Nóng trong tuần: Biểu tình bùng phát ở Nepal; Mỹ bắt nghi phạm ám sát nhà hoạt động nổi tiếng

Động thái bất ngờ của Israel tại Qatar

Ngày 11/9, 6 cỗ quan tài, trong đó 5 chiếc phủ cờ Palestine, một phủ cờ Qatar, được đặt trước hàng trăm người tập trung tại Thánh đường Hồi giáo ở Doha để thực hiện nghi thức cầu nguyện tiễn biệt. Quốc vương Qatar Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani ngồi ở hàng ghế đầu, nhằm tưởng niệm những người thiệt mạng trong vụ tấn công của Israel tuần này, sự kiện đã gây chấn động Qatar.

Trong số các nạn nhân có hạ sĩ Badr Saad Mohammed al-Humaidi al-Dosari (22 tuổi), thuộc Lực lượng An ninh Nội địa Qatar. Không khí tang thương tại tang lễ nối tiếp nỗi bàng hoàng về vụ tấn công ngày 9/9, nhằm vào các lãnh đạo Hamas khi họ đang bàn về đề xuất ngừng bắn ở Gaza do Mỹ đề xuất. Hàng loạt tiếng nổ làm rung chuyển Doha, cột khói đặc bốc lên cao, khiến người dân địa phương vừa bàng hoàng vừa kinh hãi. Các lãnh đạo Hamas đã sống sót sau vụ tấn công.

Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) và cơ quan tình báo Cơ quan An ninh nội địa Israel (Shin Bet) tuyên bố họ đã thực hiện "cuộc tấn công chính xác nhằm vào giới lãnh đạo cấp cao của Hamas". Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu gọi cuộc tấn công là hành động độc lập của Israel.

Cuộc tấn công của Israel tại Doha đã gây ra phản ứng dữ dội. Tổng thư ký Liên hợp quốc (LHQ) Antonio Guterres coi vụ tấn công là hành động vi phạm chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Qatar - một quốc gia đã đóng vai trò rất tích cực trong việc đạt được thỏa thuận ngừng bắn cũng như giải cứu con tin tại Dải Gaza. Trong khi đó, Nhà Trắng khẳng định Tổng thống Mỹ Donald Trump không ủng hộ việc Israel tiến hành không kích Hamas trên lãnh thổ đồng minh của nước này là Qatar. Ngoài ra, Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), cũng đồng loạt lên án cuộc không kích.

Ông Robert Malley, cựu quan chức cấp cao Trung Đông dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Barack Obama và Joe Biden đã nhận định với trang The Conversation rằng cuộc tấn công của Israel vào Hamas tại Doha cho thấy tầm nhìn về chiến thắng của chính phủ Israel trước kẻ thù dường như chỉ gói gọn trong “tàn phá toàn diện và đầu hàng vô điều kiện”. Trong khi đó, theo ông, nhiều nước láng giềng lại đang hướng đến lối đi chính trị nhằm chấm dứt xung đột, giải cứu con tin Israel, giúp người Palestine tái thiết và đồng thời thúc đẩy sự hội nhập của Israel vào khu vực.

Bên cạnh đó, ông Malley nhận xét: “Israel cũng đang phát đi thông điệp rằng không một người Palestine nào được đảm bảo an toàn, kể cả tại thủ đô của đối tác thân cận với Mỹ, vốn là trung gian quan trọng giữa Israel và người Palestine”.

Thủ tướng Qatar Sheikh Mohammed bin Abdulrahman Al Thani bác bỏ thông tin cho rằng nước này nhận được thông báo về vụ tấn công. Ông mô tả hành động của Israel là "phản bội" vì quốc gia này sử dụng vũ khí không thể phát hiện bằng radar. Ông Al Thani vạch rõ rằng một phần trong ngoại giao Qatar là hòa giải và Qatar sẽ không bao giờ ngừng công việc hòa giải cho đến khi khu vực ổn định.

Mỹ bắt giữ nghi phạm sát hại nhà hoạt động Charlie Kirk

Thống đốc bang Utah của Mỹ, Spencer Cox xác nhận lực lượng chức năng đã bắt giữ nghi phạm 22 tuổi tình nghi sát hại nhà hoạt động bảo thủ Charlie Kirk, khép lại cuộc truy lùng kéo dài 33 tiếng đồng hồ.

Ngày 10/9, Charlie Kirk bị bắn một phát chí mạng khi đang phát biểu tại sân khấu ngoài trời thuộc Đại học Utah Valley, trước đám đông 3.000 người. Kirk là người đồng sáng lập và Chủ tịch tổ chức sinh viên bảo thủ Turning Point USA. Nhà hoạt động 31 tuổi này bị ám sát khi đang thực hiện chuyến “American Comeback Tour” với 15 sự kiện tại các trường đại học trên toàn quốc. Tổng thống Mỹ Donald Trump đánh giá đây là vụ “ám sát tàn bạo”.

Nghi phạm được xác định là Tyler Robinson. Giám đốc Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) Kash Patel cho hay Robinson bị bắt tối 11/9. Theo nhà chức trách, một người bạn của gia đình Robinson đã cung cấp thông tin cho cảnh sát hạt Washington.

Theo Al Jazeera, hồ sơ của tiểu bang Utah cho thấy Robinson đã đăng ký bỏ phiếu, nhưng anh ta không liên kết với bất kỳ đảng phái chính trị nào và anh ta đã không bỏ phiếu trong hai cuộc tổng tuyển cử gần đây. Cha mẹ của Robinson sở hữu một doanh nghiệp đá granit ốp lát và là thành viên đã đăng ký thuộc đảng Cộng hòa. Robinson có hai em trai. Robinson là học sinh nằm trong danh sách danh dự ở trường trung học và đạt điểm số thuộc nhóm cao trên toàn quốc trong các kỳ kiểm tra chuẩn hóa.

Anh ta được nhận vào Đại học Bang Utah năm 2021 nhờ học bổng nhưng chỉ đến giảng đường trong một học kỳ. Hiện anh ta đang theo học năm thứ 3 chương trình nghề điện tại Cao đẳng Kỹ thuật Dixie ở thành phố St George, cách Đại học Utah Valley 3,5 giờ lái xe. Robinson không có tiền án. Một thành viên gia đình cho biết Robinson thời gian gần đây có quan điểm chính trị cực đoan và thường xuyên chỉ trích Kirk.

Trả lời họp báo ngày 12/9, Thống đốc Cox nêu rõ: “Vụ tấn công này là nhằm vào tất cả chúng ta”, đồng thời so sánh vụ sát hại Kirk, một đồng minh của Tổng thống Donald Trump, với các vụ ám sát cố Tổng thống John Kennedy, cựu Bộ trưởng Tư pháp Robert Kennedy và mục sư Martin Luther King Jr. trong thập niên 1960.

Nepal ấn định thời điểm tổng tuyển cử

Văn phòng Tổng thống Nepal ngày 12/9 thông báo Quốc hội nước này đã giải tán và Nepal sẽ tiến hành tổng tuyển cử vào ngày 5/3/2026.

Cùng ngày, Tổng thống Nepal Ram Chandra Paudel đã bổ nhiệm bà Sushila Karki - cựu Chánh án Tòa án Tối cao, làm Thủ tướng lâm thời. Bà Karki, vốn là gương mặt từng được công chúng yêu mến khi giữ vai trò nữ Chánh án duy nhất của Tòa án Tối cao giai đoạn 2016-2017. Sau khi được bổ nhiệm, bà Karki sẽ bắt tay vào việc thành lập và lãnh đạo Hội đồng Bộ trưởng lâm thời.

Với quyết định này, bà Karki trở thành người phụ nữ đầu tiên trong lịch sử lãnh đạo chính phủ Nepal, trong bối cảnh làn sóng biểu tình dữ dội vừa khiến chính quyền tiền nhiệm sụp đổ. Ngày 9/9, ông K.P. Sharma Oli đã đệ đơn từ chức Thủ tướng lên Tổng thống Nepal. Diễn biến này xảy ra trong bối cảnh làn sóng biểu tình lan rộng tại quốc gia Nam Á.

Dưới đây là video Thủ tướng lâm thời Nepal Sushila Karki tuyên thệ nhậm chức tại Kathmandu, ngày 12/9 (nguồn: Reuters):

Làn sóng biểu tình bùng phát từ ngày 8/9 với sự tham gia của hàng nghìn người, chủ yếu thuộc thế hệ Z (sinh từ năm 1997 đến 2012) nhằm phản đối lệnh cấm truy cập một số nền tảng mạng xã hội như Facebook, YouTube, Instagram, Snapchat và X do chính phủ Nepal ban hành gần đây. Theo Chính phủ Nepal, đây là các nền tảng không tuân thủ quy định địa phương và không đăng ký hoạt động theo yêu cầu của luật pháp Nepal.

Các cuộc biểu tình không chỉ diễn ra tại thủ đô mà còn lan rộng đến nhiều khu vực khác. Có 51 người thiệt mạng và trên 1.300 người bị thương trong các cuộc biểu tình này.

Theo hãng thông tấn Reuters (Anh), từ ngày 12/9, đất nước với 30 triệu dân này dần trở lại nhịp sống bình thường. Một số con đường vẫn bị phong tỏa, dù số binh sĩ tuần tra trên phố đã giảm so với trước.

Ngay sau diễn biến chính trị tại Nepal, Ấn Độ đã hoan nghênh việc thành lập chính phủ lâm thời do bà Karki lãnh đạo, bày tỏ hy vọng nội các mới sẽ góp phần thúc đẩy hòa bình và ổn định tại quốc gia láng giềng. New Delhi khẳng định sẽ tiếp tục đồng hành cùng Nepal vì sự thịnh vượng và hạnh phúc của nhân dân hai nước.

Trong khi đó, Trung Quốc kêu gọi các lực lượng chính trị tại Nepal sớm tìm được giải pháp để khôi phục trật tự xã hội và ổn định quốc gia.

Đại hội đồng Liên hợp quốc (LHQ) ủng hộ giải pháp hai nhà nước cho vấn đề Israel-Palestine

Chưa đầy 24 giờ sau khi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu khẳng định Palestine sẽ không bao giờ có nhà nước riêng, Đại hội đồng Liên hợp quốc (LHQ) đã bỏ phiếu áp đảo ủng hộ “Tuyên bố New York” về việc thực hiện giải pháp hai nhà nước và thành lập một nhà nước Palestine độc lập.

Ngày 12/9, với kết quả 142 phiếu thuận, 10 phiếu chống - bao gồm Israel và Mỹ - và 12 phiếu trắng, ĐHĐ LHQ đã thông qua “Tuyên bố New York” do Pháp và Saudi Arabia đồng bảo trợ.

Văn bản dài 7 trang kêu gọi hành động tập thể nhằm chấm dứt xung đột ở Gaza, hướng tới giải pháp công bằng, hòa bình và lâu dài cho xung đột Israel – Palestine dựa trên cơ sở thực thi hiệu quả giải pháp Hai Nhà nước.

Văn kiện này cũng yêu cầu phong trào Hamas “trả tự do cho toàn bộ con tin”, đồng thời quy định rằng nhóm này phải “chấm dứt quyền kiểm soát ở Gaza và giao nộp vũ khí cho Chính quyền Palestine (PA)… phù hợp với mục tiêu xây dựng một Nhà nước Palestine có chủ quyền và độc lập”.

LHQ thể hiện ủng hộ mạnh mẽ đối với giải pháp hai nhà nước trong bối cảnh Israel tiếp tục oanh tạc Dải Gaza, chỉ một ngày sau khi Thủ tướng Netanyahu phê chuẩn kế hoạch mở rộng khu định cư tại Bờ Tây bị chiếm đóng.

Phóng viên Kristen Saloomey của Al Jazeera đánh giá cuộc bỏ phiếu thể hiện “một mức độ phản đối đáng kinh ngạc từ cộng đồng quốc tế”. Theo cô, điều này cho thấy lo ngại ngày càng tăng về tình trạng đình trệ trong các cuộc đàm phán, đồng thời nỗ lực của cộng đồng quốc tế nhằm thúc đẩy tiến trình thương lượng.

Phát biểu tại hội nghị, Tổng Thư ký LHQ António Guterres một lần nữa tái khẳng định “vấn đề cốt lõi của tiến trình hòa bình Trung Đông là thực hiện giải pháp hai nhà nước, theo đó hai quốc gia độc lập, có chủ quyền và dân chủ - Israel và Palestine - cùng chung sống bên cạnh nhau trong hòa bình và an ninh”. Dù Tuyên bố New York không mang tính ràng buộc pháp lý, song văn kiện này có ý nghĩa to lớn, thể hiện ý chí chung mạnh mẽ của các thành viên LHQ đối với vấn đề Israel-Palestine và hòa bình Trung Đông nói chung.

Một số quốc gia như Jordan, Ai Cập, Qatar và Hội đồng hợp tác vùng Vịnh (GCC) hoan nghênh việc thông qua nghị quyết và đánh giá cao kết quả của hội nghị quốc tế cấp cao về vấn đề Palestine và giải pháp hai nhà nước. Ngoài ra, việc thông qua tuyên bố này sẽ là một bước quan trọng hướng tới tăng cường an ninh, hòa bình và ổn định trong khu vực và thế giới, đồng thời mở ra hy vọng chấm dứt đau khổ của người dân Palestine và thực hiện các quyền hợp pháp của họ.