Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo khi đến thăm Khartoum trong tháng 8. Ảnh: Getty Images
Giới quan sát nhận định nếu Sudan công nhận và thúc đẩy quan hệ với Israel, Mỹ sẽ loại quốc gia châu Phi này khỏi danh sách tài trợ khủng bố, mở cánh cửa cho các biện pháp ổn định kinh tế cần thiết.
Đây là câu chuyện phức tạp xuất phát từ 30 năm trước, vào những ngày đầu tiên của chính phủ Hồi giáo Sudan. Theo BBC (Anh), sau khi ông Omar al-Bashir nắm giữ quyền lực trong một cuộc đảo chính quân sự năm 1989, Sudan đã trở thành nơi Al-Qaeda và nhiều nhóm cực đoan khác đưa phiến quân đến hoạt động, thực hiện các vụ tấn công khủng bố nhằm vào Mỹ, Saudi Arabia, Ai Cập, Ethiopia, Uganda, Kenya…
Sau vụ tấn công khủng bố nhằm vào New York năm 1993, Mỹ đã xếp Sudan vào danh sách tài trợ khủng bố. Các lệnh trừng phạt quốc tế cùng áp lực quân sự từ các quốc gia láng giềng khiến Sudan trục xuất Osama bin Laden và những phần tử cực đoan khác 3 năm sau đó.
Sau sự kiện 11/9/2001, lực lượng an ninh Sudan đã trở thành đối tác giá trị của Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA). Tuy nhiên, khi đó Mỹ vẫn không rút Sudan khỏi danh sách bảo trợ khủng bố bởi nhiều lý do, bao gồm cả cuộc chiến tranh tại Darfur, vấn đề nhân quyền...
Bởi vì nằm trong “danh sách đen” tài trợ khủng bố nên Sudan vẫn phải hứng chịu các lệnh trừng phạt tài chính, đầu tư trực tiếp nước ngoài bị trói buộc, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB) không thể thông qua gói cứu trợ cho khoảng nợ lên tới 72 tỷ USD của nước này.
Tình hình tại Sudan thêm phần khó khăn do lệnh phong tỏa vì COVID-19 và lũ lụt. Trong những tháng gần đây, thỏa thuận loại bỏ Sudan khỏi danh sách tài trợ khủng bố đã “giậm chân tại chỗ” ở Quốc hội Mỹ do người thân và chính nạn nhân của al-Qaeda tại Đông Phi cùng Yemen yêu cầu Sudan bồi thường.
Nhưng Chính phủ Mỹ gợi ý một lối thoát cho Sudan. Ngoại trưởng Mike Pompeo khi đến thăm Khartoum vào cuối tháng 8 đã đề xuất thỏa thuận với Thủ tướng Sudan Abdalla Hamdok rằng nếu nước này ghi nhận Israel thì Tổng thống Trump sẽ tránh đi tình trạng bế tắc đối với đề nghị của Sudan ở quốc hội.
Trong trường hợp chấp thuận, Sudan sẽ là thành viên thứ 4 của các quốc gia Arab đi theo quyết định của Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) trong tháng 9 là bình thường hóa quan hệ với Israel. Đối với Israel, việc được một quốc gia Arab khác ghi nhận chắc chắn là phần thưởng.