TP Hồ Chí Minh: Đề xuất lập Vùng phát thải thấp được giám sát bằng camera từ năm 2026

Tại hội thảo do Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh vừa tổ chức đã đưa ra thống kê mới nhất cho thấy, Thành phố đang quản lý số lượng phương tiện "khổng lồ", lên tới hơn 12,7 triệu chiếc (bao gồm hơn 1,4 triệu ô tô và 11,3 triệu xe máy). Hoạt động giao thông đường bộ được xác định là "thủ phạm" chính, chiếm tới 88% lượng phát thải NOx, 99% CO và 88% bụi mịn trong tổng phát thải giao thông.

Các dữ liệu này là một phần của kết quả nghiên cứu về Vùng phát thải thấp (Low Emission Zone - LEZ), thuộc Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông trên địa bàn thành phố.

Theo đó, kết quả quan trắc cho thấy nồng độ bụi mịn PM2.5 trung bình năm tại thành phố là 31 µg/m³, cao gấp 6 lần mức khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Ô nhiễm không khí từ giao thông không chỉ gây thiệt hại kinh tế ước tính hơn 3.000 tỉ đồng mỗi năm mà còn là nguyên nhân trực tiếp gây ra khoảng 1.840 - 3.150 ca tử vong hàng năm, cao gấp 3 - 5 lần số người chết vì tai nạn giao thông.

Những con số biết nói này đã cho thấy tính cấp bách của việc phải hành động quyết liệt. Để triển khai kế hoạch, đề án đã xác định hai khu vực mang tính chiến lược để áp dụng Vùng phát thải thấp trong giai đoạn đầu.

Một là khu vực trung tâm TP Hồ Chí Minh, được xác định ranh giới giới hạn bởi 15 cây cầu và 20 tuyến đường chính. Đây là nơi có mật độ giao thông và hoạt động kinh tế cao nhất, cũng là điểm nóng về ô nhiễm. Việc thiết lập LEZ tại đây nhằm giải quyết trực diện vấn đề cải thiện môi trường sống và làm việc, đồng thời nâng cao hình ảnh của thành phố.

Hai là khu vực Cần Giờ, cụ thể là trên tuyến đường Rừng Sác. Việc kiểm soát khí thải tại đây mang ý nghĩa phòng ngừa và bảo tồn cho "lá phổi xanh" của thành phố, định hướng phát triển du lịch sinh thái bền vững.

Đề án được chia thành các giai đoạn cụ thể để đảm bảo tính khả thi và giảm thiểu tác động đến xã hội. Giai đoạn 1 (từ năm 2026): Trọng tâm ban đầu sẽ là các phương tiện kinh doanh vận tải. Theo đó, Thành phố sẽ hạn chế hoạt động của xe công nghệ, xe kinh doanh vận tải sử dụng nhiên liệu xăng, dầu không đạt chuẩn khí thải tại Vùng phát thải thấp khu trung tâm. Song song đó, mô hình thí điểm hạn chế lưu thông phương tiện dưới chuẩn khí thải sẽ được áp dụng trên đường Rừng Sác (đoạn từ phà Bình Khánh đến đường Duyên Hải).

Giai đoạn 2 (2027 - 2030): Phạm vi kiểm soát sẽ được mở rộng sang phương tiện cá nhân. Thành phố sẽ triển khai kiểm định khí thải xe máy trên diện rộng. Dựa trên kết quả này, các ô tô dưới tiêu chuẩn khí thải Mức 4 và xe máy dưới tiêu chuẩn Mức 2 sẽ bị hạn chế lưu thông khu vực trung tâm TP Hồ Chí Minh, đồng thời mở rộng khu vực hạn chế đến các xã Bình Khánh, An Thới Đông, Cần Thạnh và Thạnh An.

Giai đoạn 3 (từ sau năm 2030): Tầm nhìn sẽ được mở rộng hơn nữa. Vùng phát thải thấp dự kiến sẽ được nới rộng ra phạm vi Vành đai 1, bao quanh bởi các tuyến Phạm Văn Đồng - vòng xoay Nguyễn Thái Sơn - ngã tư Bảy Hiền - Hương lộ 2 - Nguyễn Văn Linh.

Để hiện thực hóa kế hoạch, TP Hồ Chí Minh sẽ đầu tư mạnh vào hạ tầng công nghệ; đề xuất lắp đặt 58 camera nhận dạng biển số (ANPR) tại khu vực trung tâm và 9 camera trên tuyến đường Rừng Sác. Hệ thống này sẽ hoạt động 24/7, tự động nhận diện và ghi hình các phương tiện không đạt chuẩn khi đi vào vùng hạn chế, làm cơ sở cho việc xử phạt "nguội".

Ngoài ra, Thành phố sẽ bố trí hệ thống biển báo chuyên dụng “LEZ” tại các lối ra vào, kết hợp vạch kẻ đường có ký hiệu tương ứng để người dân dễ dàng nhận biết. Các trường hợp vi phạm sẽ bị xử phạt hành chính và trừ điểm giấy phép lái xe, thể hiện sự nghiêm túc và quyết tâm của Thành phố trong việc thực thi đề án quan trọng này.