Đề xuất xếp hạng di tích lịch sử đối với các cơ sở Biệt động Sài Gòn

Theo tư liệu của CLB Truyền thống kháng chiến Khối vũ trang Biệt động Quân khu Sài Gòn - Gia Định, trong kháng chiến chống Mỹ, cơ sở cách mạng tại căn nhà số 499/20 đường Cách Mạng Tháng Tám là nơi các chiến sỹ Biệt động Sài Gòn liên lạc hợp pháp, canh gác, bảo vệ cán bộ khi hội họp hoặc tạm trú. Đây cũng là nơi đây cũng là cơ sở sửa chữa ô tô được lãnh đạo Biệt động Sài Gòn, lãnh đạo Quân khu Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định giao nhiệm vụ bảo trì, thiết kế thùng xe 2 đáy chứa vũ khí, tài liệu và làm phương tiện phục vụ công tác đảm bảo chiến đấu của lực lượng Biệt động Sài Gòn nói riêng, lực lượng cách mạng trong nội đô Sài Gòn nói chung.

Tại căn nhà này, chiến sỹ biệt động Trần Văn Lai - Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân đã thường xuyên gửi 2 chiếc xe ôtô mang số hiệu NCE-345 và EC-6045 cho ông Dương Văn Đức thiết kế, kiểm tra, bảo dưỡng để sử dụng phục vụ công tác đưa đón lãnh đạo Quân khu ra vào nội đô Sài Gòn. Ngoài ra, 2 chiếc xe trên cũng được Đội 5 Biệt động Sài Gòn trực tiếp sử dụng để tấn công vào Dinh Độc Lập trong đợt Tổng tiến công và nổi dậy tết Mậu Thân năm 1968. 

Ông Trần Vũ Bình, con trai của anh hùng Trần Văn Lai, chiến sỹ Biệt động Sài Gòn đã thuật lại lời của ông chủ Garage Tự Lực nói với cha mình rằng, một thời gian ngắn sau Tết Mậu Thân, chiếc xe NCE – 345 được một thượng sĩ trong Phủ tổng thống đem đến garage của ông sửa chữa trong tình trạng hư hỏng nặng. Nhận ra xe chiếc xe “quen thuộc” và nghe qua câu chuyện của viên thượng sĩ kể lại, ông chủ Garage Tự Lực đinh ninh là ông Trần Văn Lai đã hy sinh…

Tuy nhiên, ông Trần Văn Lai vẫn chưa chết. Chiếc Citroen mang biển số NCE - 345 sau đó được bán qua tay nhiều người nhưng nhờ sự giúp đỡ nhiệt tình của ông chủ Garage Tự Lực, ông Trần Văn Lai đã tìm lại được không những một mà cả hai chiếc xe lịch sử nói trên. 

Sau ngày thống nhất đất nước, 2 chiếc xe trên đã được tìm lại và hiện là hiện vật lịch sử Quốc gia được trưng bày trang trọng tại Bảo tàng Biệt động Sài Gòn tại TP Hồ Chí Minh và tại Bảo tàng Binh chủng Đặc Công tại Hà Nội… Hiện nay, căn nhà làm Garage Biệt động Sài Gòn năm xưa nay đã phục dựng lại nguyên trạng như trước với tên Garage Citroen Dương Văn Đức D’Indochine, since 1947.

Ngoài ra, sau khi tham quan và tìm hiểu về Garage Biệt động Sài Gòn, Văn phòng Thành ủy TP Hồ Chí Minh và UBND Quận 10 cũng đã có công văn chỉ đạo đề nghị hỗ trợ bảo tồn, phát huy di tích lịch sử cơ sở cách mạng của Garage Biệt động Sài Gòn. Mặt khác, Trung tâm Bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa TP Hồ Chí Minh cũng đã tổ chức khảo sát, khoanh vùng bảo vệ và lập hồ sơ xếp hạng di tích theo quy định đối với Garage Biệt động Sài Gòn, cũng đã có đề xuất công nhận đây là di tích lịch sử cần được bảo tồn. 

Theo đại diện Sở Văn hóa và Thể Thao TP Hồ Chí Minh, ngày 20/12 tới, Sở sẽ cũng UBND Quận 10 và các đơn vị cùng tổ chức buổi Toạ đàm khoa học về di tích lịch sử căn nhà số 499/20 đường Cách Mạng Tháng Tám (Garage Biệt động Sài Gòn) để làm cơ sở trình UBND TP Hồ Chí Minh xem xét việc quyết định xếp hạng di tích.

"Việc tổ chức tọa đàm khoa học di tích lịch sử nhằm tập hợp ý kiến của các cơ quan chuyên môn, các nhà nghiên cứu, các vị lão thành cách mạng và các nhân chứng lịch sử để xác định rõ về tên gọi di tích. Qua tọa đàm, các đơn vị liên quan sẽ tiếp tục tập hợp tư liệu, các ý kiến nhận xét, đánh giá liên quan đến di tích, làm rõ thêm quá trình hình thành di tích, sự kiện lịch sử, ý nghĩa và giá trị của di tích, đề xuất phương hướng bảo vệ và phát huy giá trị di tích làm cơ sở lập hồ sơ khoa học để xếp hạng di tích", vị đại diện này cho biết thêm.

Cuối tháng 10 vừa qua, Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Nên đã đi thăm di tích Hộp thư bí mật và hầm nổi tại số 113A Đặng Dung (Quận 1), di tích Bảo tàng Biệt động ở số 145 Trần Quang Khải (Quận 1). Cả hai nơi này ngày trước đều là cơ sở hoạt động bí mật của lực lượng Biệt động Sài Gòn dưới sự quản lý của ông Trần Văn Lai. Chuỗi di tích trên được ông Trần Vũ Bình, con trai cựu biệt động Trần Văn Lai đã dày công khai mở và phục hồi hệ thống hầm ngầm, hộp thư nổi…  trở thành điểm đến thu hút rất nhiều giới trẻ tìm hiểu về quá khứ của cha ông sống và chiến đấu trong lòng địch thật sự gian lao như thế nào.

Tại 2 điểm tham quan, Đại tá Trần Đức Thơ, Chủ nhiệm CLB truyền thống kháng chiến, khối lực lượng vũ trang Biệt động Quân khu Sài Gòn – Gia Định báo cáo với Bí thư về việc CLB đang khẩn trương phục dựng “Garage Biệt động Sài Gòn” để kịp khánh thành vào ngày 22/12 tới. Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Nên đã đề nghị các Sở, ngành tập trung phối hợp với CLB và gia đình sớm thực hiện công việc này. Theo Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Nên, trên thế giới rất hiếm có chuỗi di tích và bảo tàng nằm trong di tích lịch sử như thế này nên điểm tham quan này rất đặc biệt.