Xuồng cao tốc của IRGC hộ tống tàu chở dầu HANKUK CHEMI tại vùng Vịnh ngày 4/1/2021. Ảnh: IRNA/TTXVN
Phát biểu trước báo giới, người phát ngôn chính phủ Iran Ali Rabiei cho biết Tehran muốn Mỹ trả tự do cho tất cả tù nhân Iran đang bị giam giữ tại Mỹ vì các biện pháp trừng phạt. Quan chức này nêu rõ Iran đang theo đuổi điều này vì "lý do nhân đạo và đạo đức", song điều này còn tùy thuộc vào hành động của Mỹ. Tuy nhiên, ông Rabiei không công bố danh tính của các tù nhân vì có thể gây bất lợi cho họ và sẽ thông báo chi tiết sau khi nỗ lực thúc đẩy việc trao đổi tù nhân hoàn tất. Theo quan chức này, số người Iran đang bị giam giữ trong các nhà tù của Mỹ nhiều hơn so với số tù nhân Mỹ ở Iran.
Trong số các cuộc trao đổi tù nhân hiếm hoi gần đây, hồi cuối năm 2019, Iran đã phóng thích một sinh viên Đại học Princeton, vốn bị giam giữ trong 3 năm vì cáo buộc làm gián điệp. Về phần mình, Mỹ trả tự do cho một nhà nghiên cứu tế bào gốc người Iran bị cáo buộc vi phạm các lệnh trừng phạt của Washington nhằm vào Tehran. Cùng với việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt theo thỏa thuận JCPOA, Iran đã phóng thích 5 công dân Mỹ, trong đó có một phóng viên tờ Washington Post, như một phần trong thỏa thuận trao đổi tù nhân với Mỹ.
Trong một diễn biến khác có thể làm gia tăng căng thẳng song phương, quân đội Mỹ ngày 27/4 xác nhận một tàu quân sự nước này đã bắn cảnh cáo sau khi có 3 tàu của Hải quân Iran áp sát tàu này và một tàu tuần tra khác của Mỹ trên vùng biển quốc tế ở phía Bắc Vùng Vịnh vào ngày 26/4.
Tuyên bố của quân đội Mỹ nêu rõ: "Các thủy thủ đoàn Mỹ đã đưa ra nhiều cảnh báo thông qua radio và thiết bị loa báo động, nhưng các tàu của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) vẫn tiếp tục hoạt động rất gần họ". Thủy thủ đoàn tàu Firebolt đã bắn cảnh báo buộc các tàu của IRGC di chuyển đến khoảng cách an toàn so với các tàu của Mỹ. Khoảng cách gần nhất mà tàu Iran áp sát tàu Mỹ trong vụ việc này là 62m.
Trước đó cùng ngày, người phát ngôn Lầu Năm Góc John Kirby cho biết Mỹ cố gắng tránh có sai sót khi giải quyết vấn đề việc các tàu hải quân IRGC tiếp cận ở cự ly gần trên biển. Trong khi đó, người đứng đầu lực lượng Mỹ ở Trung Đông nói rằng quân đội Mỹ đã thận trọng không để sự cố với IRGC làm gia tăng căng thẳng.
Những sự cố tương tự đôi khi vẫn xảy ra trong vài năm qua. Trong khi cho biết còn quá sớm để xác định động cơ chính xác của các lực lượng Iran, các quan chức Mỹ cho rằng các hoạt động này thường do các chỉ huy địa phương chỉ đạo chứ không phải các lãnh đạo cấp cao Iran.
Theo kế hoạch, các cuộc đàm phán nhằm cứu vãn thỏa thuận JCPOA sẽ tiếp tục trong tuần này. Từ đầu tháng 4, các nhà ngoại giao từ Anh, Trung Quốc, Pháp, Đức, Iran và Nga đã nhóm họp tại một khách sạn ở Vienna, trong khi các nhà ngoại giao Mỹ gián tiếp tham gia vào các cuộc đàm phán từ một khách sạn gần đó. Đây được coi là cơ hội tốt nhất để khôi phục JCPOA khi Tổng thống Mỹ Joe Biden muốn tái tham gia thỏa thuận nếu Tehran tuân thủ trở lại các điều khoản. Mỹ đã tái áp đặt các biện pháp trừng phạt Iran sau khi cựu Tổng thống Donald Trump rút Mỹ khỏi JCPOA, vì vậy, Iran không chấp nhận việc Mỹ cử phái đoàn tham gia đàm phán trực tiếp nếu chưa dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt.