Xây dựng nông thôn mới gắn với truyền thống văn hóa và đô thị hóa

Phát huy bản sắc văn hóa truyền thống

Trung tuần tháng 2/2025, huyện Đan Phượng (Hà Nội) tổ chức lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt đối với đình Đại Phùng, xã Đan Phượng. Ngôi đình được xây dựng cuối thế kỷ 17, thờ Đức Thánh Tích Lịch Hỏa Quang Thượng đẳng thần và tướng quân Vũ Hùng, người có công dẹp giặc dưới thời nhà Trần.

Điểm đặc biệt của đình Đại Phùng chính là hệ thống kiến trúc hoàn toàn làm bằng gỗ xoan nguyên thủy. Mái đình lớn, thân thấp, phù hợp với điều kiện khí hậu và cảnh quan địa phương, thể hiện sự sáng tạo tinh tế của cư dân bản địa trong việc thích ứng với môi trường tự nhiên.

Đến trung tuần tháng 4/2025, làng Bá Dương Nội tổ chức Lễ hội thả diều truyền thống và đón Bằng công nhận di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trao tặng. Mặc dù nhiều thú chơi dân gian trên cả nước đang bị mai một dần, nhưng ở Bá Dương Nội, diều sáo vẫn giữ được vị trí đặc biệt trong đời sống người dân. Ở làng Bá Dương Nội, gần như ai cũng biết làm diều. Trẻ em làm những chiếc diều nhỏ xinh, người lớn có thể làm những chiếc diều sải cánh hơn 2 m.

Người dân làng Bá Dương Nội chơi diều quanh năm. Chỉ cần thời tiết đẹp, có gió nhẹ, rảnh việc là người dân mang diều ra đồng thả, vui nhất vẫn là được thả diều vào những chiều hè. Những “tay chơi” lão luyện thường chọn bầu trời đêm, bởi khi đó, tiếng sáo diều mê hoặc hơn.

Theo thống kê của UBND xã Hồng Hà, ở làng Bá Dương Nội có 130 hộ có người làm diều. Nhiều gia đình có truyền thống làm diều lâu đời, như Nghệ nhân nhân dân Nguyễn Hữu Kiêm, Nghệ nhân ưu tú Phạm Văn Mai và Nguyễn Gia Độ…

Không chỉ làm diều để thỏa mãn thú chơi, những nghệ nhân, thợ giỏi ở làng diều Bá Dương Nội còn mang diều đi khắp nơi, tham gia các lễ hội diều trong và ngoài nước, các hội chợ để giới thiệu nét đẹp truyền thống của quê hương đến bạn bè trong nước và quốc tế. Câu lạc bộ diều truyền thống xã Hồng Hà cũng thường xuyên đón các đoàn khách đến tham quan, trải nghiệm quy trình làm diều và thả diều ngay tại cánh đồng làng.

Hoạt động này không chỉ giúp lưu giữ nghề truyền thống, mà còn mở ra hướng phát triển mới, đưa Bá Dương Nội trở thành điểm đến hấp dẫn khách tham quan. Đặc biệt, ông Nguyễn Văn Tý, một người "khéo tay" trong làng đã dành nhiều tâm huyết vẽ hàng trăm bức họa trên cánh diều để sản phẩm trở thành một tác phẩm mỹ thuật độc đáo, niềm tự hào của người dân nơi đây.

Theo Phòng Văn hóa, khoa học và thông tin huyện Đan Phượng, công tác quản lý di tích trên địa bàn được chú trọng. Từ năm 2023 đến nay, có thêm 14 di tích được xếp hạng cấp Thành phố, nâng tổng số di tích toàn huyện lên 88 di tích (50 di tích cấp Thành phố; 37 di tích cấp Quốc gia; 1 di tích cấp Quốc gia đặc biệt).

Chương trình số 06-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội về “Phát triển văn hóa xã hội, xây dựng nếp sống thanh lịch, văn minh, bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực giai đoạn 2021-2025” được huyện triển khai đồng bộ. Từ đó, các kế hoạch hành động cụ thể đã đi sâu vào từng thôn, từng tổ dân phố, khơi dậy sức mạnh đoàn kết trong cộng đồng.

Một trong những điểm nhấn là phong trào “Giữ gìn thôn, tổ dân phố sáng, xanh, sạch, đẹp, an toàn, thông minh” được phát động từ năm 2019. Đan Phượng đã sáng tạo ra nhiều tiêu chí mới trong quá trình tổ chức, thậm chí trở thành hình mẫu để các địa phương khác trong thành phố học tập. Huyện còn tiên phong tổ chức chấm điểm định kỳ hàng tháng, hàng quý, từ đó thúc đẩy phong trào thi đua sâu rộng trong nhân dân.

Từ năm 2021 đến nay, cuộc thi đã huy động hơn 38 tỷ đồng từ sự đóng góp xã hội hóa của người dân để chỉnh trang đường làng, ngõ xóm, vẽ tranh bích họa, trồng cây xanh và hoa. Những nỗ lực này đã mang lại một diện mạo mới cho làng quê, không chỉ sạch đẹp mà còn thể hiện sự văn minh, hiện đại.

Đan Phượng tự hào là huyện dẫn đầu toàn Thành phố Hà Nội về hệ thống nhà văn hóa, với 130 nhà văn hóa trên tổng số 129 thôn, tổ dân phố. Những nhà văn hóa này không chỉ đảm bảo số lượng mà còn thực sự phát huy vai trò là trung tâm sinh hoạt cộng đồng, nơi truyền tải chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, đồng thời tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, thể thao ý nghĩa.

Bình quân mỗi nhà văn hóa tổ chức khoảng 60 buổi tập luyện văn nghệ mỗi năm, cùng các câu lạc bộ thơ ca, bóng bàn, thể dục dưỡng sinh... Nhiều nhà văn hóa tiêu biểu như thôn Đông Khê, Đoài Khê (xã Đan Phượng) hay La Thạch (xã Phương Đình) đã trở thành hình mẫu cho phong trào văn hóa cộng đồng.

Song hành cùng đó, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” tiếp tục được đẩy mạnh. Tỷ lệ gia đình văn hóa của huyện dự kiến đạt 93% vào năm 2025, trong khi tỷ lệ làng văn hóa ước đạt 95%. Những con số này không chỉ phản ánh sự tích cực của người dân mà còn khẳng định hiệu quả trong lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp chính quyền.

Nâng cao đời sống người dân

Những kết quả trên góp phần đưa Đan Phượng trở thành điểm sáng trong xây dựng nông thôn mới, điển hình Thủ đô. Hiện nay, Đan Phượng đã có 100% số xã hoàn thành xây dựng nông thôn mới nâng cao và nông thôn mới kiểu mẫu.

Xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu gắn với văn minh đô thị, xây dựng xã thành phường, huyện thành quận trong thời gian tới. Đến hết năm 2024, thu nhập bình quân đầu người trên địa bàn huyện ước đạt 86 triệu đồng/người và huyện không còn hộ nghèo.

Những giá trị văn hóa không chỉ góp phần giữ gìn bản sắc địa phương mà còn thúc đẩy phát triển du lịch, tạo thêm nguồn lực để xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng, Đan Phượng không ngừng nâng cao chất lượng đời sống vật chất và tinh thần cho người dân. Huyện cũng chú trọng đầu tư cơ sở hạ tầng hiện đại, hoàn thiện các trường học liên cấp, đảm bảo không còn hộ nghèo.