Đây là cây quýt có múi, chất lượng ăn ngon, mát họng và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm nên được nhiều người ưa chuộng. Nhờ trồng cây quýt bản địa, nhiều hộ dân vùng cao đã nâng cao thu nhập, xóa đói giảm nghèo.
Phân loại quýt Hoi trước khi chế biến.
Cây quýt đã có từ 100 năm trước, cây mọc trên sườn núi cao thuộc khu vực núi rừng Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, cây có quả nhỏ và có hương thơm đặc biệt, ăn vào thấy đậm lưỡi, mát họng, thông mũi, nhận biết đây là loại dược liệu quý nên người dân thường dùng vỏ quýt làm trà uống chữa bệnh ho hen, lá quýt được dùng chế biến các món ăn dân tộc Thái, nhờ trồng loài cây này nhiều hộ dân đã có thêm thu nhập, ổn định đời sống.
Tại xã Ban Công, có 50 hộ dân đã trồng quýt với tổng diện tích 11 ha, để phát triển loại cây này, UBND xã Ban Công đã vận động các hộ dân trồng phục tráng theo kỹ thuật mới. Đến nay, nhiều diện tích đã phát triển tốt, dự kiến cho thu nhập cao trong vụ Tết năm 2022.
Anh Lương Văn Thanh ở thôn 3, xã Ban Công cho biết, gia đình trồng quýt đã 15 năm và đây là loài cây mọc trên núi cao, mỗi năm gia đình anh thu hoạch hơn 20 tấn quýt , thu nhập gần 200 triệu đồng/năm. Đặc biệt, năm nay quýt được mùa, được giá nên được nhiều người dân quanh vùng đặt mua nhiều để dùng trong dịp Tết nguyên đán 2022 tới đây.
Theo anh Hà Văn Chỉnh, thôn 3, xã Ban Công cho hay, trước đây, anh vốn đi làm thuê khắp nơi, Năm 2018, sau khi biết địa phương có chủ trương trồng phục tráng, phát triển cây quýt, anh đã quyết định mua giống của các hộ dân trong xã để thực hiện mô hình. Đến nay, anh đã có hơn 2 ha trồng quýt, sản phẩm được bán cho các tiểu thương trong tỉnh Thanh Hóa trong dịp cận Tết, thu nhập đạt 200 triệu/năm.
Ông Lương Văn Tư, Chủ tịch UBND Ban Công, huyện Bá Thước cho biết, thời gian tới, xã sẽ nhân rộng thêm 20 ha trồng quýt; đồng thời, kết nối với các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh để có nơi tiêu thu sản phẩm cho bà con, góp phần tạp việc làm, giảm nghèo tại địa phương.
Huyện Bá Thước hiện có hơn 60 hộ trồng quýt, để hỗ trợ phát triển sản phẩm truyền ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, năm 2018, Sở Khoa học và Công nghệ Thanh Hóa đã phê duyệt và ký hợp đồng triển khai dự án “Phục tráng và phát triển giống quýt Hoi Bá Thước”, dự án đã trồng 3.000 cây quýt tại thôn Ba, xã Ban Công và thôn Éo Kén, xã Thành Sơn trên diện tích 4 ha.
Hiện, dự án đã thực hiện thành công, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Thanh Hóa đã lựa chọn cây đầu dòng để nhân giống ra F0, F1 trồng thương phẩm, nhờ đó người dân đã được hướng dẫn kỹ thuật nhân giống quýt sạch bệnh, kỹ thuật trồng mới, chăm sóc và phòng sâu bệnh hại. Sau 3 năm, các thế hệ F1, F2 cây quýt sinh trưởng, phát triển tốt và cho kỳ thu hoạch 1 tấn/ha, thu nhập 30 triệu đồng/ha.
Sản phẩm Trà quýt Hoi được sơ chế từ quả quýt Hoi trồng tại huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa.
Đặc biệt, sản phẩm quýt đã được Công ty TNHH PuLuong Cuisine thu mua và chế biến ra 3 loại sản phẩm gồm: Trà quýt, siro, dung dịch tẩy rửa; trong đó, trà quýt được làm từ vỏ quýt tự nhiên sấy, không sử dụng chất bảo quản hay bất kỳ chất phụ. Siro quýt được làm từ múi quýt vắt lấy nước cốt, sên cùng vỏ quýt, gừng ré, đường phèn và đóng hộp, khi pha cùng mật ong tạo nên 1 thức uống vô cùng thơm ngon, bổ sung vitamin C, tăng đề kháng cho cơ thể. Bã quýt và những vỏ quýt không đạt chất lượng đem ủ cùng Bồ Hòn, sau 3-5 tháng thu được enzyme tẩy rửa.
Theo ông Nguyễn Văn Tâm, Trưởng phòng Nông nghiệp huyện Bá Thước cho biết, huyện Bá Thước đang có 13 ha trồng cây quýt, đây là giống quýt đảm bảo chất lượng, cũng như vệ sinh an toàn thực phẩm nên được nhiều người tin dùng. Trong vụ Tết 2022, bà con trồng quýt đang tập trung thu hoạch để bán ra thị trường và hiện Công ty TNHH PuLuong Cuisine đã thu mua quýt để phục vụ làm nguyên liệu, sản xuất trà quýt để sử dụng trong Tết Nguyên đán 2022.
Thời gian tới, huyện Bá Thước sẽ tiếp tục nhân rộng mô hình trồng quýt; đồng thời, tìm thêm đầu ra cho sản phẩm hướng tới xây dựng các sản phẩm trà quýt đạt tiêu chuẩn OCOP trong năm 2022.