Trụ sở Ủy ban châu Âu (EC) ở Brussels, Bỉ. Ảnh: THX/TTXVN
Thông tin về việc Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin đồng ý gặp thượng đỉnh tại Budapest, Hungary, đã gây ra nhiều phản ứng trái chiều trong Liên minh châu Âu (EU), đặc biệt liên quan đến vấn đề đi lại của ông Putin. Ủy ban châu Âu (EC) đã bày tỏ sự thận trọng hoan nghênh cuộc họp, nhưng không ít chuyên gia và chính đảng lớn tại Brussels vẫn còn nhiều hoài nghi.
Theo đài Sputnik (Nga), liên quan đến việc Tổng thống Putin đến Hungary tham dự hội nghị thượng đỉnh với ông Trump, người phát ngôn về các vấn đề đối ngoại của Ủy ban châu Âu (EC), bà Anitta Hipper, ngày 17/10 đã làm rõ rằng EU không áp đặt lệnh cấm đi lại đối với Tổng thống Nga Putin và Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov.
"Chúng tôi đã đóng băng tài sản của Tổng thống Nga Vladimir Putin và Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov, tuy nhiên, chúng không hạn chế việc đi lại của họ trong EU. Do đó, không có trở ngại nào cho việc họ đến Hungary", bà Hipper trả lời câu hỏi của đài Sputnik (Nga).
Bên cạnh đó, bà Hipper cũng cho biết các nước thành viên EU có quyền, theo quyết định của mình, đưa ra các ngoại lệ trong việc "thi hành lệnh bắt giữ" trước đó của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC).
Sputnik lưu ý, ICC đã ban hành lệnh bắt giữ một số nhà lãnh đạo thế giới, trong đó có ông Putin và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Tuy nhiên, một số quốc gia, chẳng hạn như Hungary, đã quyết định rút khỏi ICC. Ông Trump cũng từng ký một sắc lệnh hành pháp áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với ICC vì các hành động của cơ quan này chống lại Washington và các đồng minh, đặc biệt là Israel.
Hãng thông tấn TASS (Nga) cũng dẫn lời bà Hipper thừa nhận rằng, các nước EU có thể quyết định tạm thời đình chỉ việc thi hành lệnh của ICC, vốn quy định các quốc gia công nhận thẩm quyền của ICC trong việc bắt giữ tổng thống Nga trên lãnh thổ của mình. Theo người phát ngôn trên, các nước EU có thể miễn trừ nghĩa vụ của mình liên quan đến lệnh của ICC, nhưng các quyết định như vậy phải được đưa ra ở cấp độ quốc gia.
Cũng theo TASS, người phát ngôn của Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, ông Olof Gill, lưu ý rằng việc cho phép tổng thống Nga bay qua các nước EU trên đường tới Hungary phải được chính phủ các nước đó cấp phép. Hungary và Nga không có chung biên giới, do đó, không thể có đường hàng không trực tiếp và máy bay của Tổng thống Nga phải bay qua không phận của các nước EU khác trên đường tới Hungary.
EU thận trọng hoan nghênh cuộc gặp thượng đỉnh
Trong khi đó, Ủy ban châu Âu (EC) đã đưa ra giọng điệu thận trọng và tích cực về thông báo cuộc họp giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Putin tại Budapest.
Trang tin euronews.com dẫn lời ông Olof Gill, nêu rõ: "Bất kỳ cuộc họp nào thúc đẩy hòa bình công bằng và lâu dài ở Ukraine đều được hoan nghênh". Ông Gill nói thêm rằng EU vẫn cam kết hỗ trợ Ukraine và làm suy yếu khả năng tiến hành chiến dịch quân sự của Nga.
Về phần mình, Thủ tướng Hungary Viktor Orbán, người có quan hệ gần gũi với cả ông Trump và ông Putin, đã nhanh chóng tuyên bố việc bất ngờ chọn Budapest là sự chứng minh cho lời kêu gọi của ông đối với các nhà lãnh đạo EU là đàm phán với Moskva thay vì đối đầu. Ông Orbán tuyên bố trên X (trước đây là Twitter) rằng "Hungary là hòn đảo của hoà bình" và là "địa điểm duy nhất ở châu Âu" nơi một hội nghị thượng đỉnh như vậy có thể diễn ra.
Tuy nhiên ở Brussels, thông báo về cuộc gặp đã vấp phải nhiều sự hoài nghi và làm nổi bật sự chia rẽ trong khối. Tại Nghị viện châu Âu, các đảng phái chính thống có quan điểm khác nhau về lợi ích của các cuộc đàm phán: Đảng Nhân dân châu Âu và Đổi mới châu Âu đã bày tỏ sự hoài nghi về hội nghị thượng đỉnh.
Đảng Xã hội và Dân chủ, Bảo thủ và Cải cách châu Âu lại nhấn mạnh nhu cầu đại diện cho lợi ích của Ukraine tại bàn đàm phán. Phe cực hữu (châu Âu của các Quốc gia có chủ quyền và những người yêu nước vì châu Âu) đã hoan nghênh các cuộc đàm phán, cho rằng: "Hòa bình được xây dựng thông qua đối thoại, chứ không phải trừng phạt", theo người phát ngôn của phe này Ágnes Karándi.
Về phần mình, các nhà phân tích chính trị hàng đầu tại Brussels cảnh báo hội nghị thượng đỉnh này có thể gây ra căng thẳng và thách thức sự thống nhất của EU.
Dániel Hegedűs, Giám đốc khu vực của Quỹ Marshall Đức tại Mỹ, nhận định với euronews: Khả năng diễn ra hội nghị thượng đỉnh Budapest là "thành công lớn đối với chính phủ Hungary" và là một "thách thức đối với sự thống nhất của EU và chính sách đối ngoại và an ninh của khối này". Chuyên gia Hegedűs cho rằng đây là "nỗ lực có chủ đích của chính quyền Mỹ nhằm làm suy yếu sự thống nhất của EU".
Alberto Alemanno, Giáo sư Jean Monnet về Luật châu Âu tại HEC Paris, đồng tình, gọi Hungary là "con ngựa thành Troy" trong EU và cho rằng cuộc họp này có nguy cơ "trao cho Budapest thẩm quyền phát biểu thay mặt Brussels", trong khi lập trường riêng của Hungary về Ukraine lại trái ngược với EU.
Trong nhiệm kỳ Chủ tịch luân phiên Hội đồng EU năm ngoái, Thủ tướng Orbán đã phát động cái mà ông gọi là sứ mệnh hòa bình mà không phối hợp với EU, và đã tới cả Ukraine và Nga để đàm phán với giới lãnh đạo của cả hai nước.
Tại cuộc họp của Cộng đồng Chính trị châu Âu tại Copenhagen đầu tháng này, ông Orbán đã bác bỏ ý tưởng sửa đổi các quy tắc mở rộng EU để tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc đàm phán gia nhập của Ukraine. Theo ông Orbán, việc thay đổi các quy tắc cũng đòi hỏi sự nhất trí và Hungary sẽ phủ quyết việc Ukraine gia nhập EU.
"Tôi đã nói với họ rằng tôi không đồng ý, vì vậy kế hoạch này đã thất bại", ông Orbán tuyên bố, cáo buộc các nhà lãnh đạo EU tìm cách đối đầu với Nga.