Tiếp nhận và giải quyết hồ sơ của các sở, ban, ngành tại Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh Bắc Giang. Ảnh: Danh Lam/TTXVN
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã xác định cải cách hành chính là một trong những khâu đột phá trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đất nước giai đoạn 2011 - 2020. Để tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính theo các chủ trương, nghị quyết của Đảng, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 30c/NQ-CP về Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2020. Qua 10 năm thực hiện, cải cách hành chính đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, song, cũng còn những tồn tại, hạn chế, đòi hỏi có những đổi mới cho chặng đường 2021 - 2030. Hội nghị trực tuyến toàn quốc tổng kết Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2020 sẽ được tổ chức chiều 18/3/2021, do Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì.
Nhìn lại 10 năm thực hiện Chương trình tổng thể cho thấy những bước tiến rõ rệt trên cả 6 lĩnh vực: cải cách thể chế, thủ tục hành chính, tổ chức bộ máy hành chính nhà nước, tài chính công, xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và hiện đại hóa hành chính, nổi bật là cải cách thủ tục hành chính và tổ chức bộ máy hành chính nhà nước.
Đột phá trong cải cách thủ tục hành chính
Được xác định là một khâu trọng tâm, đột phá, cải cách thủ tục hành chính đã được triển khai mạnh mẽ ở tất cả các cấp hành chính theo hướng đơn giản hóa, tạo môi trường thuận lợi, thông thoáng cho phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm lợi ích chính đáng và quyền làm chủ của nhân dân.
Việc triển khai thực thi phương án đơn giản hóa thủ tục hành chính; cắt giảm điều kiện kinh doanh và hoạt động kiểm tra chuyên ngành, cắt giảm, đơn giản hóa dòng hàng đạt được nhiều kết quả tích cực. Tính từ đầu nhiệm kỳ Chính phủ khóa XIV đến tháng 11/2020, đã cắt giảm, đơn giản hóa hơn 1.000 thủ tục hành chính, 3.893/6.191 điều kiện kinh doanh; 6.776/9.926 danh mục hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành; tổng chi phí xã hội tiết kiệm được khoảng 18 triệu ngày công/năm, tương đương hơn 6.300 tỷ đồng/năm. Các bộ, ngành đã có phương án xử lý 1.501 mặt hàng có chồng chéo về thẩm quyền.
Thực hiện Đề án Tổng thể đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân và các cơ sở dữ liệu liên quan đến quản lý dân cư giai đoạn 2013 - 2020, hệ thống đăng ký và quản lý hộ tịch tại các địa phương đã được triển khai và tiến hành cấp số định danh cá nhân cho hơn 1,39 triệu trường hợp đăng ký khai sinh tại 680 phòng tư pháp cấp huyện và 10.696 UBND cấp xã của 60 tỉnh, thành phố. Bộ Công an tiếp tục cấp thẻ Căn cước công dân cho người từ đủ 14 tuổi trở lên tại 16 tỉnh, thành phố, từ năm 2012 đến nay đã cấp được 15 triệu trường hợp.
Bộ Công an đã tiến hành thu thập dữ liệu dân cư và scan. Đến hết tháng 9/2020, thu thập được trên 83,38 triệu phiếu thu thập thông tin dân cư DC01 và cập nhật được hơn 7,4 triệu phiếu cập nhật, chỉnh sửa thông tin dân cư DC02.
Những quy định về kiểm soát thủ tục hành chính cơ bản được hoàn thiện, thủ tục từng bước chuẩn hóa, công bố, niêm yết, công khai, giúp cá nhân, tổ chức truy cập tìm hiểu, thực hiện thuận tiện, chính xác. Cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông, Trung tâm Phục vụ hành chính công và Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả tập trung cấp tỉnh, cấp huyện đã được triển khai ở các địa phương với nhiều đổi mới về phương thức hoạt động, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, tạo sự chuyển biến rõ nét trong giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp.
Các nội dung gắn kết đồng bộ giữa cải cách thủ tục hành chính và xây dựng Chính phủ điện tử tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận với cơ quan hành chính nhà nước. Việc triển khai tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính qua dịch vụ bưu chính công ích theo Quyết định số 45/2016/QĐTTg của Thủ tướng Chính phủ cũng đạt được những kết quả tích cực. Năm 2019, cả nước có hơn 14,5 triệu lượt hồ sơ, kết quả giải quyết thủ tục hành chính thực hiện qua dịch vụ bưu chính công ích, trong đó, dịch vụ tiếp nhận hồ sơ là 2,17 triệu lượt, dịch vụ trả kết quả là 12,3 triệu lượt, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân, tổ chức, tạo tiền đề thúc đẩy triển khai cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và 4.
Theo đánh giá của Ban Chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ, công tác cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm điều kiện kinh doanh, cải cách hoạt động kiểm tra chuyên ngành; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của các cơ quan nhà nước, xây dựng, phát triển Chính phủ điện tử đã đạt được kết quả quan trọng, có những chuyển biến mạnh mẽ, trở thành điểm sáng của nhiệm kỳ Chính phủ khóa XIV, đặc biệt là trong những năm 2018, 2019 và những tháng đầu năm 2020.
Bổ khuyết những thiếu sót thể chế về tổ chức và bộ máy
Kết quả cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước đã được Bộ trưởng Nội vụ Lê Vĩnh Tân điểm ra là một trong những lĩnh vực để lại dấu ấn quan trọng trong nhiệm kỳ 2016 - 2021. Việc xây dựng và ban hành các văn bản quy định về chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức các bộ, ngành Trung ương về cơ bản khắc phục được những tồn tại, hạn chế của các giai đoạn trước, bổ khuyết những thiếu sót thể chế về tổ chức và bộ máy, bảo đảm bao quát đầy đủ chức năng quản lý nhà nước của Chính phủ.
Thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW về "Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả" và Nghị quyết số 19-NQ/TW về "Tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập", đến nay, tại các bộ, cơ quan ngang bộ (không tính Bộ Quốc phòng và Bộ Công an), giảm 12 vụ và tương đương. Tại các tỉnh, thành phố, giảm 5 tổ chức cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh; giảm 973 tổ chức cấp phòng; 127 tổ chức cấp chi cục; 1.179 tổ chức cấp phòng thuộc chi cục; ở cấp huyện giảm 294 tổ chức cấp cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện.
So sánh thời điểm 29/2/2020 với năm 2017 và năm 2015 cho thấy, số đơn vị sự nghiệp công lập thuộc các bộ, ngành là 1.045 đơn vị, giảm 44 đơn vị so với năm 2017 và giảm 53 đơn vị so với năm 2015. Trong khi đó, số lượng đơn vị sự nghiệp công lập thuộc các địa phương là 49.445 đơn vị, giảm 4.670 đơn vị so với năm 2017 và giảm 6.189 đơn vị so với năm 2015.
Trong tổng số đơn vị sự nghiệp công lập của cả nước, có 12.267 đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm một phần chi thường xuyên; 2.494 đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm chi thường xuyên và 253 đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư. Như vậy, tính đến 29/2/2020, kết quả sắp xếp tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp công lập của các bộ ngành, địa phương trong cả nước đã giảm 11% so với năm 2015, đạt được mục tiêu của Nghị quyết đến năm 2021 tối thiểu bình quân cả nước giảm 10% đơn vị sự nghiệp công lập.
Tuy nhiên, mới chỉ có các địa phương đạt mục tiêu của Nghị quyết (giảm được 11,12% đơn vị sự nghiệp công lập so với năm 2015), còn các bộ, ngành mới giảm 5,19% đơn vị sự nghiệp công lập so với năm 2015, Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân cho biết.
Về sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã theo Nghị quyết số 653/2019/UBTVQH của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đến nay cơ bản đã hoàn thành, đã tiến hành sắp xếp đối với 21 đơn vị hành chính cấp huyện (giảm 8 đơn vị), 1.047 đơn vị cấp huyện (giảm 557 đơn vị). Tính đến 31/3/2020, các bộ, ngành Trung ương giảm 10.284 biên chế và các địa phương giảm 13.612 biên chế so với số giao năm 2015.
Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân cho rằng, mô hình tổ chức cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, cấp huyện đã được thực hiện đúng theo các chủ trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Bộ máy hành chính từ Trung ương đến địa phương đã được phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ bản khắc phục tình trạng chồng chéo, bỏ trống chức năng, nhiệm vụ, phạm vi, đối tượng quản lý; cơ bản đảm bảo tinh gọn; hiệu lực, hiệu quả hoạt động được nâng cao, gắn với tinh giản biên chế, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Phân cấp quản lý giữa Trung ương và địa phương được tăng cường.
Bài cuối: Đi vào chiều sâu trong từng lĩnh vực