Vườn quốc gia Côn Đảo bảo tồn hệ sinh thái bền vững

Nhiều kết quả ấn tượng trong công tác bảo tồn

Danh lục Xanh IUCN được xem là “chuẩn vàng” toàn cầu về quản lý hiệu quả các khu bảo tồn thiên nhiên, với những tiêu chí khắt khe về tính toàn vẹn sinh thái, hiệu quả quản trị, sự tham gia của cộng đồng và tính bền vững lâu dài. Việc Vườn quốc gia Côn Đảo đạt được danh hiệu này phản ánh nỗ lực bền bỉ, nhất quán trong bảo vệ tài nguyên thiên nhiên giữa bối cảnh áp lực phát triển kinh tế-xã hội và biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng.

Theo ông Nguyễn Hữu Thiện, Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Côn Đảo hội tụ đầy đủ các hệ sinh thái đặc trưng hiếm có, từ rừng nhiệt đới trên đảo, rạn san hô, thảm cỏ biển đến vùng sinh sản quan trọng của nhiều loài sinh vật quý hiếm. Việc được ghi danh Danh lục Xanh không chỉ khẳng định giá trị sinh thái nổi bật, mà còn đặt ra yêu cầu cao hơn đối với công tác quản lý, giám sát và phát huy giá trị của khu bảo tồn trong giai đoạn mới.

Ông Lê Hồng Sơn, Trưởng phòng Bảo tồn và Hợp tác Quốc tế, Ban quản lý Vườn quốc gia Côn Đảo cho biết: "Thành tựu ấn tượng nhất trong năm 2025 của chúng tôi là bảo vệ an toàn tuyệt đối gần 6.000 ha rừng tự nhiên, không để xảy ra bất kỳ vụ cháy nào dù thời tiết nắng nóng kéo dài. Kết quả này có được nhờ triển khai đồng bộ các phương án phòng chống từ sớm, hoàn thiện hệ thống đường băng cản lửa và duy trì lực lượng tuần tra, trực gác 24/7 tại các điểm nóng".

Về công tác bảo tồn đa dạng sinh học và nghiên cứu khoa học, ông Sơn nhấn mạnh thêm: Song song với việc tuần tra kiểm soát chặt chẽ cả trên rừng lẫn dưới biển, vườn xác định nghiên cứu khoa học là nền tảng cho bảo tồn bền vững. Trong năm qua, Vườn quốc gia Côn Đảo đã ghi nhận sự hiện diện của 18 trên tổng số 21 loài động vật mục tiêu. Các chương trình hợp tác với các viện, trường đại học về rạn san hô, thảm cỏ biển và linh trưởng không chỉ giúp cập nhật dữ liệu mà còn là cơ sở khoa học cốt lõi để xây dựng các phương án quản lý thích ứng trước áp lực của biến đổi khí hậu và phát triển du lịch,

Điểm sáng nổi bật trong công tác bảo tồn tại Côn Đảo là sự phục hồi mạnh mẽ của quần thể rùa biển-loài được xem là biểu tượng của hệ sinh thái nơi đây. Từ năm 2023 đến hết tháng 11/2025, hơn 2.100 cá thể rùa mẹ đã lên bãi đẻ trứng an toàn. Hàng nghìn tổ trứng được bảo vệ, ấp nở thành công, thả hàng trăm nghìn rùa con về biển tự nhiên. 

Không chỉ dừng lại ở rùa biển, chương trình ấp nuôi nhân tạo và tái thả chim yến cũng đạt kết quả tích cực, góp phần phục hồi các loài bản địa có giá trị sinh thái và kinh tế. Những kết quả này cho thấy, khi được bảo vệ đúng cách và có sự can thiệp khoa học phù hợp, các hệ sinh thái và loài hoang dã hoàn toàn có khả năng phục hồi.

Trong bối cảnh rác thải nhựa đại dương đang trở thành thách thức toàn cầu, công tác bảo vệ môi trường tại Vườn quốc gia Côn Đảo được triển khai quyết liệt. Hàng trăm mét khối rác nhựa trên các bãi biển, cùng hàng tấn rác mắc kẹt tại rạn san hô đã được thu gom, xử lý. Các chiến dịch làm sạch môi trường có sự tham gia của cán bộ kiểm lâm, tình nguyện viên, doanh nghiệp du lịch và người dân địa phương, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường biển.

Theo đánh giá của các chuyên gia, việc duy trì môi trường sống trong lành không chỉ giúp bảo vệ đa dạng sinh học, mà còn là yếu tố quan trọng để phát triển du lịch sinh thái chất lượng cao, bền vững.

Giữ vững thành quả, phát huy giá trị

Một trong những yếu tố then chốt làm nên thành công của Côn Đảo là sự đồng hành của cộng đồng địa phương. Các chính sách chia sẻ lợi ích từ bảo tồn, tạo sinh kế bền vững cho người dân thông qua du lịch sinh thái, dịch vụ môi trường rừng đã góp phần giảm áp lực khai thác tài nguyên, đồng thời nâng cao trách nhiệm của cộng đồng trong bảo vệ thiên nhiên.

Côn Đảo hiện có tỷ lệ rừng tự nhiên rất cao, đóng vai trò quan trọng không chỉ về đa dạng sinh học, mà còn về an ninh-quốc phòng và ứng phó biến đổi khí hậu. Việc bảo vệ và phục hồi hệ sinh thái rừng-biển nơi đây góp phần thực hiện cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 của Việt Nam, đồng thời khẳng định trách nhiệm của địa phương trong việc bảo tồn các giá trị thiên nhiên mang tầm quốc gia và quốc tế.

Đánh giá về ý nghĩa của việc được ghi danh Danh lục Xanh, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Bùi Minh Thạnh cho rằng, đây không chỉ là niềm tự hào mà còn là minh chứng cho cam kết mạnh mẽ của thành phố trong bảo tồn thiên nhiên và phát triển bền vững. Danh hiệu này sẽ là công cụ hỗ trợ quan trọng, giúp nâng cao chất lượng quản lý, đồng thời tạo dựng niềm tin với cộng đồng quốc tế.

Để duy trì danh hiệu này và thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP. Hồ Chí Minh nhiệm kỳ 2025-2030, Ban quản lý Vườn quốc gia Côn Đảo nỗ lực giữ vững tỷ lệ che phủ rừng toàn thành phố đạt 11%; Nghị quyết đại hội lần thứ nhất Đảng bộ Đặc khu Côn Đảo lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030 giữ vững tỷ lệ che phủ rừng toàn đặc khu đạt 80%.

Ban quản lý Vườn quốc gia Côn Đảo phối hợp chặt chẽ với chính quyền và nhân dân để hài hòa giữa bảo tồn và phát triển, không đóng cửa cực đoan mà khai thác hiệu quả giá trị cảnh quan để nâng cao đời sống người dân. Mọi hoạt động đầu tư, phát triển kinh tế trên đảo phải tuân thủ nguyên tắc bền vững, tiết kiệm đất và đúng quy định của Luật Đất đai, Luật Lâm nghiệp cũng như các quy hoạch lâm nghiệp quốc gia đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Ông Nguyễn Khắc Pho, Giám đốc Ban quản lý Vườn quốc gia Côn Đảo cho biết, bước sang giai đoạn 2026–2030, Ban quản lý Vườn quốc gia Côn Đảo xác định nhiệm vụ trọng tâm là giữ vững danh hiệu Danh lục Xanh thông qua việc tiếp tục bảo vệ nghiêm ngặt rừng và biển; đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục pháp luật về bảo vệ môi trường; triển khai các dự án điều tra, đánh giá các loài nguy cấp, quý hiếm và đặc hữu để xây dựng phương án bảo tồn phù hợp.

Song hành với đó, Côn Đảo định hướng phát triển du lịch sinh thái theo chiều sâu, chú trọng chất lượng và trải nghiệm, gắn với giáo dục môi trường. Việc chuẩn hóa dịch vụ, nâng cao năng lực đội ngũ hướng dẫn viên và tăng cường truyền thông về giá trị hệ sinh thái rừng-biển được xem là chìa khóa để bảo đảm phát triển du lịch hài hòa với bảo tồn.

“Danh lục Xanh không chỉ là một danh hiệu, mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm lâu dài trong gìn giữ “viên ngọc quý” của thiên nhiên Việt Nam. Hành trình của Vườn quốc gia Côn Đảo cho thấy, khi có quyết tâm chính trị, quản lý khoa học và sự chung tay của cộng đồng, bảo tồn thiên nhiên hoàn toàn có thể song hành cùng phát triển bền vững, vì lợi ích của hôm nay và các thế hệ mai sau”, ông Pho khẳng định.