Ukraine đang phụ thuộc gần như hoàn toàn vào viện trợ nước ngoài để giữ vững nền kinh tế (trong ảnh: Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại cuộc gặp ở Nhà Trắng, Washington, D.C., ngày 28/2/2025). Ảnh: THX/TTXVN
Tờ Kyiv Post (Ukraine) mới đây đưa tin, năm 2025 đang chứng kiến nền kinh tế Ukraine phải đối mặt với hàng loạt rủi ro và thách thức, kìm hãm tốc độ phục hồi. Theo báo cáo mới nhất của Ngân hàng Quốc gia Ukraine (NBU), GDP thực tế của nước này dự kiến chỉ tăng 2,1% trong năm nay, một con số khiêm tốn phản ánh tác động nặng nề của cuộc xung đột. Hàng loạt yếu tố, từ rủi ro an ninh, thiệt hại trong ngành công nghiệp cho đến năng suất nông nghiệp sụt giảm, đang tạo ra một bức tranh kinh tế đầy khó khăn và bất định.
Cụ thể, NBU dự báo tăng trưởng GDP sẽ chỉ đạt 2,1% vào năm 2025, sau đó tăng nhẹ lên 2,3% vào năm 2026 và 3% vào năm 2027. Tốc độ phục hồi chậm chạp này chủ yếu do các cuộc không kích ngày càng dữ dội của Nga, gây thiệt hại nặng nề cho các cơ sở sản xuất, cơ sở hạ tầng và các công trình khác. Tình trạng này không chỉ kìm hãm tăng trưởng mà còn kích thích làn sóng người dân di cư ra nước ngoài, gây căng thẳng cho thị trường lao động. Tuy nhiên, NBU cũng lạc quan rằng nếu quá trình phục hồi diễn ra nhanh chóng, đầu tư và tiêu dùng tư nhân có thể tăng mạnh, giúp GDP đạt mức 3%-3,5%.
Viện trợ quốc tế: Huyết mạch duy trì nền kinh tế
Một trong những yếu tố sống còn đối với sự ổn định kinh tế vĩ mô của Ukraine chính là viện trợ tài chính quốc tế. Với việc phải chi hơn 60-70% doanh thu nội địa cho quốc phòng, Kiev phụ thuộc gần như hoàn toàn vào sự hỗ trợ từ bên ngoài. Trong năm 2025, Ukraine dự kiến nhận được khoảng 54 tỷ USD viện trợ, trong đó 24 tỷ USD đã được giải ngân. Số tiền còn lại, khoảng 30 tỷ USD, được kỳ vọng sẽ đến từ các khoản vay Tăng tốc Doanh thu Bất thường (ERA) và Cơ chế Hỗ trợ Ukraine (Ukraine Facility).
Tuy nhiên, Phó Thống đốc NBU Sergiy Nikolaychuk cho biết, Ukraine vẫn chưa tìm được nguồn tài trợ cho 12,7 tỷ USD còn lại của năm 2025. Trong những năm tiếp theo, NBU dự báo viện trợ quốc tế sẽ giảm dần, với 35 tỷ USD vào năm 2026 và 30 tỷ USD vào năm 2027. Điều này đặt ra một bài toán lớn về việc duy trì năng lực quốc phòng và sự ổn định tài chính trong bối cảnh cuộc chiến vẫn tiếp diễn.
Thiệt hại nặng nề cho các ngành công nghiệp
Báo cáo của NBU cũng chỉ ra những thiệt hại nặng nề mà các ngành công nghiệp chủ chốt của Ukraine phải gánh chịu do xung đột. Trong quý II năm 2025, Nga đã tăng số lượng các cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái lên 152% so với cùng kỳ năm trước. Những cuộc tấn công này đã khiến ngành khai khoáng của Ukraine giảm 17,5% so với cùng kỳ năm trước, đặc biệt là do việc đóng cửa các mỏ ở Pokrovsk và Selidove. Ngành công nghiệp hóa chất cũng không ngoại lệ, ghi nhận mức giảm 7,4%. Các cuộc tấn công liên tiếp vào hoạt động sản xuất khí đốt cũng là một trong những yếu tố quan trọng kéo giảm tốc độ tăng trưởng GDP.
Nông nghiệp, một trụ cột khác của nền kinh tế, cũng bị ảnh hưởng tiêu cực. Sương lạnh giá tháng 4 vừa qua đã làm chậm trễ việc gieo trồng, dẫn đến năng suất thu hoạch thấp. Hơn nữa, việc Liên minh châu Âu (EU) chấm dứt chế độ thương mại miễn thuế với Ukraine để bảo vệ nông dân châu Âu đã khiến ngành nông nghiệp của Ukraine mất 700 triệu USD xuất khẩu.
Áp lực lạm phát và chính sách tiền tệ chặt chẽ
Lạm phát, một mối lo ngại khác, đã đạt đỉnh vào tháng 5 và giảm xuống 14,3% so với cùng kỳ năm trước vào tháng 6 vừa qua. Tuy nhiên, mức lạm phát này vẫn cao hơn dự báo, chủ yếu do điều kiện thời tiết bất lợi ảnh hưởng đến nguồn cung lương thực. Áp lực giá cơ bản vẫn ở mức cao do giá lương thực tăng nhanh và chi phí nguyên liệu, tiền lương của doanh nghiệp tăng đáng kể.
Trước tình hình này, NBU sẽ tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ chặt chẽ và không có ý định giảm lãi suất điều hành, hiện đang ở mức 15,5%, cho đến quý IV năm 2025. Tuy nhiên, NBU khẳng định quyết định này sẽ không ảnh hưởng đến hoạt động cho vay, vì các ngân hàng đang cạnh tranh gay gắt để thu hút những người vay chất lượng. Mặc dù kỳ vọng lạm phát ngắn hạn của các nhà phân tích tài chính đã được cải thiện, nhưng thị trường vẫn đang trong trạng thái chờ đợi những diễn biến tiếp theo.
Tóm lại, nền kinh tế Ukraine đang đối mặt với một năm đầy khó khăn với tốc độ tăng trưởng chậm lại. Mặc dù có những dấu hiệu tích cực từ viện trợ quốc tế và chính sách tiền tệ thận trọng, nhưng chừng nào các rủi ro an ninh vẫn còn hiện hữu và các ngành công nghiệp chủ chốt tiếp tục bị tàn phá, con đường phục hồi vẫn sẽ còn rất dài và chông gai.