Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng góp phần cải thiện sinh kế của người dân vùng cao Yên Bái

Thông qua hình thức chi trả dịch vụ môi trường rừng ủy thác qua Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Yên Bái, từ năm 2012 đến nay đã đạt được những kết quả nổi bật. Minh chứng rõ nhất đó là tiền dịch vụ môi trường rừng đã đóng góp một phần quan trọng trong việc nâng cao nhận thức của người dân về trách nhiệm và quyền lợi trong công tác bảo vệ và phát triển rừng. Cùng với đó là ý thức chấp hành quy định pháp luật của cơ sở sản xuất công nghiệp thuộc các ngành nghề theo quy định phải trả tiền dịch vụ môi trường rừng; góp phần vào việc bổ sung nguồn vốn cho quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, bảo tồn đa dạng sinh học; nâng cao thu nhập cho người dân trên địa bàn tỉnh.

Xã Púng Luông, huyện Mù Cang Chải là nơi chủ yếu đồng bào dân tộc Mông sinh sống. Toàn xã có hơn 3.430 ha đất có rừng. Từ khi chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng được triển khai, số tiền người dân trong xã nhận được từ dịch vụ môi trường rừng là gần 2 tỷ đồng/năm, từ nguồn thu này, người dân có thêm thu nhập trang trải cuộc sống, phát triển kinh tế hộ gia đình, và có thêm động lực để chung tay góp phần xây dựng nông thôn mới ở địa phương. Cùng với đó, nhận thức của người dân trong xã về việc bảo vệ rừng cũng được nâng lên, không còn xảy ra tình trạng đốt phá rừng làm nương rãy.

Anh Lùa A Rùa, Trưởng bản Nả Háng Tủa Chử, xã Púng Luông chia sẻ, Bản được giao quản lý 760,06 ha rừng, từ nguồn được chi trả dịch vụ môi trường rừng đã góp phần nâng cao ý thức bảo vệ rừng của người dân trong bản, hàng năm vào mùa khô, bản phân công các hộ trực phòng cháy rừng 24/24h và thường xuyên tuần tra bảo vệ rừng. Người dân trong bản cũng có thêm thu nhập trang trải cuộc sống và mua thêm cây, con giống để nuôi trồng phát triển kinh tế hộ gia đình.

Nói về hiệu quả chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng, Chủ tịch xã Púng Luông Vàng Bua Tủa cho rằng, chính sách này thực sự rất quan trọng đối với người dân vùng cao, nơi có diện tích che phủ rừng lớn. Trên cơ sở số tiền dịch vụ môi trường rừng chi trả cho người dân đã góp phần nâng cao thu nhập, xóa đói giảm nghèo cho bà con trên địa bàn của xã. Đồng thời góp phần nâng cao ý thức của người dân trong công tác bảo vệ rừng trên địa bàn xã nói riêng cũng như trên địa bàn huyện Mù Cang Chải nói chung.

Là huyện vùng cao của tỉnh Yên Bái, Mù Cang Chải có trên 82.000 ha rừng nằm trong 4 lưu vực có cung ứng dịch vụ môi trường rừng gồm: lưu vực sông Hồng, sông Đà, Nậm Tha và Nậm Xây. Hiện tại, huyện có 3 đơn vị chủ rừng gồm: Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Mù Cang Chải, Hạt Kiểm lâm quản lý diện tích rừng đặc dụng và UBND các xã quản lý diện tích rừng sản xuất. 

Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Mù Cang Chải hiện đang quản lý diện tích rừng có cung ứng dịch vụ môi trường rừng là trên 54.000 ha. Trong năm 2023, đơn vị đã hoàn thiện việc chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng của năm 2022 với tổng kinh phí hơn 38,7 tỷ đồng (theo Quyết định số 761/QĐ-UBND ngày 15/5/2023 của Uỷ ban nhân dân tỉnh về việc phê duyệt điều chỉnh thu, chi tiền dịch vụ môi trường rừng và kinh phí quản lý của Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Yên Bái năm 2022).

Cùng với các nguồn thu nhập khác từ rừng, phí dịch vụ môi trường rừng đã góp phần nâng cao thu nhập của người dân, đóng góp vào ổn định dân cư, xóa đói giảm nghèo, từng bước nâng cao ý thức người dân trong quản lý, bảo vệ và phát triển rừng. Từ đó, tình trạng lấn chiếm đất rừng, khai thác lâm sản trái phép tại các khu vực rừng được chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng do Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Mù Cang Chải quản lý đã giảm rõ rệt.

Ông Nguyễn Anh Phương, Phó Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Mù Cang Chải cho biết, để thực hiện tốt chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng, Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Mù Cang Chải đã tổ chức giao khoán đến cộng đồng dân cư và hộ gia đình một cách đầy đủ, rõ ràng trên cả bản đồ và thực địa. Đồng thòi phối hợp cùng chính quyền địa phương và các tổ xung kích thường xuyên kiểm tra công tác quản lý, bảo vệ rừng đối với người dân. Để đảm bảo công khai minh bạch trong công tác chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng, Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Mù Cang Chải luôn thực hiện sớm công tác tổ chức nghiệm thu, họp bàn đánh giá kết quả thực hiện của diện tích rừng giao khoán để chi trả kịp thời, đúng đối tượng thụ hưởng. Bên cạnh đó, tiếp tục tuyên truyền, vận động bà con nhân dân thực hiện tốt công tác quản lý bảo vệ diện tích rừng được giao khoán.

Theo báo cáo của Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Yên Bái, năm 2023, đơn vị đã chủ động xây dựng kế hoạch, bám sát Nghị quyết của Hội đồng Quản lý Quỹ để tổ chức thực hiện hoàn thành cơ bản các nhiệm vụ được giao, cụ thể như: Chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng năm 2022 với tổng số tiền trên 139,2 tỷ đồng đạt 100% so với kế hoạch điều chỉnh được UBND tỉnh phê duyệt; ký mới 21 hợp đồng ủy thác chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng, nâng tổng số hợp đồng ủy thác chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng toàn tỉnh lên 74 hợp đồng; Thu tiền ủy thác chi trả dịch vụ môi trường rừng ước cả năm thu trên 120 tỷ đồng đạt 100% so với kế hoạch; Tiếp nhận tiền trồng rừng thay thế 39.394,1 triệu đồng từ 28 dự án và 64 hộ gia đình, cá nhân chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác không phải lâm nghiệp nộp tiền trồng rừng thay thế về Quỹ (diện tích phải trồng rừng thay thế là 464,97 ha)… 

Ông Tô Xuân Quý, Giám đốc Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Yên Bái cho biết, công tác bảo vệ và phát triển rừng được các cấp, ngành và người dân quan tâm thực hiện hiệu quả nên số vụ vi phạm lâm luật như phát, phá, lấn chiếm đất rừng giảm đáng kể. Đặc biệt là nhiều năm trở lại đây, tình trạng đốt nương làm rẫy gây cháy rừng gần như không xảy ra trên địa bàn tỉnh Yên Bái. Có thể thấy rằng công tác bảo vệ và phát triển rừng hiệu quả như vậy nhờ phần đóng góp quan trọng từ thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng. Qua đánh giá của các địa phương trong tỉnh cho thấy, có rất nhiều cộng đồng dân cư, thôn bản đã sử dụng hiệu quả tiền dịch vụ môi trường rừng cho phát triển kinh tế hộ gia đình và đặc biệt góp phần xây dựng nông thôn mới. Nhiều thôn bản đã có nhà văn hóa khang trang, có đường giao thông nông thôn để góp phần cho bà con đi lại được thuận lợi và thúc đẩy kinh tế xã hội ở địa phương. 

Cũng theo ông Tô Xuân Quý, để chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng ngày càng thiết thực và hiệu quả đối với người dân vùng cao, thời gian tới, tỉnh Yên Bái sẽ tiếp tục tập trung tăng cường công tác tuyên truyền bằng nhiều hình thức đến mọi tầng lớp người dân để nâng cao ý thức, trách nhiệm bảo vệ và phát triển rừng. Tăng cường công tác đôn đốc, thu tiền dịch vụ môi trường rừng để đảm bảo không có đơn vị chậm nộp hoặc chây ỳ dẫn tới thiếu hụt nguồn thu. Cùng với đó, tiếp túc rà soát các diện tích rừng đủ điều kiện để được hưởng chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng để đưa vào chi trả đảm bảo đúng đối tượng, góp phần thúc đẩy kinh tế xã hội ở địa phương và từng bước thực hiện công tác xã hội hóa lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh Yên Bái...

Với phương châm "lấy rừng để nuôi rừng”, có thể thấy, việc thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng của tỉnh Yên Bái trong thời gian qua đã đem lại những kết quả tích cực, huy động được các nguồn lực xã hội để quản lý, bảo vệ và phát triển rừng bền vững, giảm đáng kể đầu tư từ ngân sách Nhà nước cho công tác quản lý, bảo vệ rừng. Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng đã tạo động lực quan trọng, góp phần giảm nghèo nhanh, bền vững, cải thiện sinh kế của người dân vùng cao Yên Bái để từ đó động viên nhân dân gắn bó với rừng./.