Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng. Ảnh: THX/TTXVN
Theo Yahoo Finance ngày 13/4, trong vài tháng tới, các trụ cột trong chương trình nghị sự kinh tế của ông Trump có thể chạm đến điểm bùng nổ. Cụ thể, lệnh tạm hoãn 90 ngày đối với một số loại thuế quan đối ứng sẽ hết hạn vào ngày 9/7. Quốc hội sẽ phải thông qua được các kế hoạch cắt giảm thuế trong nước trước tháng 8. Trần nợ công của Mỹ cũng có thể bị vượt qua trong mùa hè này.
Chính quyền Tổng thống Trump càng cho thấy mùa hè là giai đoạn quyết định khi mới đây đã miễn thuế đối ứng tạm thời cho một loạt thiết bị điện tử quan trọng như điện thoại thông minh, máy tính, chất bán dẫn và các thiết bị điện tử khác. Tuy nhiên, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick phát biểu trên truyền hình ngày 13/4 rằng đó chỉ là miễn trừ tạm thời và các sản phẩm này sẽ thuộc diện bị áp thuế theo ngành chất bán dẫn, có thể trong vòng một hoặc hai tháng nữa, tức là vào tháng 5 hoặc 6.
Những biến động dữ dội do thuế quan trong thị trường vài tuần qua cho thấy nhà đầu tư sẽ theo dõi sát sao từng bước diễn biến.
Tất nhiên, ông Trump trước đây từng nhiều lần thay đổi thời hạn chót và có thể tiếp tục linh hoạt như vậy trong vài tháng tới đối với một số vấn đề, nhưng một số vấn đề khác thì bắt buộc phải được giải quyết trước mùa thu, trong bối cảnh thiệt hại kinh tế do thuế quan đang ngày càng gia tăng và thời hạn chót liên quan đến trần nợ chắc chắn sẽ đến.
Thuế nhập khẩu: 90 ngày chạy nước rút đến ngày 9/7
Thuế quan đang là mối quan tâm hàng đầu của thị trường. Tuần qua, ông Trump đã quyết định tạm hoãn 90 ngày đối với kế hoạch áp thuế đối ứng, ngoại trừ tăng thuế với Trung Quốc và duy trì mức thuế 10% với phần còn lại của thế giới. Do đó, mốc đầu tháng 7 là thời điểm cần theo dõi.
Cụ thể, theo sắc lệnh hành pháp của ông Trump, hạn chót mới là 0 giờ 1 phút theo giờ mùa hè miền Đông ngày 9/7/2025.
Hạn chót này mở ra cuộc đàm phán cấp tốc trong những tuần tới, do nhóm đàm phán mà Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và ông Lutnick dẫn đầu để cố gắng ký kết hàng chục thỏa thuận.
Ông Trump tự tin khi tuyên bố: “Có thể kết thúc mọi thỏa thuận trong một ngày nếu tôi muốn”. Ông cũng khẳng định sẽ đưa hàng loạt vấn đề vào gói thỏa thuận cuối cùng.
Tuy nhiên, nhiều người đã chỉ ra rằng ngay cả các thỏa thuận thương mại đơn giản cũng có thể mất nhiều năm mới có thể hoàn tất và ngay cả ông Bessent cũng thừa nhận nhóm của ông đang bị quá tải bởi số lượng quốc gia liên hệ đàm phán.
Ông Rob Casey, đối tác cấp cao tại Signum Global Advisors, nhận định trên Yahoo Finance tuần này: “Với các đối tác như Việt Nam và Nhật Bản, tôi nghĩ thỏa thuận là khá khả thi trong 90 ngày tới, nhưng với EU và các nước khác thì còn nhiều bất đồng không thể dung hòa”.
Vấn đề liên quan Trung Quốc cũng khiến tình hình trở nên khó lường.
Dù vậy, ông Trump vẫn tiếp tục thể hiện sự tự tin, đăng bài sáng 11/4 rằng chính sách thuế quan đang tiến triển rất nhanh.
Thuế trong nước: Trận chiến gay go phía trước
Thuế trong nước là một vấn đề khác mà ông Trump và các đồng minh trong đảng Cộng hòa rõ ràng muốn hoàn tất trước mùa hè, một phần là để hỗ trợ thị trường trước tổn thất do thuế quan.
Đây là một quy trình điều chỉnh ngân sách phức tạp, một thủ tục tại Quốc hội để thông qua dự luật mà không cần phiếu bầu của đảng Dân chủ. Quy trình này đã tiến thêm một bước quan trọng sau khi Hạ viện thông qua nghị quyết ngân sách với tỷ lệ sít sao 216-214, giống với phiên bản mà Thượng viện đã phê duyệt.
Ông Trump tuyên bố: “Chúng tôi đang đi đúng hướng. Dự luật này thật tuyệt vời”.
Tuy nhiên, chiến thắng sít sao tuần này chỉ có được sau quá trình vận động gay gắt, khi nhiều nghị sĩ Cộng hòa do dự và chỉ đồng ý sau khi được đảm bảo rằng sẽ có cắt giảm ngân sách đáng kể trong dự luật cuối cùng.
Bước tiếp theo trong quy trình là Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, Lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện John Thune và ông Trump thống nhất chi tiết, trong bối cảnh nhiều thành viên Cộng hòa có quan điểm đối lập nhau trên nhiều vấn đề, từ cắt giảm chương trình Medicaid để cân đối ngân sách, đến các khoản khấu trừ thuế bang và địa phương (SALT), giới hạn giảm thuế cho tỷ phú.
Ông Johnson chỉ được phép để mất một vài phiếu và tuần này dự luật đã giành được số phiếu sít sau khi mất hai phiếu của hai nghị sĩ.
Dù thế nào, đây vẫn sẽ là một cuộc chiến chính trị căng thẳng. Ông Terry Haines tại công ty Pangaea Policy cho rằng nỗ lực cắt giảm chi tiêu là một thách thức then chốt, nhưng ông Trump hoàn toàn có thể “dùng đòn chính trị mạnh tay” nếu cần thiết.
Trần nợ: Hạn chót có thể khiến thị trường chao đảo
Tổng thống Trump còn gộp vấn đề trần nợ vốn rất nhạy cảm vào cùng gói dự luật điều chỉnh ngân sách lớn.
Một phân tích hồi tháng 3 từ Trung tâm Chính sách Lưỡng đảng cho thấy mốc gọi là “Ngày X”, tức là ngày Mỹ thực sự không thể thanh toán các hóa đơn, có thể rơi vào khoảng giữa tháng 7 đến đầu tháng 10.
Hy vọng của thị trường là vấn đề này sẽ được giải quyết sớm hơn nhiều, nhưng nếu gộp cùng dự luật giảm thuế, vấn đề có thể bị kéo đến sát thời hạn.
Về toàn bộ gói luật, ông Ed Mills - Giám đốc điều hành tại Raymond James - nhận định: “Thời điểm thông qua cuối cùng được nhắm đến là đầu mùa hè, trong đó nâng trần nợ (bao gồm trong dự luật) được coi là động lực thúc đẩy bắt buộc”.
Ông Bessent là người giúp dẫn dắt đàm phán và đã cam kết với ông Trump tuần này rằng vấn đề trần nợ sẽ được giải quyết gọn gàng trong hai năm tới. Nhưng đó là yêu cầu rất lớn với các nghị sĩ Cộng hòa thận trọng trong vấn đề ngân sách. Nhiều người trong số họ chưa bao giờ bỏ phiếu tăng trần nợ và xem đó là một điều danh dự.
Các quy định của quy trình điều chỉnh ngân sách cũng khiến mọi thứ khó khăn hơn.
Theo cam kết của ông Bessent, dự luật có thể phải nâng trần nợ thêm 4.000 đến 5.000 tỷ USD - con số khổng lồ chưa từng có và vượt mức tăng 2.500 tỷ USD hồi năm 2021.
Thông qua dự luật bên ngoài quy trình điều chỉnh ngân sách sẽ giúp tránh được ràng buộc chính trị bằng cách “treo” trần nợ đến một thời điểm trong tương lai. Nhưng trong khuôn khổ điều chỉnh, luật buộc phải gắn với con số cụ thể.
Tất cả tạo nên một bức tranh phức tạp và chỉ có một điều chắc chắn là tất sẽ bị bất ngờ hết lần này tới lần khác trong 90 ngày tới.