Tại bản Cỏi, xã Xuân Sơn, huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ đang tồn tại giống gà nhiều cựa như trong truyền thuyết, người dân ở đây thường gọi là “chúa gà” hoặc "gà chúa".
Theo các già làng người dân tộc Dao ở bản Cỏi, giống gà nhiều cựa chỉ sống được ở vùng Xuân Sơn, nếu đem đi nơi khác gà sẽ chết hoặc không sinh sản được. Người Dao tôn sùng và coi trọng gà nhiều cựa như là con của thần rừng, thần núi.... "Gà chúa" bị lái buôn và khách du lịch ráo riết săn lùng mua với giá cao “ngất trời” để đưa về xuôi làm “quà”. Nếu mua tận gốc ở bản Cỏi gà nhiều cựa có giá khoảng 350.000 đồng/kg, nhưng khi đem về bán, các thương lái ra giá cao ngất từ 1-2 triệu đồng/kg.
Ông Nguyễn Khác Khôi, Chủ tịch Hội Chăn nuôi tỉnh Phú Thọ cho biết, qua khảo sát, tuy chưa thấy con gà chín cựa nào nhưng ở đây có một số lượng lớn gà nhiều cựa quý hiếm khác thường. Trong tổng số 1.514 con gà, khảo sát cả gà trống và gà mái, thì có đến 82,7% có 6-8 cựa, còn lại là từ 2-4 cựa. Nhóm nghiên cứu đã tiến hành di thực 40 con gà nhiều cựa ra nhiều vùng khác nhau để tìm hiểu về khả năng thích nghi của chúng. Qua theo dõi, giống gà này đều sinh trưởng và phát triển tốt, có khả năng thích nghi với nhiều điều kiện sống, phẩm chất thịt tốt, hiệu quả kinh tế cao. Đặc biệt, duy nhất có một con gà trống có chín cựa (con gà này đã được làm lễ dâng hương lên Vua Hùng).
Thí nghiệm thành công đã giúp địa phương bảo tồn và phát triển được loài gà đặc biệt quý hiếm, đồng thời nhân rộng ra nhiều vùng nuôi khác nhau, làm tăng hiệu quả kinh tế cho người dân.
Lâm Đào An