Hội nghị năm nay diễn ra trong bối cảnh thế giới vừa trải qua một trong những năm nóng nhất trong lịch sử quan trắc, với nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan và tình trạng băng tan nhanh tại hai cực. Theo Liên hợp quốc, lượng khí thải nhà kính hiện ở mức khiến nhiệt độ toàn cầu có thể vượt ngưỡng 1,5°C trong vòng một thập kỷ tới – giới hạn được coi là mốc quan trọng để tránh các tác động nghiêm trọng của biến đổi khí hậu.
Lần đầu tiên tổ chức tại Brazil, COP30 được đặt ở Belem, thành phố nằm ngay rìa rừng mưa Amazon – khu vực được ví là “lá phổi xanh của Trái Đất”. Giới chức nước chủ nhà gọi đây là “Hội nghị của Rừng”, trong khi Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva cho rằng đây sẽ là “Hội nghị của sự thật”, nơi các nhà lãnh đạo cùng nhìn nhận trực tiếp những thách thức khí hậu đang diễn ra.
Belem – với 40% diện tích nằm dưới mực nước biển và phần lớn dân cư sống trong điều kiện hạ tầng hạn chế – được xem là địa điểm mang tính biểu tượng cho những thách thức mà các đô thị ven biển đang phải đối mặt trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Thành phố hiện có hơn 2,5 triệu dân, phần lớn sinh sống ở các khu vực ven sông.
Tính đến ngày 2/11, khoảng 60 nguyên thủ quốc gia đã xác nhận tham dự COP30 – ít hơn so với khoảng 100 lãnh đạo từng góp mặt tại COP29 ở Azerbaijan (A-déc-bai-dan) năm ngoái. Trong số các đại biểu có Chủ tịch Hội đồng châu Âu António Costa, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, Thủ tướng Anh Keir Starmer, Hoàng tử William (đại diện Hoàng gia Anh), Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Đức Friedrich Merz.
Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ không tham dự và cũng không cử đại diện cấp cao tới hội nghị, trong bối cảnh Mỹ đang trong tiến trình rút khỏi Hiệp định Paris về khí hậu, dự kiến hoàn tất vào tháng 1/2026. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng vắng mặt, song nước này vẫn cử phái đoàn cấp cao tham dự các phiên đàm phán.
COP30 diễn ra đúng 10 năm sau khi Hiệp định Paris được thông qua tại COP21. Theo cam kết, các nước cần đệ trình bản Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) cho giai đoạn 2035 trong năm nay, nhưng hiện chỉ khoảng 60 quốc gia, chiếm 63% lượng phát thải toàn cầu, đã hoàn tất đúng hạn. Liên minh châu Âu (EU) là một trong số ít các bên đã công bố mục tiêu cắt giảm phát thải mới ngay trước thềm hội nghị COP30.
Theo Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), Hiệp định Paris đã tạo nền tảng quan trọng để thúc đẩy hành động khí hậu toàn cầu, song cần thêm nỗ lực để đạt mục tiêu hạn chế đà nóng lên của Trái Đất. Bà Melanie Robinson, Giám đốc Khí hậu và Tài chính Toàn cầu của Viện Tài nguyên Thế giới (WRI), kêu gọi, các nhà lãnh đạo cần thống nhất một phản ứng toàn cầu mạnh mẽ và đồng bộ hơn tại COP30.
Hội nghị năm nay dự kiến tập trung vào việc rà soát tiến độ thực hiện các cam kết, thảo luận các biện pháp hạn chế tăng nhiệt độ, đồng thời xem xét cơ chế tài chính, thích ứng khí hậu, quản lý đại dương, chuyển đổi năng lượng và bảo vệ rừng. Trong bối cảnh thời gian hành động đang ngày càng thu hẹp, COP30 được kỳ vọng sẽ góp phần định hình giai đoạn mới cho hợp tác toàn cầu trong ứng phó với biến đổi khí hậu – một trong những thách thức lớn nhất của thế kỷ XXI.