Lãi suất huy động tăng mạnh
Trong hai tuần đầu tháng 11, mặt bằng lãi suất huy động tại nhiều ngân hàng thương mại tăng trở lại, tập trung ở nhóm ngân hàng tư nhân quy mô vừa và nhỏ. Ghi nhận một số ngân hàng cho thấy, lãi suất huy động đã có sự điều chỉnh tăng 0,1 - 0,5 điểm phần trăm so với tháng trước ở các kỳ hạn 1 - 6 tháng.
Ngân hàng VIB nâng lãi suất tại hầu hết kỳ hạn.
Cụ thể, Ngân hàng Quốc tế (VIB) nâng lãi suất tại hầu hết kỳ hạn, có sản phẩm cộng thêm gần 1 điểm phần trăm. Một số ngân hàng niêm yết mức khoảng 5,5% nhưng thực tế trả lên 6,7% - 7% qua các khoản “lãi ngoài”. BacABank hiện dẫn đầu kỳ hạn 12 - 13 tháng với mức 6,4%.
Mặc dù lãi suất huy động có xu hướng nhích tăng, nhưng lượng vốn huy động vào hệ thống lại tăng chậm, không theo kịp đà tăng tín dụng. Cập nhật từ Công ty Chứng khoán VietinBank (VBSE), dư nợ tín dụng đến cuối tháng 10 tăng 15% so với cuối năm 2024, tương đương hơn 20% so với cùng kỳ. VBSE nhận định, chênh lệch này cho thấy tín dụng đang tăng nhanh hơn nhiều so với dòng tiền gửi vào ngân hàng, tạo áp lực lớn lên nguồn vốn đầu vào của hệ thống.
Số liệu của Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) cũng cho thấy, huy động vốn toàn hệ thống tăng khoảng 10%, thấp hơn nhiều so với tín dụng. BVSC đánh giá sự lệch pha này khiến một số ngân hàng phải điều chỉnh lãi suất huy động để đảm bảo thanh khoản và duy trì tỷ lệ an toàn vốn.
Diễn biến tỷ giá cũng góp phần làm lãi suất nhích lên. Phân tích của Công ty Chứng khoán MB (MBS) chỉ ra, VND chịu áp lực khi USD tăng mạnh, khiến ngân hàng phải tăng huy động VND để giữ ổn định thanh khoản và hạn chế rủi ro chênh lệch kỳ hạn. Lãi suất liên ngân hàng cũng tăng nhẹ trong một số thời điểm.
Lãi suất huy động tăng để đáp ứng vốn cho vay nhu cầu sản xuất, kinh doanh cuối năm.
Ở góc độ tín dụng chu kỳ, đánh giá của Công ty Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cho thấy, doanh nghiệp đang đẩy mạnh vay phục vụ sản xuất, thương mại chuẩn bị cho mùa tiêu dùng cuối năm, làm mức sử dụng vốn của hệ thống tăng đáng kể.
Áp lực bổ sung vốn còn đến từ triển khai tiêu chuẩn an toàn mới. Theo Công ty Chứng khoán HSC (HSC), quá trình áp dụng Basel III khiến yêu cầu duy trì hệ số an toàn vốn (CAR) cao hơn, buộc ngân hàng tăng cường huy động.
Từ góc nhìn tổ chức tín dụng, Ngân hàng UBO đánh giá nguyên nhân chính của xu hướng tăng là “sự lệch pha rõ rệt giữa tốc độ cho vay và huy động”. Đại diện UBO cho biết, áp lực tăng tập trung ở kỳ hạn ngắn, nhất là tại những ngân hàng có dư địa thanh khoản hạn chế. UBO cũng ghi nhận việc một số ngân hàng áp dụng lãi ngoài tới 1 điểm phần trăm, cho thấy cạnh tranh huy động nóng hơn nhưng vẫn mang tính cục bộ.
Áp lực cạnh tranh lãi suất
Xu hướng tăng lãi suất huy động đang thể hiện rõ chu kỳ vốn cuối năm của hệ thống ngân hàng. Nhóm chuyên gia tại BVSC nhận định, từ tháng 11 trở đi, nhu cầu vốn của doanh nghiệp thường tăng mạnh để phục vụ sản xuất, nhập khẩu hàng hóa và dự trữ cho mùa Tết, khiến tín dụng tăng nhanh và tác động trực tiếp đến mặt bằng huy động.
Từ diễn biến thị trường tiền tệ, phân tích của MBS cũng chỉ rõ, tỷ giá USD/VND vẫn ở vùng cao, khiến ngân hàng nâng lãi suất VND để đảm bảo cân đối dòng tiền gửi - rút. MBS cho rằng, nếu tỷ giá tiếp tục neo cao đến cuối quý IV, áp lực huy động sẽ duy trì.
Ngân hàng nâng lãi suất để cân đối thanh khoản cho vay tín dụng. Ảnh minh họa
Ở phương diện thanh khoản, nhóm phân tích VDSC nhận định, hệ thống không rơi vào trạng thái căng thẳng, song các ngân hàng có tốc độ tăng trưởng tín dụng trên 20% buộc phải tăng huy động để cân đối. Theo VDSC, diễn biến tăng lãi suất chủ yếu mang tính cục bộ, tập trung ở nhóm ngân hàng tư nhân.
Trong khi đó, VBSE dự báo lãi suất huy động có thể tăng nhẹ 0,2 - 0,4 điểm phần trăm vào cuối quý IV, chủ yếu ở các kỳ hạn ngắn phục vụ cân đối thanh khoản. Nhóm ngân hàng quốc doanh có nền tảng vốn tốt nên mức điều chỉnh ít hơn.
Triển vọng trung hạn được đánh giá tương đối ổn định. Mirae Asset (MAS) cho rằng đợt tăng lãi lần này mang tính điều chỉnh theo chu kỳ cao điểm cuối năm, chưa phản ánh một mặt bằng lãi suất mới. MAS dự báo khi tỷ giá hạ nhiệt và tín dụng bình ổn sau Tết, lãi suất có thể giảm trở lại từ quý I/2026.
Về tác động thị trường, người gửi tiết kiệm đang hưởng lợi khi lãi suất các kỳ hạn tăng 0,3 - 0,7 điểm phần trăm. Ngược lại, người vay có thể đối mặt với lãi suất cho vay tăng nhẹ do chi phí vốn của ngân hàng điều chỉnh theo. Đánh giá của TVS cho thấy, biên lãi ròng (NIM) có thể duy trì ổn định nhờ lãi cho vay điều chỉnh tương ứng, song chi phí vốn vẫn là yếu tố quan trọng cần theo dõi.
Ở phía ngân hàng, cạnh tranh huy động tiếp tục tăng. Nhận định từ UBO cho biết, các chương trình lãi ngoài cho thấy ngân hàng ưu tiên hút vốn ngắn hạn để đáp ứng nhu cầu mùa vụ. Tuy vậy, UBO đánh giá cuộc đua chưa lan rộng toàn hệ thống nhờ thanh khoản chung vẫn trong vùng kiểm soát.
Các chuyên gia tài chính - chứng khoán cũng đánh giá, lãi suất huy động tăng trong giai đoạn cuối năm 2025 là diễn biến mang tính chu kỳ và kỹ thuật, không phải tín hiệu của một chính sách tiền tệ thắt chặt. Mặt bằng lãi suất nhiều khả năng duy trì nhích nhẹ đến hết tháng 12, trước khi ổn định trở lại trong quý I/2026 nếu tỷ giá, thanh khoản và nhu cầu vốn diễn biến thuận lợi.