Tạp chí “The Diplomat” nhận định sự can dự của chính quyền Tổng thống Trump ở châu Á tiếp tục được đẩy mạnh với cuộc tập trận thường niên Hổ Mang Vàng từ ngày 13-23/2. Kể từ khi Mỹ hạ cấp quan hệ với Thái Lan sau vụ đảo chính năm 2014, số lượng quân nhân Mỹ tham gia các cuộc tập trận quân sự Hổ Mang Vàng được duy trì ở mức 3.600 người mỗi năm. Song năm nay, Mỹ đã nâng số quân nhân tham gia lên tới 6.800 người. Ngoài ra, hạng mục diễn tập tấn công đổ bộ đã được đưa trở lại sau khi bị loại khỏi phạm vi diễn tập từ năm 2014.
Đối với một số nhà quan sát, điều này có thể được xem như là một phần của việc thiết lập lại quan hệ Mỹ-Thái Lan, khởi đầu là động thái Tổng thống Donald Trump điện đàm với Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-o-cha để tái khẳng định liên minh lâu năm. Ông Trump sau đó đã tiếp ông Prayut Chan-o-cha tại Nhà Trắng vào tháng 10/2017.
Tổng thống Trump tiếp Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-o-cha (thứ hai bên trái) và phu nhân tại Nhà Trắng. Ảnh: AP |
Sau Hổ Mang Vàng 2018, Thái Lan có thể sẽ tận dụng vị trí chiến lược quan trọng của nước này và sự sẵn sàng của Mỹ để lôi kéo Washington can dự, bất chấp những bất đồng chính trị. Điều quan trọng hơn là phải nhận thức được rằng cuộc tập trận này vượt quá khuôn khổ liên minh Mỹ-Thái Lan và đặt nó trong bối cảnh rộng hơn của việc Mỹ tăng cường hợp tác an ninh ở châu Á.
Những mối quan tâm và sự can dự của Mỹ ở châu Á Chiến lược An ninh Quốc gia năm 2017 và Chiến lược Quốc phòng 2018 cho thấy chính quyền Tổng thống Trump đã xác định cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và xử lý vấn đề hạt nhân Triều Tiên là hai trong số những mối quan tâm hàng đầu của Mỹ.
Cụ thể, Chiến lược An ninh Quốc gia năm 2017 cho rằng Trung Quốc muốn "thay thế" Mỹ và thiết lập một trật tự mới trong khu vực bằng cách lôi kéo kinh tế, thông tin tuyên truyền và gây sức ép. Báo cáo chiến lược cũng chỉ trích các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông đang gây phương hại tới "tự do thương mại hàng hải, đe dọa chủ quyền của các quốc gia khác và phá hoại sự ổn định khu vực". Do đó, Washington nhận thức được vai trò rất quan trọng của việc mở rộng các mối quan hệ đối tác ở khu vực Ấn Độ Dương–Thái Bình Dương để hình thành một cấu trúc an ninh có khả năng ngăn chặn sự xung đột và duy trì hòa bình-ổn định dựa trên luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc quốc về Luật biển (UNCLOS).
 Tổng thống Trump và Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte (phải). Ảnh: CNN
|
Bên cạnh đó, Mỹ cũng coi chương trình hạt nhân của Triều Tiên là một thách thức nghiêm trọng. Trong cuộc tập trận Hổ Mang Vàng năm nay, điều đáng chú ý là khoa mục lính thủy đánh bộ tiến hành một cuộc tập trận đổ bộ trên bãi biển Hat Yao.
Một số nhà quan sát đã nhanh chóng xem xét động thái này trong bối cảnh căng thẳng tiếp diễn trên Bán đảo Triều Tiên. Bất kể ý định thực sự của sự sắp xếp này, nó cho thấy việc chính quyền Tổng thống Trump nâng cấp mức độ can dự trong cuộc tập trận Hổ Mang Vàng phải được nhìn nhận dưới quy mô của chiến lược chính sách đối ngoại rộng hơn chứ không chỉ giới hạn trong liên minh Mỹ-Thái Lan.
Nhiều người đã nói về những sai lầm trong chính sách đối ngoại của chính quyền Tổng thống Trump. Tuy nhiên, sự can dự của ông ở châu Á đã mang lại một động năng ngày càng lớn. Không giống như chính quyền của Tổng thống Barack Obama, chính quyền mới của Mỹ đã chứng tỏ sự sẵn sàng can dự với các nhà lãnh đạo Đông Nam Á với nhiều “phong cách” khác nhau. Điều này chỉ ra rằng chính quyền Mỹ đã tách biệt lợi ích với các giá trị và ngày càng nhận thấy tầm quan trọng của việc duy trì ảnh hưởng ở châu Á-Thái Bình Dương.
Tổng thống Trump và các nhà lãnh đạo Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Ảnh: AP |
Đông Nam Á có nên hoan nghênh sự “tái can dự” của Mỹ?
Có người cho rằng Đông Nam Á nói riêng nên hoan nghênh sự can dự ngày càng tăng của Mỹ trong khu vực như là một sự cân bằng cần thiết đối với Trung Quốc. Tuy nhiên, một số nước Đông Nam Á có thể phải cảnh giác vì họ e ngại Trung Quốc nhận thức sai rằng các nước đang tham gia một chiến lược ngăn chặn do Mỹ đứng đầu.
Sự cạnh tranh ngày càng lớn giữa Mỹ và Trung Quốc chắc chắn sẽ làm phức tạp thêm môi trường an ninh khu vực. Khi áp lực tăng lên, các quốc gia Đông Nam Á có thể bị buộc phải đưa ra một số quyết định khó khăn.