Số hóa ngân hàng: Băn khoăn việc bảo mật thông tin khách hàng, an ninh mạng

Thưa Phó Thống đốc, ông có thể đánh giá những kết quả bước đầu của các ngân hàng trong việc triển khai công nghệ số trong thời gian qua?

Trên thế giới, quá trình số hóa đang diễn ra mạnh mẽ, đặc biệt trong ngành dịch vụ tài chính - ngân hàng. Theo ghi nhận, chỉ trong 3 năm gần đây, dịch vụ ngân hàng trực tuyến ở Việt Nam tăng trưởng 6,3 lần. Với 45 triệu người sử dụng 3G/4G vào cuối năm 2017 và phần lớn khách hàng sử dụng smartphone hằng ngày, nhu cầu về sản phẩm dịch vụ ngân hàng số gia tăng nhanh, mạnh là tất yếu.

Nhiều ngân hàng bước đầu đã chuyển đổi mô hình hoạt động, kinh doanh và sản phẩm, dịch vụ theo hướng số hóa đích thực như: TPBank với ngân hàng tự động LiveBank, VPBank với ứng dụng ngân hàng số Timo, OCB với chiến lược chuyển đổi ngân hàng số, Vietcombank với không gian ngân hàng số Digital Lab, VietinBank với Corebank thế hệ mới và kho dữ liệu Doanh nghiệp (EDW) hiện đại, MB với ứng dụng trợ lý ảo ChatBot phục vụ 24x7 trên mạng xã hội…

Tiềm năng ứng dụng, khai thác công nghệ số để tăng cường hiệu quả hoạt động, nâng cao chất lượng dịch vụ, qua đó tạo bước phát triển đột phá của hệ thống ngân hàng là rất lớn. Trên thực tế, chúng ta đã tạo được một số nền tảng, yếu tố quan trọng về mặt hạ tầng kỹ thuật, cơ chế chính sách, tạo thuận lợi cho thúc đẩy triển khai, ứng dụng công nghệ số trong hoạt động ngân hàng để tạo ra những sản phẩm, dịch vụ, giải pháp hữu ích, thiết thực, đem lại giá trị cho người dân, doanh nghiệp và toàn xã hội.

NHNN đã chủ động thực hiện nhiều hoạt động, giải pháp của ngành nhằm cụ thể hóa các nhiệm vụ theo Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 4/5/2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc CMCN 4.0 ở các mặt : Hoàn thiện hành lang pháp lý hỗ trợ cho hoạt động thanh toán, phát triển hạ tầng công nghệ thông tin (CNTT), tăng cường an toàn, bảo mật; tăng cường nâng cấp, phát triển hạ tầng CNTT của NHNN, hạ tầng thị trường (hệ thống thanh toán quan trọng, hệ thống thông tin tín dụng…); xây dựng và ban hành các tiêu chuẩn cơ sở về đặc tả kỹ thuật mã QR và công nghệ thanh toán thẻ chip đối với thẻ nội địa để cho phép khách hàng tại các ngân hàng khác nhau thực hiện thanh toán mua bán hàng hóa, dịch vụ liên thông, an toàn, thuận tiện theo tiêu chuẩn, cơ chế chung; tích cực hỗ trợ sự phát triển của các công ty Fintech…

Về mặt hạ tầng kỹ thuật, có thể thấy một số hạ tầng nền tảng cơ bản tạo thuận lợi và đóng góp tích cực cho công tác chuyển đổi số của ngành ngân hàng đã được thiết lập, đi vào vận hành ổn định từ nhiều năm nay.

Cụ thể là hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng quốc gia (IBPS) đóng vai trò trục thanh toán xương sống của nền kinh tế; hệ thống thu thập, cung cấp thông tin tín dụng của Trung tâm thông tin tín dụng quốc gia (CIC).

Trong năm tới 2019, Hệ thống bù trừ tự động cho thanh toán bán lẻ (ACH) dự kiến sẽ đưa vào vận hành, tạo thuận lợi hơn nữa cho các NHTM, tổ chức trung gian thanh toán trong số hóa dịch vụ ngân hàng - thanh toán theo hướng ngân hàng số, thanh toán số phục vụ thương mại di động, các hoạt động nền kinh tế số trong kỷ nguyên 4.0.

Bên cạnh những tiềm năng, cơ hội bứt phá như Phó Thống đốc vừa chia sẻ, thì những thách thức, nguy cơ rủi ro cần quan tâm khi số hóa hoạt động ngân hàng là gì?

Bên cạnh những cơ hội rộng mở từ ứng dụng sâu rộng công nghệ số vào hoạt động ngân hàng, số hóa hoạt động ngân hàng cũng đặt ra một số nguy cơ, thách thức cơ bản cho các ngân hàng. Thứ nhất, thách thức vượt qua tư duy ngại thay đổi, theo “lối mòn” để không ngừng đổi mới sáng tạo về sản phẩm, dịch vụ, mô hình hợp tác; tăng cường nghiên cứu, đầu tư, ứng dụng sâu rộng các công nghệ thành tựu của cuộc CMCN 4.0 vào hoạt động ngân hàng.

Thứ hai, thách thức trong việc phát triển các kênh phân phối mới, các sản phẩm dịch vụ ngân hàng số có tính tích hợp cao trong bối cảnh hành vi, nhu cầu của người tiêu dùng có sự thay đổi rõ rệt, ngày càng dựa nhiều hơn vào các mạng lưới, nền tảng số phục vụ nhu cầu thường nhật và điện thoại thông minh kết nối Internet. Điều này buộc các ngân hàng phải sớm điều chỉnh cách thức thiết kế, tiếp thị và phân phối sản phẩm, dịch vụ cho phù hợp theo hướng số hóa, tự động hóa, tùy biến theo cá nhân… nếu không muốn đánh mất khách hàng hoặc khách hàng giảm sự trung thành.

Thứ ba, thách thức về bảo mật bí mật thông tin khách hàng và đảm bảo an ninh mạng. Sản phẩm, dịch vụ ngân hàng ngày nay càng trở nên số hóa, kết nối trực tuyến, liên tục với khách hàng qua nhiều thiết bị số cá nhân, trên nhiều kênh khác nhau. Đây chính là môi trường thuận lợi để tội phạm công nghệ cao, tin tặc khai thác các yếu điểm hòng gian lận, trục lợi từ người dùng và thâm nhập vào hệ thống, đòi hỏi các ngân hàng không được chủ quan, xem thường mà phải có sự quan tâm, đầu tư nguồn lực lớn cho đảm bảo an toàn bảo mật và bảo vệ dữ liệu khách hàng.

Thứ tư, trình độ, năng lực, số lượng và chất lượng nguồn nhân lực là vấn đề mấu chốt cho sự thành công trong thực hiện chuyển đổi số, triển khai công nghệ số. Đào tạo lại nguồn nhân lực thích ứng với xu hướng số hóa dịch vụ ngân hàng, đào tạo các khả năng mới về công nghệ số, vận hành, cung ứng dịch vụ trong môi trường mạng, nền tảng số, thu hút và giữ chân các tài năng công nghệ số, bố trí nguồn lực tài chính thích đáng cho công tác này sẽ là một trong những thách thức lớn cho các nhà lãnh đạo, quản lý cấp cao của ngân hàng.

Để hạn chế những rủi ro, thách thức khi thực hiện số hóa, hệ thống ngân hàng cần có giải pháp gì, thưa Phó Thống đốc?

Có 6 nhóm giải pháp cụ thể trong quá trình số hóa hoạt động ngân hàng: Hoàn thiện thể chế chính sách, NHNN chỉ đạo rà soát bổ sung sửa đổi văn bản quy pháp pháp luật (VBQPPL) phù hợp với yêu cầu số hóa hoạt động ngân hàng; phát triển, nâng cấp hạ tầng kỹ thuật, hệ thống CNTT phục vụ cho sự phát triển thanh toán số, ngân hàng số và bảo đảm an toàn, an ninh mạng; thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia trên cơ sở công nghệ số; nnhóm giải pháp về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tăng cường nguồn nhân lực công nghệ thông tin như chế độ tuyển dụng, đào tạo, sử dụng có hiệu quả nguồn nhân lực, nhất là bộ phận điều phối ứng cứu sự cố bị tấn công về IT; đẩy mạnh truyền thông chính sách nhằm nâng cao nhận thức của toàn ngành về CMCN 4.0 và các bước chuyển đổi số hóa hoạt động ngân hàng.

Trân trọng cảm ơn Phó Thống đốc!