồng Bảo an vào ngày 5/10 tới.
Nếu Nga bỏ phiếu phủ quyết ông Guterres thì nhiều khả năng các nước phương Tây cũng sẽ bỏ phiếu phủ quyết lại 8 ứng cử viên mà Nga ủng hộ. Theo lời một nhà ngoại giao cấp cao tại Hội đồng Bảo an, nếu như ông Guterres bị chặn lại thì các thành viên khác trong danh sách cũng sẽ bị bị bỏ phiếu phủ quyết, và khi đó sẽ phải tìm những ứng cử viên mới từ bên ngoài danh sách các ứng cử viên hiện nay.
15 nước ủy viên HĐBA LHQ bắt đầu bỏ phiếu thăm dò vòng 1 từ 21/7 để quyết định ai sẽ là tân Tổng thư ký LHQ kế nhiệm ông Ban Ki - moon kể từ tháng 1/2017. Có tổng cộng 12 ứng cử viên tham gia cuộc chạy đua vào vị trí này, đa số là các quan chức tới từ các nước Đông Âu - khu vực chưa từng có người giữ chức vụ đứng đầu tổ chức đa phương lớn nhất hành tinh này. Từng nước ủy viên Hội đồng Bảo an LHQ đưa ra ý kiến của mình về từng ứng viên. Họ có thể dành lá phiếu “khuyến khích” hay “không khuyến khích” đối với một ứng viên nào đó hoặc tuyên bố “không có ý kiến”.
Theo quy định, tiến trình bầu chọn Tổng thư ký LHQ diễn ra tại các cuộc bỏ phiếu kín của Hội đồng Bảo an và cơ quan nắm quyền lực cao nhất trong thể chế đa phương này sẽ đề cử ứng viên duy nhất để Đại Hội đồng LHQ thông qua. Tuy nhiên, điểm mới của tiến trình bầu chọn người đứng đầu LHQ năm nay là 12 ứng cử viên đều phải công khai thể hiện năng lực của bản thân.
Năm nay cũng là lần đầu tiên trong lịch sử 70 năm của LHQ, tiến trình bầu chọn và bổ nhiệm tổng thư ký được dựa trên các nguyên tắc minh bạch. Các quốc gia thành viên được quyền tiến cử người mình chọn, còn các ứng cử viên thì phải nộp đơn ứng cử, hồ sơ cá nhân và phải trình bày quan điểm ở phiên điều trần công khai của Đại Hội đồng LHQ, nhằm giành phiếu của các phái đoàn từ 193 quốc gia.
Theo kế hoạch, ứng cử viên cuối cùng được lựa chọn vào tháng 10 tới và sẽ chính thức nhậm chức vào ngày 1/1/2017.