Hiện tượng nứa, vầu ra hoa, kết hạt rồi chết khô hàng loạt hay còn gọi là "khuy", điều này đồng nghĩa với việc sẽ làm hàng nghìn hộ gia đình đang sống bằng nghề trồng rừng đối diện với nguy cơ mất nguồn thu trong nhiều năm tới.
Theo số liệu thống kê, huyện Quan Sơn hiện có trên 40.000 ha rừng nứa, vầu tự nhiên. Trong đó, diện tích nứa, vầu ra hoa, kết hạt và chết rải rác đã chiếm khoảng 50 - 60%. Theo cơ quan chức năng, đây là quy luật sinh học của loài nứa vầu, cứ sau 50 - 60 năm, các loài cây nứa, cây vầu ra hoa, già cỗi rồi tự chết khô trên diện rộng. Khi nứa, vầu bị khuy, chết khô làm nguồn thu nhập từ bán nguyên liệu, các sản phẩm chế biến từ cây nứa, cây vầu như đũa, giấy, đồ thủ công bị sụt giảm nghiêm trọng.
Theo người dân địa phương, những cánh rừng trồng cây nứa, cây vầu từ bao đời nay đã là nguồn sống của các thế hệ người dân dân tộc thiểu số huyện biên giới Quan Sơn, việc trồng cây nứa, cây vầu vừa giúp người dân có thu nhập ổn định, vừa phòng chống thiên tai, bảo vệ môi trường sinh thái. Tuy nhiên, từ đầu năm 2024 đến nay, hiện tượng nứa, vầu ra hoa, kết hạt rồi chết khô hàng loạt đã làm ảnh hưởng đến thu nhập của người dân vùng biên sống tại các xã Na Mèo, xã Tam Lư, xã Sơn Điện, xã Sơn Thủy…. Hiện người dân các xã vùng biên giới này mong chính quyền sớm có giải pháp khắc phục tình trạng này, giúp người dân yên tâm sinh sống bằng nghề trồng rừng.
Tại bản Xa Mang, xã Sơn Điện, hiện đang có 300 ha rừng trồng cây Vầu đang bị khuy, chết khô tại các cánh rừng, trước tình trạng này, Ban quản lý bản đã vận động nhân dân khai thác tận thu những diện tích đang bị khuy để tăng thêm thu nhập, tránh lãng phí. Đồng thời, vận động người dân không đốt lửa trong rừng để những diện tích rừng bị chết khô không làm xảy ra cháy rừng.
Ông Phạm Tiệp, bản Xa Mang, xã Sơn Điện cho biết, trên địa bàn có nhiều diện tích rừng trồng cây nứa, cây vầu bị chết khô làm gia đình và các hộ dân quanh vùng mất nguồn thu trong thời gian tới. Hiện các hộ dân trong bản đang phối hợp với UBND xã Sơn Điện, Ban quản lý bản, Hạt kiểm lâm thực hiện tận thu nhũng diện tích rừng bị khuy và tìm giải pháp trồng bổ sung rừng trong thời gian tới.
Theo ông Lương Văn Thủy, Bí thư Đảng ủy xã Sơn Điện, huyện Quan Sơn cho hay, trên địa bàn xã Sơn Điện có tổng diện tích 884 ha rừng bị khuy, ảnh hưởng rất lớn đến thu nhập của nhân dân. Thời gian tới, xã sẽ chỉ đạo nhân dân tập trung phòng cháy, chữa cháy rừng trong mùa khô, nắng nóng, đồng thời chỉ đạo nhân dân ươm lại cây giống nứa, vầu để trồng bổ sung vào diện tích rừng bị khuy trên địa bàn xã, góp phần phủ xanh các cánh rừng vùng biên giới.
Theo UBND huyện Quan Sơn, không chỉ đối mặt với tình trạng cây nứa, cây vầu bị khuy, các diện tích rừng tại vùng biên giới ở huyện Quan Sơn cũng đang đối mặt với nguy cơ cháy rừng cao khi nền nhiệt độ tăng lên. Trước thực trạng cấp bách này, Huyện ủy, UBND huyện Quan Sơn đã khẩn trương chỉ đạo các phòng ban chuyên môn phối hợp với cấp xã, lực lượng kiểm lâm, công an, quân sự... triển khai đồng bộ nhiều giải pháp ứng phó.
Ông Hà Văn Toản, Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Quan Sơn cho biết, huyện đang chỉ đạo các đơn vị liên quan tập trung phòng cháy rừng tại khu vực rừng bị khuy, chết khô, tổ chức hội nghị tập huấn tuyên truyền về lâm nghiệp gắn với với bảo vệ rừng. Đồng thời, tạo các mô hình sinh kế mới, lồng ghép các dự án chăn nuôi, trồng trọt để tăng thêm thu nhập cho người dân vùng biên.
Theo ông Lê Kim Du, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Quan Sơn, Chi cục kiểm lâm tỉnh Thanh Hóa cho biết, huyện biên giới Quan Sơn có diện tích nứa, vầu lớn nhất toàn tỉnh, trong năm 2025 cây nứa, vầu đến chu kỳ khuy sinh học, dẫn đến chết hàng loạt tạo nên thảm thực bì dưới tán rừng lớn, gây nguy cơ cháy rừng cao. Để khắc phục tình trạng này, ngay từ đầu mùa nắng nóng, Hạt kiêm lâm huyện Quan Sơn đã chỉ đạo kiểm lâm viên các địa bàn tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương, thực hiện rà soát các tổ đội bảo vệ rừng, phòng cháy, chữa cháy rừng, phối hợp với các Ban, ngành, đoàn thể cấp xã, thôn bản tuyên truyền đến người dân trong những ngày nắng nóng hạn chế các hoạt động trong rừng, hạn chế mang nguồn lửa vào rừng.
Thời gian tới, Hạt Kiểm lâm huyện Quan Sơn sẽ tham mưu cho UBND huyện và cấp trên, tổ chức diễn tập phòng chống, chữa cháy rừng để nâng cao vai trò, nhận thức của người dân hiểu được quy trình một khi có tình huống xảy ra cháy rừng. Đồng thời, thực hiện việc tuần tra nghiêm ngặt tại các cánh rùng có nguy cơ cháy cao, để chủ động bảo vệ rừng khu vực biên giới mọi phương án khi có tình huống xâu xảy ra.
Hiện nay, huyện Quan Sơn đang tăng cường quản lý, hướng dẫn người dân thu hái hạt giống, chuẩn bị cho việc tái sinh rừng bị khuy, chết khô trong tương lai. Đồng thời, vừa đảm bảo sinh kế cho người dân, vừa bảo vệ môi trường sinh thái, phòng chống thiên tai tại khu vực biên giới còn nhiều khó khăn.