Tình trạng sạt lở bờ biển Hội An, thành phố Đà Nẵng, vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại, ngày càng sạt lở nặng hơn.
Tương tác bền vững
Được mệnh danh là “ông rừng ngập mặn”, ông Nguyễn Ngọc Chính, thôn Đông Xuân, xã Núi Thành cho biết, sau các trận bão lũ năm 2020, hàng chục ha rừng ngập mặn ở lưu vực sông Trầu, sông Bến Đình, sông Trường Giang bị chết hàng loạt. “Rừng ngập mặn bị chết trên diện rộng khiến môi trường sinh sống của nhiều loài thủy sinh như cá, tôm, cua, ghẹ, ốc, sò huyết, lạch bị thu hẹp. Điều này cũng có nghĩa là sinh kế của một bộ phận cư dân ở lưu vực các con sông bị đe dọa nghiêm trọng. Do vậy, phục hồi những cánh rừng ngập mặn đã chết nhằm cân bằng môi sinh, khôi phục và bảo vệ nguồn sinh kế bền vững của mình đã và đang được cộng đồng đặc biệt quan tâm”, ông Nguyễn Ngọc Chính chia sẻ.
Để khôi phục lại diện tích rừng ngập mặn bị chết, người dân trong thôn đã ươm giống cây con các loài cây như đước, cây bần, dừa nước để trồng lại. Sau 5 năm gắn bó với các cánh rừng ngập mặn, người dân lưu vực các con sông Trường Giang, sông Trầu, sông Bến Đình đã khôi phục được hơn 200 ha rừng ngập mặn với loại cây trồng chính là dừa nước, cây bần và cây đước.
Toàn bộ diện tích rừng ngập mặn được cộng đồng trồng khôi phục nói trên đang sinh trưởng và phát triển tốt, nhiều loài thủy sinh có giá trị kinh tế cao đã quay lại sinh sống, rừng ngập mặn đã trở thành một bộ phận không thể thiếu của cộng đồng “bên sông bên biển” này. Những cánh rừng ngập mặn, rừng dương chắn gió của các xã Núi Thành, Tam Anh Nam và Tam Hải đã thật sự là những “tấm khiên” trước bão biển, góp phần khôi phục hệ sinh thái nước lợ, ngăn chặn nạn sạt lở đất, tạo sinh kế cho người dân địa phương.
“Từ khi được Nhà nước đầu tư xây dựng tuyến đê ngầm chắn sóng, bãi biển Hội An đã dần khôi phục trở lại, dịch vụ phục vụ du khách theo đó cũng tiến triển tốt hơn. Nhà nước tiếp tục đầu tư xây dựng, kéo dài tuyến kè ngầm giảm sóng, bà con ở Hội An Tây rất mừng. Mong rằng sau khi xây dựng đê ngầm, bờ biển Hội An sẽ phục hồi như xưa”, chị Bùi Thị Vân, người kinh doanh dịch vụ du lịch tại bãi biển Hội An bày tỏ.
Ông Bùi Văn Dũng, Chủ tịch UBND phường Hội An Tây chia sẻ, để thích ứng với biến đổi khí hậu đang ngày càng khó lường, cần có giải pháp đồng bộ. Từ việc quy hoạch phát triển kinh tế- xã hội của địa phương phải mang tính kết nối, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng phải đảm bảo thích nghi với môi trường tự nhiên. Đồng thời, dựa vào tự nhiên, xác định sinh kế bền vững của cộng đồng là nhiệm vụ trọng tâm và xuyên suốt, có như vậy mới giảm thiểu thiệt hại do tác động của biến đối khí hậu.
Ở khu vực bãi biển Hội An, hàng chục năm trở lại đây, tình trạng sạt lở bờ biển diễn ra thường xuyên sau các trận áp thấp nhiệt đới, các trận bão lũ, khiến bờ biển bị biến dạng. Tuy nhiên sau khi áp dụng công nghệ Hà Lan để xây dựng các tuyến đê ngầm giảm sóng từ xa, tạo và nuôi bãi, bờ biển Hội An Tây kéo dài từ khu vực cửa biển Cửa Đại đến bãi biển An Bàng, đã khắc phục triệt để tình trạng sạt lở, bảo vệ có hiệu quả hạ tầng, tài nguyên du lịch và tài sản của người dân.
Bảo vệ bờ biển Hội An
Tiến sĩ Khoa học - Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn hiến kế: Trong bối cảnh biến đổi khí hậu tác động ngày càng mạnh mẽ, trong chiến lược phát triển bền vững của mình, thành phố Đà Nẵng cần ưu tiên phát triển hạ tầng kinh tế đô thị biển trong tương quan liên kết và hợp tác vùng của trục đô thị động lực Miền Trung theo hướng Bắc Nam gồm: Huế - Chân Mây Lăng Cô - Đà Nẵng - Điện Bàn - Hội An - Tam Kỳ - Chu Lai - Dung Quất - Quảng Ngãi, đồng thời khuyến khích, hỗ trợ và hợp tác phát triển hạ tầng đô thị vùng miền núi theo hướng Đông Tây. Đồng thời, thúc đẩy tăng trưởng của cụm đô thị phía Nam thành phố Đà Nẵng gồm Tam Kỳ - Núi Thành gắn với bảo tồn và liên kết phát triển quần thể du lịch biển, du lịch di sản Hội An - Mỹ Sơn - Cù Lao Chàm trong chuỗi đô thị du lịch miền Trung.
Phó Giáo sư - Tiến sĩ Mai Văn Công, Giảng viên cao cấp Trường Đại học Thủy lợi, giảng viên Đại học Công nghệ Delft Hà Lan đề xuất, trong chiến lược phát triển đô thị biển, vấn đề đặt biệt quan trọng là phải tuân thủ nguyên tắc quản lý tổng hợp vùng bờ biển trong khu vực. Muốn phục hồi bền vững bờ biển Hội An thì phải can thiệp trực tiếp vào nguyên nhân gốc rễ của vấn đề gây xói lở. Đó là sự là mất cân bằng bùn cát dọc bờ dưới tác động của dòng ven do trường sóng tạo ra.
Do vậy, sử dụng giải pháp đê ngầm đỉnh thấp, thân có độ rỗng cao, có tác dụng hấp thụ, tiêu tán đáng kể năng lượng sóng tới, do đó giảm được sóng tới bờ và năng lực vận chuyển bùn cát dưới tác động của dòng chảy do sóng tạo ra tại khu vực ven bờ; kết hợp với phun cát, nuôi bãi nhân tạo để bù đắp một phần bùn cát thiếu hụt, tạo trạng thái cân bằng bùn cát mới, từ đó gây bồi và tạo lại thế cân bằng ổn định cho bãi biển, ngăn chặn tình trạng sạt lở bờ biển Hội An trong nhiều năm qua.
Đề xuất của các nhà khoa học trong công tác bảo vệ tài nguyên, phát triển hạ tầng đô thị biển đã được thành phố Đà Nẵng áp dụng sáng tạo, hiệu quả. Ông Nguyễn Ngọc Tân, Phó Giám đốc phụ trách Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Quảng Nam cho biết, tiếp theo sau hơn 2,3 km bờ biển đã được bảo vệ từ những năm trước, thành phố Đà Nẵng đang tiếp tục xây dựng tuyến đê ngầm giảm sóng từ xa, xây dựng hệ thống mỏ hàn, sử dụng lượng cát nạo vét của việc khơi thông luồng lạch để tạo và nuôi bãi, tạo sự cân bằng trầm tích, mở rộng quy mô chống sạt lở bền vững cho bờ biển Hội An .
Với tổng đầu tư 42 triệu Euro, tương đương hơn 982 tỷ đồng trong đó, vốn vay của Cơ quan Phát triển Pháp 35 triệu Euro, vốn viện trợ không hoàn lại của Liên minh châu Âu 2 triệu Euro, vốn đối ứng 5 triệu euro của thành phố Đà Nẵng, các đơn vị thi công đang đẩy mạnh tốc độ thi công tuyến đê ngầm giảm sóng dài gần 2,2 km, nằm cách bờ khoảng 250m, xây dựng nhiều mỏ hàn, sử dụng lượng cát nạo vét để tạo và nuôi bãi, tạo sự cân bằng trầm tích, giảm nguy cơ xói lở cho thêm hơn 3 km bờ biển Hội An trong mùa mưa bão. Dự kiến công trình sẽ hoàn thành đưa vào sử dụng trong năm 2026.
Là nhà cung cấp vốn vay ODA cho dự án chống sạt lở khẩn cấp bờ biển Hội An, Giám đốc Cơ quan Phát triển Pháp tại Việt Nam Herve CONAN chia sẻ, công trình chống sạt lở khẩn cấp bờ biển Hội An khi đưa vào sử dụng sẽ góp phần giảm thiểu tình trạng sạt lở bờ biển, đảm bảo an toàn cuộc sống người dân và thúc đẩy hoạt động kinh doanh, đặc biệt ở lĩnh vực du lịch. Công trình này cũng sẽ tạo thêm cơ hội việc làm, tăng cường khả năng ứng phó của người dân trước tác động của biến đổi khí hậu, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Thi công hệ thống đê ngầm giảm sóng công nghệ Hà Lan để bảo vệ 3km bờ biển Hội An.
Theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng Hồ Quang Bửu, các công trình chống sạt lở, bảo vệ bền vững bờ biển Hội An đều là công trình đặc biệt quan trọng, góp phần đảm bảo ổn định đường bờ biển Hội An Tây một cách bền vững thông qua giải pháp toàn diện, tuân thủ nguyên tắc quản lý tổng hợp vùng bờ biển trong khu vực. Bờ biển Hội An ổn định không những sẽ bảo vệ đất đai, tài sản của hơn 1.300 hộ dân phường Hội An Tây và khu vực lân cận, bảo vệ cơ sở hạ tầng, tài nguyên du lịch của Hội An Tây nói riêng và thành phố Đà Nẵng nói chung mà còn tạo điều kiện để thành phố Đà Nẵng phát triển hạ tầng bất động sản ven biển, làm đầu tàu cho sự phát triển của chuỗi đô thị ven biển của cả khu vực.
Bài cuối: Nâng năng lực thích ứng của cộng đồng