Ankylosaurus trước và sau tiến hóa. |
Loài ankylosaurus là những ví dụ hoàn hảo cho nhóm khủng long ăn cỏ được trang bị “vũ khí” tối tân, trông chúng không khác gì những cỗ xe tăng sống có đuôi.
Khi quan sát phần đuôi của những con ankylosaurus, không khó để hình dung ra hình ảnh những quả chùy uy lực nện vào một con khủng long tyrannosaurus (T-rex) đi săn hay cuộc chạm trán của những quả chùy giữa những con ankylosaurus trong một cuộc tranh giành lãnh thổ. Nhưng loài khủng long nổi tiếng này đã tiến hóa thứ vũ khí lợi hại đó như thế nào?
Nhà cổ sinh vật học Victoria Arbour của Bảo tàng Khoa học Tự nhiên North Carolina (Mỹ), một trong những chuyên gia nổi tiếng nhất thế giới nghiên cứu về loài ankylosaurus, cùng Philip Currie, đã phác họa lại bức tranh tiến hóa của ankylosaurus từ thời điểm những chiếc đuôi linh hoạt đến lúc chúng trở thành phần đuôi cứng có chùy.
Phần đuôi chùy không xuất hiện ở những con ankylosaurus đầu tiên. Thứ vũ khí này chỉ xuất hiện trong phân nhóm có tên ankylosaurid, gồm hai phần: chuỗi các đốt sống ở cuối đuôi và phần chùy.
Các giai đoạn tiến hóa của vũ khí quả chùy. |
Hai con khủng long thuộc loài ankylosaurus là Liaoningosaurus paradoxus và Zhongyuansaurus luoyangensis từ châu Á đã giúp đưa ra lời giải cho các nhà cổ sinh vật học về câu hỏi cán chùy hay quả chùy ra đời trước hay cả hai cùng song hành tiến hóa. Cả hai cùng có phần cán chùy là các đốt xương sống, tuy nhiên chưa có quả chùy.
Liaoningosaurus sống vào khoảng 122 triệu năm trước và Zhongyuansaurus sống vào khoảng 92 triệu năm trước, trong khi loài ankylosaurus với phần đuôi chùy đầy đủ xuất hiện vào khoảng 75 triệu năm trước. Theo chuỗi thời gian như vậy, các nhà cổ sinh vật học rút ra kết luận phần cán chùy là bộ phận ra đời trước.
Việc cán chùy xuất hiện trước phù hợp về mặt sinh học. Nếu quả chùy nặng xuất hiện trước trên phần đuôi linh hoạt của ankylosaurus, quả chùy có thể sẽ có hình dạng khác và nhiều khả năng có thể làm bị thương ankylosaurus khi chúng vung chùy. Do đó, chỉ sau khi phần đuôi trở nên cứng hơn, quả chùy mới phát triển.
Dẫu vậy, theo các nhà cổ sinh vật học, lâu từ trước đó từ những ngày đầu xuất hiện loài ankylosaurus đã có những mảng xương dưới da lớn chạy dọc hai bên đuôi. Phần đuôi này được dùng để tự vệ hoặc phô trương sức mạnh.