Bệnh nhân mắc đậu mùa được điều trị tại Bukavu, Nam Kivu, CHDC Congo. Ảnh: THX/TTXVN
Theo tờ The Guardian, áp lực nợ công tăng cao đang đẩy nhiều quốc gia này rơi vào tình trạng khủng hoảng, buộc họ phải cắt giảm ngân sách cho y tế và giáo dục. Trước tình hình đó, các tổ chức quốc tế và chuyên gia kinh tế kêu gọi triển khai các gói xóa hay giảm nợ khẩn cấp nhằm ngăn chặn khủng hoảng xã hội sâu rộng.
Các nhà kinh tế hàng đầu thế giới đang kêu gọi hành động khẩn cấp về vấn đề giảm nợ trước thềm các cuộc họp thường niên của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB) tại Washington tuần vừa rồi, trong bối cảnh một số nghiên cứu mới cho thấy nhiều chính phủ đang gặp khó khăn, buộc phải cắt giảm chi tiêu cho y tế và giáo dục.
Theo nhóm vận động Debt Justice (Anh), tình trạng nợ nần đang khiến nhiều quốc gia nghèo không đủ nguồn lực để duy trì các dịch vụ công cần thiết. Nhân dịp hội nghị IMF – WB, các chuyên gia kinh tế uy tín như Joseph Stiglitz (chủ nhân giải Nobel Kinh tế), cùng Mariana Mazzucato và Jayati Ghosh, đã gửi thư kêu gọi các nhà hoạch định chính sách toàn cầu “biến gánh nợ thành hy vọng”.
Họ đề nghị bổ sung khẩn cấp các quỹ giảm nợ của IMF và WB, đồng thời cải cách cơ chế hoạt động của hai tổ chức này để nhiều quốc gia hơn có thể được xóa hoặc giãn nợ. “Hành động mạnh mẽ về nợ nghĩa là có thêm trẻ em được đến trường, thêm y tá trong bệnh viện, thêm nỗ lực chống biến đổi khí hậu, thêm việc làm, thêm thương mại và giảm phụ thuộc vào viện trợ”, họ nói trong một lá thư gửi các nhà hoạch định chính sách toàn cầu được công bố vào ngày 12/10 vừa rồi.
Các chuyên gia ký tên trong thư đã tham gia soạn thảo báo cáo quan trọng về việc xóa nợ, cho biết các chính phủ tại châu Phi hiện phải chi trung bình 17% nguồn thu ngân sách chỉ để trả nợ. Họ tính toán rằng nếu giới hạn chi trả nợ ở mức 10%, thì chỉ riêng tại 21 quốc gia, số tiền tiết kiệm được có thể giúp 10 triệu người tiếp cận nước sạch và vệ sinh, đồng thời ngăn chặn khoảng 23.000 ca tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi mỗi năm.
Các nhân vật đồng ký tên còn có cựu Bộ trưởng Tài chính Nam Phi Trevor Manuel và cựu Thủ tướng Italy Paolo Gentiloni.
Phân tích của tổ chức Debt Justice cho thấy chi tiêu cho y tế và giáo dục đang sụt giảm ngay cả ở những nước được IMF đánh giá là “nợ bền vững”. Nghiên cứu trên 11 quốc gia có chương trình vay dài hạn với IMF cho thấy, trong thời gian thực hiện chương trình, chi tiêu y tế bình quân đầu người giảm 18%, còn chi tiêu giáo dục giảm 10% tính theo giá thực tế.
Bà Heidi Chow, Giám đốc điều hành Debt Justice, chỉ trích IMF đang hành xử như “một người thu nợ thay cho các chủ nợ giàu có”, khi buộc các quốc gia nghèo phải trả nợ đầy đủ dù điều đó khiến hàng triệu người dân chịu thiệt hại. “Việc ép trả nợ đang làm trầm trọng thêm khủng hoảng trong y tế, giáo dục và các dịch vụ công thiết yếu”, bà nói.
Tổ chức này cũng kêu gọi IMF xem xét lại tiêu chí xác định quốc gia đủ điều kiện được giảm nợ, đồng thời đánh giá tác động của các biện pháp cắt giảm chi tiêu đối với mục tiêu phát triển bền vững.
Trong khi đó, nhóm G20 - hiện do Nam Phi giữ chức chủ tịch - được kỳ vọng sẽ đưa vấn đề giảm nợ và bất bình đẳng trở thành trọng tâm, song đến nay các tổ chức dân sự cho rằng tiến triển vẫn rất hạn chế trước thềm hội nghị thượng đỉnh tại Johannesburg vào tháng 11.
Đại diện IMF cho biết tổ chức này, cùng với WB, đang thúc đẩy chiến lược ba trụ cột dựa trên cải cách trong nước, hỗ trợ quốc tế và huy động vốn tư nhân gắn với nợ bền vững, đồng thời tiếp tục hỗ trợ tích cực các quốc gia cần tái cơ cấu nợ.