Diễn ra sau hàng loạt diễn biến tích cực liên quan vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên, chuyến thăm cho thấy vai trò không thể thiếu của Nga trong tiến trình phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên, trong quan hệ trực tiếp với nền kinh tế lớn thứ tư châu Á cũng như trong mối quan hệ tay ba giữa Nga-Triều Tiên và Hàn Quốc.
Điều này là hoàn toàn dễ hiểu vì đã từ lâu Nga là một bên tham gia trong các cuộc đàm phán 6 bên (Triều Tiên, Hàn Quốc, Mỹ, Trung Quốc, Nga và Nhật Bản) nhằm giải quyết vấn đề hạt nhân trên khu vực có vị trí trọng yếu này. Hơn nữa, Nga và Hàn Quốc vẫn xây dựng một quan hệ hợp tác cùng có lợi và kết nối trong nhiều lĩnh vực.
Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in (giữa) trong cuộc gặp các quan chức an ninh tại Seoul ngày 15/6. Ảnh: YONHAP/TTXVN |
Hai bên không có những vấn đề về lịch sử chưa được giải quyết, quan hệ song phương cũng được nâng cấp lên đối tác hợp tác chiến lược từ năm 2008. Hiện Nga là đối tác kinh tế quan trọng đối với Hàn Quốc, đặc biệt trong việc cung cấp nguyên vật liệu sản xuất và năng lượng.
Về phía Nga, xây dựng quan hệ với Hàn Quốc không chỉ mang lại lợi ích kinh tế to lớn mà còn mang ý nghĩa chiến lược, bởi Seoul là một đồng minh quan trọng của Mỹ ở khu vực Đông Bắc Á. Có thể hiểu việc phát triển quan hệ với Hàn Quốc là cách để Moskva duy trì thế cân bằng lực lượng cũng như địa chính trị trong khu vực.
Trên thực tế, Nga có chung đường biên giới dài khoảng 18 km với Triều Tiên, nên bất cứ diễn biến bất ổn nào tại quốc gia Đông Bắc Á, từ việc xử lý không cẩn trọng kho vũ khí hạt nhân của Bình Nhưỡng, tới xảy ra chiến tranh dẫn tới làn sóng người tị nạn... đều sẽ gây ra thảm họa đối với vùng Viễn Đông của Nga. Bên cạnh đó, bất cứ việc mở rộng ảnh hưởng hay gia tăng hiện diện quân sự nào của Mỹ tại khu vực bán đảo Triều Tiên đều tác động đến trực tiếp lợi ích sống còn của Nga.
Động thái tích cực gần đây của Nga tham gia tiến trình giải quyết vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên nằm trong chủ trương chính sách của Moskva. Việc Tổng thống Nga mời Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in tới thăm để thảo luận vấn đề phi hạt nhân hóa Triều Tiên và các cơ hội kinh tế sau khi nước này được dỡ bỏ các lệnh cấm vận của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, cũng là điều dễ hiểu.
Trong khi đó, để thúc đẩy quá trình phi hạt nhân hóa Triều Tiên, Hàn Quốc rất cần sự giúp đỡ của Nga. Mặc dù trong các cuộc gặp thượng đỉnh liên Triều và Mỹ- Triều Tiên vừa qua, các cam kết về phi hạt nhân hóa đã được đưa ra nhưng tiến trình thực hiện được dự báo là không ít chông gai do chịu nhiều yếu tố tác động. Cho tới thời điểm này, Mỹ và Hàn Quốc cũng chưa thể xác định tiềm lực hạt nhân thực sự của Triều Tiên mạnh tới đâu.
Trong khi đó, cùng với Trung Quốc, Nga duy trì quan hệ tốt đẹp với Triều Tiên từ nhiều năm nay và có thể nói đã giành được sự tin tưởng của Triều Tiên, thể hiện ở việc cố lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-Il, cha của nhà lãnh đạo Kim Jong-un từng đến thăm Nga nhiều lần.
Tại cuộc gặp hôm 14/6 ở Điện Kremli giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin với Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Hội đồng Nhân dân Tối cao Triều Tiên Kim Yong-nam, hai bên đã khẳng định lại mối quan hệ hữu nghị lâu đời này. Bởi vậy, Nga được xem là nhân tố có thể tác động tích cực mang tính xúc tác để thúc đẩy tiến trình phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên. Hợp tác với Nga tạo cơ hội lớn để Tổng thống Hàn Quốc hiện thực hóa mục tiêu giải quyết vấn đề hạt nhân thông qua đối thoại và hòa giải.
Trước chuyến thăm này, Phủ Tổng thống Hàn Quốc cũng công khai thừa nhận vai trò của Nga khi cho rằng Moskva đã có những đóng góp đáng kể vào việc phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên, đồng thời nhấn mạnh vai trò của Nga ở khu vực này trong tương lai.
Mong muốn của Hàn Quốc là tăng cường tình hữu nghị, sự tin tưởng giữa các nhà lãnh đạo hai nước và xa hơn nữa là thiết lập một mối quan hệ đối tác chiến lược với Nga, nước còn có vị trí trọng tâm trong “Chính sách hướng Bắc mới" của chính quyền Tổng thống Moon Jae-in.
Chính sách hướng Bắc mới của Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in là một chiến lược đầy tham vọng, hướng tới việc thiết lập một khu vực kinh tế rộng lớn bao trùm bán đảo Triều Tiên, vùng Viễn Đông Nga và khu vực Á - Âu, để từ đó xây dựng Cộng đồng kinh tế Á - Âu thông qua sự hợp tác Hàn-Nga.
Các dự án tiềm năng chung bao gồm kế hoạch kết nối đường sắt ở biên giới liên Triều với tuyến đường sắt xuyên Siberia, cũng như thiết lập hệ thống điện nối Nga với mạng lưới điện Đông Bắc Á gồm Hàn Quốc, Trung Quốc và Nhật Bản.
Cũng trong khuôn khổ Chính sách hướng Bắc mới, Hàn Quốc và Nga đã thảo luận cách thức nhằm xây dựng các “cầu nối” giữa 2 quốc gia trong các lĩnh vực khác, như vận tải biển, đóng tàu, xuất khẩu lao động, nông nghiệp và ngư nghiệp. Tại một phiên họp gần đây, Phó Thủ tướng phụ trách kinh tế kiêm Bộ trưởng Tài chính Hàn Quốc Kim Dong-yeon (Kim Đông I-ơn) cũng đã nêu rõ cần có thêm các nỗ lực nhằm tăng cường quan hệ song phương giữa hai miền Triều Tiên và Nga, bởi điều này sẽ dẫn tới thịnh vượng cho tất cả các bên.
Để các dự án tham vọng trên thành hiện thực, sự tham gia của Bình Nhưỡng đóng vai trò quan trọng, do cơ sở hạ tầng nối Hàn Quốc và Nga sẽ phải đi qua Triều Tiên. Các chính quyền Hàn Quốc tiền nhiệm đã không đạt được nhiều thành công trong các dự án xuyên biên giới với Nga, trong đó có đường ống khí đốt tự nhiên nối vùng Viễn Đông của Nga với bờ biển phía Đông của bán đảo Triều Tiên, cũng như dự án phát triển tổ hợp công nghiệp dọc biên giới Triều - Nga. Tuy nhiên, không khí hòa dịu trên bán đảo Triều Tiên trong thời gian gần đây đang làm dấy lên hy vọng có thể thúc đẩy các dự án phát triển ba bên này.
Rõ ràng, Nga và Hàn Quốc có những lợi ích kinh tế - an ninh song trùng ở khu vực Đông Bắc Á và đây sẽ là đòn bẩy để hai bên xích lại gần nhau. Chuyến thăm của Tổng thống Hàn Quốc tới Nga lần này không chỉ giúp thúc đẩy quan hệ hai nước, mà còn tạo điều kiện để tiến trình phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên có thể đi đúng hướng.