Tổng thống Mỹ Joe Biden (giữa), Thủ tướng Anh Rishi Sunak (phải) và Thủ tướng Australia Anthony Albanese tại cuộc họp báo chung ở căn cứ Hải quân Point Loma ở San Diego, California, Mỹ ngày 13/3/2023. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo hãng tin Reuters, ông Tan Kefei, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc, nói trong một cuộc họp báo thường kỳ: “Một khi 'chiếc hộp pandora' được mở ra, thế cân bằng chiến lược trong khu vực sẽ bị phá vỡ, an ninh khu vực sẽ bị đe dọa nghiêm trọng”.
Ông Tan Kefei nhấn mạnh: “Trung Quốc kiên quyết phản đối thiết lập 'quan hệ đối tác an ninh ba bên' giữa Mỹ, Anh và Australia. Nhóm nhỏ bị chi phối bởi tâm lý Chiến tranh Lạnh này là vô ích và cực kỳ có hại”.
Theo ông Tan Kefei, hợp tác kiểu AUKUS là một phần mở rộng của chính sách răn đe hạt nhân của từng quốc gia, một công cụ để xây dựng “phiên bản NATO châu Á - Thái Bình Dương” và ảnh hưởng nghiêm trọng đến hòa bình và ổn định ở khu vực này.
Bình luận trên được đưa ra sau khi trong tháng này, Mỹ, Australia và Anh đã công bố chi tiết về kế hoạch cung cấp cho Australia các tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân từ đầu những năm 2030.
Ngày 13/3, Thủ tướng Anh Rishi Sunak đã cùng Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Australia Anthony Albanese tới căn cứ Hải quân Point Loma ở San Diego, California (Mỹ) để chính thức ra mắt thỏa thuận AUKUS. Ông Sunak đánh giá AUKUS là quan hệ đối tác quốc phòng đa phương quan trọng nhất trong nhiều thế hệ.
Tuyên bố chung của các nhà lãnh đạo nêu rõ trong dự án nhiều giai đoạn này, năng lực chế tạo của Anh và Australia được phát huy tối đa để tạo ra một tàu ngầm lớp mới (SSN-AUKUS) dựa trên thiết kế tàu thế hệ tiếp theo của Anh, được đóng tại Anh và Australia kết hợp với công nghệ tiên tiến của Mỹ. Tổng thống Biden nêu rõ tàu ngầm sẽ chạy bằng năng lượng hạt nhân và không được trang bị vũ khí hạt nhân.
Anh và Australia mỗi nước cũng có kế hoạch đóng ít nhất 8 tàu ngầm trị giá hàng tỷ USD. Những chiếc tàu đầu tiên của Australia dự kiến hoạt động vào đầu những năm 2040, trong khi Anh lên kế hoạch chế tạo 8 tàu ngầm và sẵn sàng mở rộng hạm đội tàu ngầm lên 19 chiếc trong tương lai.
Lễ công bố dự án trên diễn ra sau 18 tháng đàm phán kể từ khi ba nước ký Hiệp ước an ninh ba bên AUKUS vào tháng 9/2021, thiết lập quan hệ hợp tác về một số công nghệ quân sự bí mật nhất của Mỹ.
Tổng thống Mỹ Joe Biden (giữa), Thủ tướng Anh Rishi Sunak (phải) và Thủ tướng Australia Anthony Albanese tại hội nghị thượng đỉnh AUKUS ở căn cứ Hải quân Point Loma ở San Diego, California, Mỹ ngày 13/3/2023. Ảnh: AFP/TTXVN
Australia muốn thay thế hạm đội tàu ngầm lớp Collins chạy diesel bằng các tàu sử dụng năng lượng hạt nhân, có khả năng tàng hình và di chuyển xa hơn. Mỹ và Anh sẽ giúp Australia thu hẹp khoảng cách khi các tàu ngầm lớp Collins ngừng hoạt động vào những năm 2030. Australia cũng sẽ đầu tư vào cơ sở công nghiệp quốc phòng của Mỹ và Anh, một động thái chưa từng có nhằm tăng cường năng lực sản xuất tại các nhà máy đóng tàu.
Trong giai đoạn đầu của dự án, Hải quân Mỹ sẽ triển khai 4 tàu ngầm hạt nhân lớp Virginia đến Perth (Australia) bắt đầu từ năm 2027, còn Anh sẽ gửi một tàu ngầm lớp Astute sau đó vài năm.
Ông Patrick Triglavcanin, chuyên gia nghiên cứu tại Hội đồng Địa Chiến lược (Anh), nhận định thỏa thuận AUKUS là một tín hiệu rõ ràng từ 3 cường quốc, cam kết quan tâm đến các mối quan tâm an ninh của nhau và hợp tác để góp phần thúc đẩy khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương ổn định. Ông cho rằng đây không phải là một hiệp ước phòng thủ, mà là một thỏa thuận công nghệ.
Tuy nhiên, hồi năm 2022, người phát ngôn của Tổng thống Nga, ông Dmitry Peskov lại đánh giá khác: “Nếu xét về vị thế, mục tiêu và các nhiệm vụ, các liên minh kiểu này không thể mang lại nền tảng đảm bảo an ninh toàn diện. Rất khó có khả năng phát triển thành một nền tảng lớn để đảm bảo ổn định và an ninh cho khu vực châu Á – Thái Bình Dương rộng lớn như vậy”.