Tàu chở hàng hóa neo tại cảng ở Los Angeles, bang California, Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN
Theo Politico châu Âu (Politico.eu), căng thẳng về phí vận chuyển hàng hóa giữa Mỹ và Trung Quốc đang gây ra những hậu quả không mong muốn, khiến các công ty vận tải biển châu Âu có nguy cơ bị tổn hại từ cả hai phía. Trước tình hình này, các doanh nghiệp châu Âu đang phải hành động nhanh chóng để hạn chế rủi ro.
Tranh chấp được khơi mào bởi Tổng thống Mỹ Donald Trump, người đã quyết định áp dụng phí đối với tàu Trung Quốc và tàu do Trung Quốc đóng cập cảng Mỹ. Trung Quốc ngay lập tức trả đũa, nhắm mục tiêu vào các tàu có liên hệ với Mỹ. Cả hai loại phí này đều đã có hiệu lực.
James Lightbourn, người đứng đầu công ty tư vấn hàng hải Cavalier Shipping, cảnh báo: "Mặc dù Mỹ và Trung Quốc là mục tiêu chính của nhau trong việc đánh vào giá phí cảng song song, nhưng sẽ có thiệt hại kèm theo cho ngành vận tải biển toàn cầu - và đặc biệt là các đội tàu châu Âu".
Chi tiết về các khoản phí mới
Mỹ đang tính phí 50 USD cho mỗi tấn ròng. Trung Quốc ban đầu tính mức phí tương tự là 400 nhân dân tệ (56,22 USD), sau đó sẽ tăng lên 1.120 nhân dân tệ cho mỗi tấn vào năm 2028. Cả hai loại phí đều được tính một lần cho mỗi dịch vụ và giới hạn ở mức 5 lần một năm.
Lloyd's List tính toán rằng đối với một tàu chở hàng 35.000 tấn cập cảng Mỹ, mức phí mới có thể lên tới 5,6 triệu USD một năm. Mức phí ở Trung Quốc có thể còn cao hơn nhiều, do các cảng nước này thường phục vụ các tàu chở hàng rời lớn hơn, có sức chứa từ 200.000 tấn trở lên.
Về phía Mỹ, tác động có vẻ hạn chế. Philip Damas, người đứng đầu bộ phận cố vấn chuỗi cung ứng tại công ty tư vấn hàng hải Drewry, ước tính chỉ có khoảng 11% tàu container đi và đến Mỹ bị ảnh hưởng. Chuyên gia Lightbourn cũng lưu ý rằng trong năm 2024, trong tổng số 85.735 chuyến tàu buôn bán quốc tế ghé cảng Mỹ, chỉ có 254 chuyến thuộc phạm vi áp dụng phí.
Mặc dù biện pháp của Mỹ không ảnh hưởng nhiều đến các công ty châu Âu, nhưng đòn trả đũa của Trung Quốc lại là một câu chuyện khác và có thể gây tổn thất lớn hơn nhiều. Phí của Trung Quốc áp dụng cho bất kỳ tàu nào thuộc sở hữu hoặc được vận hành bởi một công ty mà người Mỹ nắm giữ ít nhất 25% vốn chủ sở hữu, quyền biểu quyết hoặc ghế trong hội đồng quản trị. Định nghĩa này đủ rộng để gây khó dễ cho nhiều công ty châu Âu.
"Vẫn chưa có thước đo rõ ràng nào cả vì cơ cấu sở hữu của hầu hết các công ty vận tải biển - thường là cố ý - không minh bạch", chuyên gia Lightbourn nói. Ông chỉ ra rằng nhiều đội tàu châu Âu được các nhà đầu tư Mỹ hỗ trợ, bao gồm các công ty niêm yết công khai và các công ty do quỹ tư nhân Mỹ sở hữu.
Một đại diện vận tải biển châu Âu giấu tên cho biết: “Những gì Trung Quốc đã làm là nhắm vào các cổ đông một cách hiệu quả. Và bởi vì rất nhiều công ty thực sự được niêm yết trên các sàn giao dịch toàn cầu, họ có khả năng có các nhà đầu tư Mỹ. Vì vậy, mặc dù [hai hệ thống] có vẻ khá giống nhau, nhưng tác động từ phía Trung Quốc có thể sẽ đáng kể hơn”.
Châu Âu chạy đua giới hạn thiệt hại
Trước phản ứng của Trung Quốc diễn ra mà không có nhiều cảnh báo trước, các công ty châu Âu đang khẩn trương hành động. Một số công ty đã nhanh chóng sắp xếp lại ban lãnh đạo để né tránh phí. Cụ thể, công ty Okeanis Eco Tankers của Hy Lạp đã sa thải hai trong số ba giám đốc người Mỹ, trong khi công ty Danaos cũng sa thải một thành viên hội đồng quản trị. Nhà điều hành Na Uy 2020 Bulkers và chủ sở hữu tàu chở dầu DHT Holdings đã bắt đầu kiểm toán cơ sở cổ đông của mình.
Ông Lightbourn lưu ý rằng các công ty vận tải biển châu Âu dễ dàng né tránh các khoản phí của Mỹ hơn bằng cách điều chuyển các tàu do Trung Quốc đóng sang các tuyến thương mại tránh Mỹ. Ông Damas xác nhận các công ty vận tải container đã "bận rộn thay thế tàu container do Trung Quốc đóng bằng tàu container do Hàn Quốc và Nhật Bản đóng trên các tuyến đường kết nối với Mỹ".
Tuy nhiên, việc chuyển hướng đối với Trung Quốc là không thực tế, đặc biệt đối với các mặt hàng số lượng lớn như dầu thô và quặng sắt.
Brian Maloney, đối tác tại công ty luật Seward & Kissel, cho biết: "Thông báo của Trung Quốc về việc áp dụng mức phí tương tự đối với các tàu có liên hệ với Mỹ đến các cảng của Trung Quốc rõ ràng là một chiến thuật trả đũa", tạo ra "sự hỗn loạn trên thị trường khi ngành này đang nỗ lực tìm hiểu phạm vi biện pháp đối phó của Trung Quốc".
Mặc dù Tổng thống Trump đang đe dọa áp thêm thuế quan 100% lên Trung Quốc, nhưng ông đã có một động thái xoa dịu khi đăng trên mạng xã hội: "Đừng lo lắng về Trung Quốc, mọi chuyện sẽ ổn thôi!". Ông Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến gặp nhau tại Hàn Quốc vào cuối tháng này để cố gắng đàm phán chấm dứt chiến tranh thương mại.
Ông Lightbourn cho rằng các khoản phí trên có thể chỉ là con bài mặc cả và có thể được bãi bỏ nhanh chóng nếu đạt được thỏa thuận, nhưng hiện tại, "các chủ tàu trên toàn thế giới đang chạy đua để ứng phó các biện pháp này".