Nóng trong tuần: Thế giới đối mặt với nắng nóng và virus Chikungunya lan rộng

Nắng nóng cực đoan phá vỡ mọi kỷ lục

Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) thuộc Liên hợp quốc công bố báo cáo cảnh báo tình trạng nắng nóng cực đoan đang phá vỡ nhiều kỷ lục toàn cầu, kéo theo các vụ cháy rừng và suy giảm chất lượng không khí, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng khí hậu.

Theo báo cáo, trong giai đoạn 2000–2019, trung bình mỗi năm có khoảng 489.000 người tử vong liên quan đến nhiệt độ cực đoan. Trong đó, 36% số ca tử vong xảy ra tại châu Âu và 45% tại châu Á. WMO nhấn mạnh, các khu vực đô thị đang chịu ảnh hưởng nặng nề hơn do hiện tượng “đảo nhiệt đô thị” – khi các thành phố nóng hơn vùng nông thôn xung quanh, gây nguy cơ cao cho sức khỏe cộng đồng, đặc biệt với người già và người mắc bệnh mãn tính.

WMO cho biết tháng 7/2025 là tháng 7 nóng thứ ba từng được ghi nhận trong lịch sử, chỉ sau mùa hè 2023 và 2024. Nhiệt độ toàn cầu vẫn đang có xu hướng tăng trong thế kỷ 21, khiến các đợt nắng nóng ngày càng gay gắt và kéo dài.

Tại châu Âu, tháng 7 vừa qua ghi nhận các đợt nắng nóng bất thường tại Thụy Điển và Phần Lan với nền nhiệt vượt 30°C. Đông Nam Âu cũng trải qua nhiều vụ cháy rừng, trong đó Thổ Nhĩ Kỳ ghi nhận nhiệt độ kỷ lục 50,5°C. Ở châu Á, tình trạng nóng vượt mức trung bình lan rộng tại khu vực Himalaya, Trung Quốc và Nhật Bản. Tuần đầu tháng 8, Nhật Bản ghi nhận nhiệt độ kỷ lục mới là 41,8°C, vượt qua mốc 41,2°C được thiết lập chỉ một tuần trước đó. Tây Á, Nam Trung Á và Pakistan cũng trải qua nền nhiệt vượt 42°C.

Phó Tổng Thư ký WMO, bà Ko Barrett cảnh báo: “Nắng nóng cực độ là sát thủ thầm lặng. Nhưng với dữ liệu và công nghệ hiện có, chúng ta không được phép làm ngơ. Mỗi ca tử vong đều có thể phòng ngừa.”

Hiện WMO đang thúc đẩy triển khai sáng kiến “Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người”, nhằm cải thiện hệ thống cảnh báo về nhiệt độ cực đoan, hỗ trợ các quốc gia xây dựng kế hoạch ứng phó và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Mục tiêu là đảm bảo mọi nhóm dân cư, đặc biệt những người dễ bị tổn thương, đều nhận được thông tin cảnh báo kịp thời.

Bùng phát dịch virus Chikungunya trên toàn cầu: Hơn 240.000 ca mắc, 90 người tử vong

Từ đầu năm 2025 đến nay, dịch virus Chikungunya đã lan rộng tại 16 quốc gia, với khoảng 240.000 ca nhiễm và 90 trường hợp tử vong – theo Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh châu Âu (ECDC). Bệnh chủ yếu lây qua muỗi Aedes aegypti, cũng là tác nhân truyền sốt xuất huyết và Zika. Dù tỷ lệ tử vong thấp, chikungunya gây đau khớp kéo dài và chưa có thuốc điều trị đặc hiệu.

Tại Trung Quốc, một đợt bùng phát mạnh đang diễn ra ở thành phố Phật Sơn (tỉnh Quảng Đông), khiến khoảng 7.000 người nhiễm – trở thành đợt dịch lớn nhất kể từ năm 2008. Nhà chức trách xác định nguyên nhân do một ca bệnh “nhập khẩu” nhưng chưa rõ nguồn gốc.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đợt bùng phát bắt đầu tại các đảo ở Ấn Độ Dương như La Réunion, Mayotte và Mauritius. Riêng La Réunion đã ghi nhận hơn 54.000 ca nhiễm và 12 người tử vong - mức cao nhất kể từ năm 2006. Các nước Đông Phi như Madagascar, Somalia và Kenya cũng đang đối mặt với nguy cơ tương tự.

Tại Ấn Độ, số ca mắc tăng mạnh ở Mumbai. Châu Mỹ là khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, với Brazil dẫn đầu có185.553 ca, tiếp theo là Bolivia, Argentina và Peru. Ở châu Âu, nguy cơ lây lan do ca bệnh “nhập khẩu” cũng đáng báo động, đặc biệt tại Pháp với 800 ca từ 1/5 đến nay.

Hong Kong vừa ghi nhận ca nhiễm đầu tiên sau 6 năm - một bé trai 12 tuổi trở về từ Phật Sơn. Chính quyền triển khai drone tìm nước đọng, nơi muỗi sinh sản, và đang thử nghiệm thả “muỗi voi” có khả năng ăn trứng muỗi bệnh như một giải pháp sinh học.

Các quốc gia đang áp dụng nhiều biện pháp ứng phó, từ giám sát y tế, cách ly có lưới chắn muỗi, phun thuốc diệt côn trùng đến chiến dịch tuyên truyền. Người dân được khuyến cáo loại bỏ hoàn toàn nước đọng quanh nhà, sử dụng màn, mặc quần áo dài tay và dùng thuốc chống muỗi.

Hiện chưa có vắc-xin phổ biến hay thuốc điều trị chikungunya. Giới chuyên môn khuyến cáo chỉ nên dùng thuốc giảm đau thông thường, tránh dùng thuốc kháng viêm không steroid nếu chưa loại trừ sốt xuất huyết. Biến đổi khí hậu đang làm tăng nguy cơ dịch lan rộng, đặt ra thách thức nghiêm trọng với y tế toàn cầu.

Israel thông qua kế hoạch kiểm soát thành phố Gaza, vấp phải phản ứng quốc tế

Ngày 8/8, Văn phòng Thủ tướng Israel thông báo Nội các an ninh nước này đã phê chuẩn kế hoạch để Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) kiểm soát thành phố Gaza ở phía Bắc Dải Gaza. Israel khẳng định sẽ tiếp tục cung cấp viện trợ nhân đạo ngoài vùng giao tranh. Nội các Israel cũng thống nhất 5 nguyên tắc kết thúc xung đột với Hamas, gồm: giải giáp hoàn toàn Hamas, trao trả 50 con tin (trong đó có khoảng 20 người được cho là còn sống), phi quân sự hóa Gaza, duy trì kiểm soát an ninh và thành lập một chính quyền dân sự thay thế Hamas và Chính quyền Palestine.

Tuy nhiên, quyết định này vẫn cần được toàn thể Nội các phê chuẩn trong cuộc họp dự kiến ngày 10/8. Trước đó, trong cuộc phỏng vấn với Fox News (Mỹ), Thủ tướng Netanyahu khẳng định Israel muốn kiểm soát quân sự toàn bộ Dải Gaza, nhưng không duy trì quản lý hành chính lâu dài, thay vào đó sẽ chuyển giao cho một "lực lượng Arab" không được nêu tên.

Thông báo mới chỉ đề cập việc kiểm soát thành phố Gaza, thay vì toàn bộ Dải Gaza như tuyên bố trước đó của Thủ tướng. Giới quan sát cho rằng chưa rõ liệu đây là chiến dịch quân sự ngắn hạn hay một kế hoạch chiếm đóng lâu dài.

Động thái này ngay lập tức vấp phải phản ứng từ cộng đồng quốc tế. Cao ủy Nhân quyền Liên hợp quốc Volker Turk kêu gọi Israel ngừng kế hoạch vì “đi ngược lại phán quyết của Tòa án Công lý Quốc tế” và giải pháp hai nhà nước. Thủ tướng Anh Keir Starmer cảnh báo hành động này “sai lầm”, có thể gây thêm đổ máu và cản trở tiến trình hòa bình. Ngoại trưởng Australia Penny Wong nhấn mạnh việc cưỡng bức di dời vĩnh viễn là vi phạm luật pháp quốc tế, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ kêu gọi cộng đồng quốc tế ngăn chặn kế hoạch.

Trong khi đó, tiến trình đàm phán ngừng bắn giữa Israel và Hamas, do Ai Cập, Qatar và Mỹ làm trung gian, vẫn rơi vào bế tắc. Hamas tuyên bố chỉ trở lại bàn đàm phán nếu có đề xuất thỏa thuận toàn diện, bao gồm việc Israel rút quân khỏi Gaza.

Cùng ngày 7/8, Israel thông báo đã đánh chặn một quả rocket phóng từ Dải Gaza, không gây thương vong. Ngoài ra, Bộ trưởng Tài chính Israel Bezalel Smotrich công bố kế hoạch tái lập khu định cư Sa-Nur ở Bờ Tây, vấp phải sự phản đối của Chính quyền Palestine do lo ngại làm tổn hại giải pháp hai nhà nước.

Tín hiệu tích cực từ Moskva: Hội đàm Mỹ - Nga đạt “tiến triển lớn”

Ngày 6/8, ông Steve Witkoff - đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump - đã có cuộc hội đàm kéo dài khoảng ba giờ với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Moskva. Cuộc gặp diễn ra trong bối cảnh Washington gia tăng áp lực buộc Nga tiến tới một thỏa thuận hòa bình tại Ukraine.

Phát biểu sau hội đàm, Tổng thống Trump tuyên bố hai bên đã đạt được "tiến triển lớn", trong khi Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio mô tả đây là “một ngày tốt lành” và bày tỏ hy vọng “vượt qua được những rào cản trong vài ngày hoặc vài giờ tới”.

Nhà Trắng cho biết ông Trump sẵn sàng gặp cả Tổng thống Nga Vladimir Putin lẫn Tổng thống Ukraine để thúc đẩy tiến trình xây dựng hòa bình cho Ukraine. Cuộc gặp với ông Putin có thể diễn ra sớm nhất vào tuần tới.

Về phía Nga, ông Yuri Ushakov - cố vấn chính sách đối ngoại của Điện Kremlin - đánh giá cuộc trao đổi giữa ông Putin và ông Witkoff là “hữu ích và mang tính xây dựng”. Hai bên đã thảo luận các “tín hiệu” liên quan đến xung đột Ukraine, cũng như khả năng phát triển quan hệ chiến lược song phương, tuy nhiên phía Nga chưa tiết lộ thêm chi tiết cho đến khi ông Witkoff báo cáo lại với ông Trump.

Cuộc hội đàm diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Trump đe dọa sẽ áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt nếu Moskva không đạt tiến triển rõ rệt trước hạn chót ngày 8/8. Theo kế hoạch, các biện pháp này bao gồm áp thuế 100% và lệnh trừng phạt thứ cấp đối với các nước vẫn giao thương với Nga, đặc biệt trong lĩnh vực dầu mỏ.

Ấn Độ là quốc gia đầu tiên phải hứng chịu hậu quả từ chính sách cứng rắn này. Cùng ngày 6/8, Nhà Trắng thông báo áp thuế bổ sung 25% lên hàng hóa Ấn Độ, nâng tổng mức thuế lên 50%. Động thái này được xem là lời cảnh báo rõ ràng từ Washington đối với các đối tác tiếp tục mua dầu từ Nga.

Mỹ chính thức áp thuế quan mới, tạo sóng gió trong quan hệ thương mại toàn cầu

Từ 0h ngày 7/8 (giờ Mỹ), mức thuế quan đối xứng toàn diện do Tổng thống Donald Trump ban hành chính thức có hiệu lực, đánh dấu bước ngoặt trong chiến lược thương mại của Washington và gây bất ổn cho nhiều đối tác, trong đó có các đồng minh lâu năm.

Theo AFP, mức thuế quan mới tăng từ 10% lên 15%-41%, áp dụng với hàng hóa nhập khẩu từ nhiều nền kinh tế lớn như Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Hàn Quốc và Ấn Độ. EU, Nhật Bản và Hàn Quốc chịu mức thuế phổ biến 15%, bất chấp các thỏa thuận trước đó nhằm tránh mức thuế cao hơn. Trong khi đó, Ấn Độ chịu mức thuế 25%, sẽ tăng lên 50% sau ba tuần, do tiếp tục mua dầu Nga, bất chấp cảnh báo từ Mỹ. Syria, Myanmar và Lào chịu mức thuế cao nhất đến 41%.

Làn sóng thuế mới nhằm xử lý các hành vi thương mại mà Washington cho là không công bằng, tiếp tục mở rộng các biện pháp mà Tổng thống Trump đã áp dụng từ đầu nhiệm kỳ. Tuy nhiên, một số mặt hàng đặc thù như thép, ô tô, dược phẩm và chip bán dẫn không nằm trong diện áp thuế này. Đáng chú ý, ngày 6/8, ông Trump công bố sẽ áp thuế 100% với chip bán dẫn nhập khẩu, ngoại trừ TSMC - nhà sản xuất Đài Loan có nhà máy tại Mỹ.

Các chuyên gia và doanh nghiệp cảnh báo thuế quan mới có thể gây tổn hại nghiêm trọng cho doanh nghiệp nhỏ trong nước, đẩy giá cả tăng và ảnh hưởng tiêu cực tới tăng trưởng kinh tế. Giáo sư Marc Busch (Đại học Georgetown) nhận định doanh nghiệp Mỹ sẽ chịu nhiều thiệt hại do hàng tồn kho tích trữ trong giai đoạn hoãn thuế sắp cạn kiệt.

Trong khi đó, các đối tác thương mại như Nhật Bản và EU đang gặp khó khăn với việc đàm phán chi tiết về giảm thuế. Nhật Bản vẫn bất đồng với Washington về thời điểm áp dụng mức thuế nhập khẩu ô tô thấp hơn, trong khi EU tiếp tục xin miễn trừ thuế cho ngành rượu vang chủ lực.

Ngoài ra, Mỹ mở rộng áp thuế với Ấn Độ và Brazil. Ấn Độ bị tăng thuế lên 50% do mua dầu Nga; Brazil chịu mức thuế lên tới 50% với nhiều mặt hàng, dù một số sản phẩm như nước cam và máy bay dân dụng được miễn giảm.

Lệnh thuế mới của Mỹ đặt ra nhiều thách thức cho quan hệ thương mại quốc tế và làm dấy lên lo ngại về một cuộc chiến thương mại toàn cầu có thể kéo dài, ảnh hưởng sâu rộng tới nền kinh tế thế giới.