"Bộ Công Thương cần tạm dừng xây dựng mới thủy điện ở Tây Nguyên trong hai năm 2013 và 2014 để tập trung giải quyết các tồn đọng về môi trường và xã hội đồng thời, rà soát lại quy hoạch, loại bỏ các dự án thủy điện, các vị trí tiềm năng không khả thi và có tác động xấu đến môi trường". Đó là đề nghị của Ban Chỉ đạo Tây Nguyên được ông Trần Việt Hùng, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo cho biết vào ngày 22/7.
Đề nghị trên của Ban Chỉ đạo Tây Nguyên nhận được sự nhất trí cao của các tỉnh trong vùng. Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Xuân Tiến bày tỏ, tỉnh đang kiến nghị Bộ Công Thương loại khỏi quy hoạch 23 dự án thuộc thẩm quyền của Bộ.
Khu tái định cư thuỷ điện Đăk Đrinh ở thôn Vương và Xô Lương 3 mới thi công dược 50% hạng mục công trình. Ảnh: Cao Nguyên - TTXVN |
Để giải quyết những vấn đề bức xúc dư luận quan tâm, góp phần ổn định kinh tế - xã hội ở những vùng dự án, Thường trực Ban Chỉ đạo Tây Nguyên và Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã giám sát công tác tham mưu quy hoạch, đầu tư phát triển thủy điện ở Tây Nguyên và các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam.
Cũng theo ông Trần Việt Hùng, Ban Chỉ đạo Tây Nguyên sẽ thực hiện đầy đủ các kết luận về giám sát quy hoạch, đầu tư phát triển thủy điện; đôn đốc các bộ, ngành và các tỉnh tập trung giải quyết nhanh các tồn đọng về xã hội và môi trường trong các vùng dự án.
Theo Ban Chỉ đạo Tây Nguyên, khu vực Tây Nguyên và phụ cận đã có 118 dự án thủy điện hoàn thành, phát điện với tổng công suất 5.798 MW và 75 dự án đang thi công. Bộ Công Thương và các tỉnh cũng đã rà soát, loại bỏ 155 dự án thủy điện và 72 vị trí tiềm năng (với tổng công suất 800 MW). Tuy nhiên, việc quy hoạch, đầu tư phát triển thủy điện ở Tây Nguyên và các huyện miền núi giáp Tây Nguyên vẫn còn nhiều vấn đề bức xúc về môi trường và xã hội. Chẳng hạn như khu vực Tây Nguyên đã phải chuyển đổi 80 nghìn ha đất các loại cho thủy điện và có gần 26 nghìn hộ dân bị ảnh hưởng khi xây dựng các công trình thủy điện.
Ngoài ra, ở Tây Nguyên việc trồng rừng bù lại diện tích rừng bị mất do xây dựng thủy điện cũng rất chậm, tại khu vực này mới chỉ trồng được 757 ha so với 22.770 ha rừng đã chuyển đổi mục đích xây dựng thủy điện. Việc quản lý chất lượng của các dự án thủy điện vừa và nhỏ bị buông lỏng, để xảy ra nhiều sự cố nghiêm trọng; nhiều công trình, dự án chậm khắc phục hậu quả về môi trường; chậm tổ chức tái định canh định cư.
Hiện vẫn còn hàng trăm hộ dân trong các vùng dự án chưa được cấp đủ đất sản xuất; nhiều hạng mục giao thông và công trình phúc lợi chưa bố trí vốn xây dựng, gây khó khăn cho đi lại và sinh hoạt của nhân dân, như tại các dự án Đam Bri, Đồng Nai 2, Đồng Nai 3, Sêrêpôk 3, Sêrêpôk 4, An Khê – Kanăk, Đăk Đrinh…
Đến nay, tỉnh Lâm Đồng đã rà soát và đưa ra khỏi quy hoạch 28 dự án thủy điện nhỏ thuộc thẩm quyền phê duyệt của tỉnh; tỉnh Kon Tum đã loại bỏ 21 dự án thủy điện vì hiệu quả thấp; Gia Lai chấm dứt hoạt động của 8 dự án thủy điện vừa và nhỏ, đồng thời loại 11 dự án thủy điện khác ra khỏi quy hoạch; Đắk Lắk cũng vừa thu hồi chủ trương đầu tư, loại bỏ khỏi quy hoạch 20 dự án thủy điện vừa và nhỏ. Mới đây, Quảng Nam đã quyết định loại bỏ, dừng 20 dự án thủy điện.
Hoàng Liên Sơn