Ca phẫu thuật “cân não”
Được chuyển đến Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức trong tình trạng phải thở ô xy liên tục, suy dinh dưỡng rất nặng, bệnh nhân N.V.Đ (17 tuổi) đã được sinh thiết và chẩn đoán xác định mắc bệnh mô bào ở phổi, một dạng bệnh ung thư rất đặc biệt và không có giải pháp điều trị triệt để, đã phải truyền hóa chất nhiều đợt.
Ca ghép phổi đầu tiên tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức thành công.
Ngày 12/12, một tia hy vọng lóe lên với thân nhân bệnh N.V.Đ: trong lúc tưởng như N.V.Đ đã không còn hy vọng sống thì Bệnh viện nhận được thông tin có người hiến tạng, trong đó có hai lá phổi phù hợp với Đ.
“Ngay lúc nhận được thông tin, Hội đồng chuyên môn của bệnh viện Việt Đức và Bệnh viện Bạch Mai cùng các chuyên gia đã rất “cân não” trước khi quyết định ghép phổi cho bệnh nhân Đ. Bởi lúc đó, sức khỏe bệnh nhân quá yếu và ghép phổi là kỹ thuật vô cùng khó. Tuy nhiên, nếu không ghép thì bệnh nhân sẽ không qua khỏi vì lúc đó, tiên lượng tử vong của bệnh nhân rất cao chỉ trong một vài tháng. Giải pháp điều trị duy nhất trên thế giới là phẫu thuật ghép hai phổi”, GS.TS Trần Bình Giang, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức chia sẻ.
Khoảng 8h30 phút, ca phẫu thuật bắt đầu; 10 giờ 55 phút lá phổi từ người cho chết não đã được lấy ra và tiến hành ghép cho bệnh nhân. Sau nỗ lực hết mình cho một ca ghép phổi chưa từng diễn ra, các bác sĩ đã "thở phào" kết thúc hoàn toàn ca mổ lúc 12 giờ 30 phút. Bằng những nỗ lực giành giật sự sống cho bệnh nhân với hy vọng từ lá phổi được hiến tặng, các bác sĩ bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã hoàn thành ca ghép một cách xuất sắc.
Hai ngày đầu sau ghép, tình trạng bệnh nhân ổn định như dự kiến; hoạt động phổi ghép tốt, mô phổi co hồi vừa với lồng ngực người nhận phổi, nên đã được ngừng ECMO, mổ đóng vết mổ ngực và mở khí quản chăm sóc phổi. Sau 10 ngày, diễn biến sức khoẻ của bệnh nhân đã rất thuận lợi, các thông số chuyên môn liên quan đến phổi ghép đều tiến triển tốt, bệnh nhân không còn phải thở máy. Các chuyên gia đã đánh giá điều này chứng tỏ ca ghép hai phổi đã rất thành công về kỹ thuật.
PGS. TS Nguyễn Hữu Ước, Trưởng khoa phẫu thuật Tim mạch và lồng ngực, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết: Hơn 5 năm nay, bệnh nhân N.V.Đ, đã có các biểu hiện của bệnh kén hóa và nhiễm trùng phổi rất nặng, đã từng phải mổ 1 bên phổi phải và bơm thuốc gây dính màng phổi bên trái do kén khí phổi vỡ tái diễn, và điều trị rất nhiều lần tại các bệnh viện. Vừa qua bệnh nhân bị một đợt nhiễm trùng cấp đã được điều trị ổn định và được chuyển tới Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức để chờ ghép phổi do toàn bộ tổ chức phổi của bệnh nhân đã bị tiêu hủy hết thành các nang – kén khí, không còn hoạt động chức năng.
Theo đó, ngay khi có ca chết não hiến đa tạng, thông số hoàn toàn phù hợp với bệnh nhân N.V.Đ, các bác sĩ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã lập tức quyết định tiến hành ghép cả hai lá phổi lấy từ người chết não cho bệnh nhân. Tất cả đều đảm bảo đúng theo các quy trình chuyên môn chi tiết đã được các thầy thuốc của Bệnh viện soạn thảo (đã tham khảo các chuyên gia từ Bệnh viện Đại học quốc gia Đài Loan – NTUH - nơi các thầy thuốc của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã học hỏi về ghép phổi trước đây) và Hội đồng khoa học bệnh viện phê duyệt.
Cũng theo thông tin từ Trung tâm điều phối ghép tạng Quốc gia, người hiến là anh D.H.Q (43 tuổi, ở Ninh Bình), anh Q. phát hiện mắc bệnh về mạch máu não từ tháng 11/2018. Khi biết mình không thể qua khỏi, anh Q. đã đề nghị được hiến tạng để cứu sống những người khác. Khi anh Q. rơi vào tình trạng hôn mê sâu và được các bác sỹ tiên lượng không thể qua khỏi, gia đình anh đã liên hệ để xin được hiến tạng của anh cho y học. Sau quá trình hồi sức tích cực không qua khỏi, bệnh nhân Q. đã chết não, thực hiện nguyện vọng của bệnh nhân và gia đình, các bác sỹ đã thực hiện ca nhận- ghép tạng này. Nhờ có hai lá phổi của anh Q,. bệnh nhân Đ. đã được hồi sinh một lần nữa.
Ghép phổi là kỹ thuật ghép tạng khó nhất
Theo GS. Trần Bình Giang, để thực hiện được ca ghép phổi đầu tiên, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã phải có thời gian chuẩn bị sẵn sàng trong vòng 1 năm. Đặc biệt, ca ghép trên đã được thực hiện bởi đội ngũ tới khoảng 500 người gồm bác sĩ, kỹ thuật viên, điều dưỡng... Phải có sự chuẩn bị kỹ càng như vậy vì ghép phổi được đánh giá là một trong những kĩ thuật khó nhất trong lĩnh vực ghép tạng. Với những nước có nền y học tiên tiến trên thế giới, thậm chí ghép phổi còn là một thách thức lớn của nền y học Việt Nam.
Ghép phổi là một trong những kỹ thuật ghép rất khó do phổi không giống các tạng khác, phổi là cơ quan hô hấp đảm bảo oxy cho cơ thể. Nó đòi hỏi các bác sĩ phải lựa chọn đánh giá tình trạng phổi của người cho, của người nhận rất chặt chẽ. Bởi điều này liên quan đến tim mạch, nhiễm khuẩn và rất nhiều vấn đề khác. Ngay cả khi đã ghép được rồi, việc chăm sóc phổi được ghép thành phổi khỏe, đủ chức năng cũng rất khó, bởi khi được cắt ra, phổi đã bị tổn thương nên nguy cơ nhiễm trùng cao.
PGS. TS Nguyễn Hữu Ước cũng cho biết: Kỹ thuật lấy phổi, ghép phổi từ người cho chết não còn khó khăn hơn rất nhiều so với lấy tạng từ người sống. Với người cho tạng sống, bác sĩ có thời gian lựa chọn miễn dịch, nhiễm khuẩn còn với người cho chết não khó kiểm soát được những vấn đề đó. Vì vậy, với ca ghép từ người cho tạng đã chết não, bác sĩ sẽ bị động hơn, ca ghép có nhiều nguy cơ về nhiễm trùng hơn.
Hiện nay trên thế giới, ghép phổi đã phát triển rất mạnh, số ca ghép phổi liên tục tăng qua các năm. Với những tiến bộ hiện nay, ghép phổi trên thế giới cũng đã đạt những thành tựu rất quan trọng. Tại Việt Nam hiện có khoảng 1,5 triệu người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, nếu ở giai đoạn cuối người bệnh sẽ có chỉ định ghép phổi. Ngoài ra có một số bệnh cũng được chỉ định ghép phổi như bệnh nhân bị xơ phổi, xơ nang phổi giai đoạn cuối ... Việc thực hiện thành công các ca ghép phổi cũng như nguồn hiến từ người cho chết não ngày càng tăng sẽ là cơ hội mang lại sự sống cho rất nhiều bệnh nhân chờ ghép.