Mỹ đổi chính sách viện trợ cho Ukraine: Từ cung cấp vũ khí trực tiếp sang thương mại

Theo Wall Street Journal, trong một minh chứng rõ ràng về sự thay đổi trong chiến lược hỗ trợ Ukraine của phương Tây dưới thời Tổng thống Mỹ Donald Trump, bốn quốc gia châu Âu đã khởi động các giao dịch mua thiết bị quân sự của Washington trị giá khoảng 1 tỷ USD. Số vũ khí này sẽ được cung cấp cho Ukraine trong bối cảnh xung đột với Nga đang diễn ra. Động thái trên đánh dấu một bước ngoặt lớn, chuyển từ mô hình viện trợ trực tiếp của Mỹ sang một phương thức hợp tác thương mại, trong đó châu Âu sẽ gánh vác phần lớn trách nhiệm tài chính, trong khi Mỹ tập trung vào việc củng cố ngành công nghiệp quốc phòng của mình.

Các giao dịch mua sắm này được NATO điều phối, sau một thỏa thuận đạt được tại Nhà Trắng vào ngày 14/7 giữa Tổng thống Trump và Tổng Thư ký NATO Mark Rutte. Đây là kết quả của nhiều cuộc thảo luận trước đó tại hội nghị thượng đỉnh của liên minh vào tháng 6 năm nay. Cụ thể, Hà Lan đã đồng ý mua lô hàng đầu tiên trị giá 500 triệu USD, trong khi một liên minh gồm Đan Mạch, Thụy Điển và Na Uy cũng cam kết mua một lô hàng tương tự.

Theo ông Rutte, mục đích của các thỏa thuận trên là nhằm "cung cấp cho Ukraine những thiết bị mà nước này đang rất cần để tự vệ". Các gói hàng bao gồm đạn dược, thiết bị quan trọng và các hệ thống phòng không, trong đó có tên lửa đánh chặn Patriot. Để đảm bảo tính hiệu quả, NATO, Ukraine và Tư lệnh Tối cao Đồng minh châu Âu của NATO đã cùng lập một "Danh sách Yêu cầu Ưu tiên của Ukraine" để các gói vũ khí này đáp ứng đúng nhu cầu của Kiev.

Sự thay đổi chính sách từ viện trợ trực tiếp sang thương mại

Chiến lược mới này đánh dấu một sự khác biệt đáng kể so với chính quyền Biden trước đây, vốn tập trung vào việc cung cấp vũ khí trực tiếp cho Ukraine. Tổng thống Trump, người đã bày tỏ sự ngần ngại trong việc viện trợ trực tiếp nhưng lại sẵn sàng bán vũ khí, đã tìm thấy một cách tiếp cận mới. Người phát ngôn Nhà Trắng Anna Kelly cho biết: "Bằng cách bán vũ khí do Mỹ sản xuất cho các nước NATO, Tổng thống Trump đang tạo ra hàng tỷ USD cho các ngành công nghiệp của Mỹ trong khi buộc châu Âu phải tự chịu trách nhiệm về quốc phòng của mình". 

Quan điểm này phù hợp với quan điểm của ông Trump rằng châu Âu nên chia sẻ gánh nặng hỗ trợ Ukraine nhiều hơn, trong khi Mỹ có thể tập trung nguồn lực vào các khu vực khác, như Thái Bình Dương. Hôm 10/8, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance cho biết người dân nước này không muốn tiếp tục chi tiền thuế cho Ukraine, và sẵn sàng để châu Âu mua vũ khí từ Mỹ nếu tự chi trả thay vì dựa vào ngân sách Mỹ.

Để minh họa rõ hơn cho chiến lược này, một thỏa thuận tương tự đã được thực hiện với Đức. Berlin sẽ gửi thêm các hệ thống phòng không Patriot của mình cho Kiev, và đổi lại, Đức sẽ là quốc gia đầu tiên nhận được các hệ thống Patriot mới nhất từ dây chuyền sản xuất của Mỹ với "tốc độ nhanh hơn". Theo Wall Street Journal, để tạo điều kiện thuận lợi cho thỏa thuận đó, Lầu Năm Góc đã đưa Đức lên trước Thụy Sĩ trong danh sách chờ nhận Patriot, thể hiện sự ưu tiên rõ ràng cho các đồng minh sẵn sàng hỗ trợ Ukraine.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã bày tỏ sự hoan nghênh đối với các thỏa thuận trên X, nhấn mạnh "sự hợp tác này với các nước NATO sẽ tiếp tục". Trong khi đó, ông Rutte đã kêu gọi tất cả các đồng minh NATO khác "đóng góp vào sáng kiến chia sẻ gánh nặng này", cho thấy 1 tỷ USD chỉ là bước khởi đầu. Các chính phủ châu Âu và Canada dự kiến sẽ tài trợ cho nhiều giao dịch tương tự trong tương lai gần.

Mặc dù một số lô vũ khí trực tiếp từ thời chính quyền Biden vẫn đang tiếp tục được chuyển giao, nhưng xu hướng mới đã trở nên rõ ràng. Bằng cách khuyến khích các đồng minh NATO mua sắm vũ khí của Mỹ để cung cấp cho Ukraine, chính quyền Trump đang tạo ra một "đường ống vũ khí" mới, mang lại lợi ích kinh tế cho Mỹ, đồng thời thúc đẩy châu Âu tăng cường vai trò và trách nhiệm trong việc đảm bảo an ninh khu vực.