Cử tri Slovakia bỏ phiếu tại 1 điểm bầu cử ngày 30/9/2023. Ảnh: Reuters
Người dân Slovakia ngày 30/9 đã đi bỏ phiếu trong một cuộc bầu cử quốc hội diễn ra trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt giữa cựu Thủ tướng Robert Fico, người đã cam kết chấm dứt viện trợ quân sự cho nước láng giềng Ukraine, và những người theo chủ nghĩa tự do thân phương Tây.
Các cuộc thăm dò dư luận mới nhất cho thấy hai phe đang trong thế giằng co, với người chiến thắng dự kiến sẽ có cơ hội đầu tiên để thành lập chính phủ thay thế chính quyền tạm quyền đang điều hành đất nước 5,5 triệu dân kể từ tháng 5 năm nay.
Với 98% số phiếu bầu được kiểm, đảng Dân chủ Xã hội của ông Fico đã dẫn đầu với 23,4% phiếu bầu. Phong trào Cấp tiến Slovakia (PS) của Phó Chủ tịch Nghị viện châu Âu Michal Simecka theo sau với 15,68% và đảng Tiếng nói (Hlas) của cựu Thủ tướng Peter Pellegrini và đứng thứ ba với 15,43% phiếu bầu.
Một chính phủ mới do cựu Thủ tướng Fico lãnh đạo có nghĩa là Slovakia sẽ đứng về phía Hungary và thách thức sự đồng thuận của khối về việc hỗ trợ Ukraine. Ngược lại, một chính phủ “Progresivne Slovensko” (Slovakia cấp tiến - PS) sẽ tiếp tục chính sách đối ngoại hiện nay, duy trì sự ủng hộ mạnh mẽ của Slovakia đối với Ukraine.
Trong trường hợp cả đảng Smer-SSD do ông Fico lãnh đạo và PS, do Phó Chủ tịch Nghị viện châu Âu Michal Simecka lãnh đạo, đều không giành được đa số, có nghĩa là chính phủ mới có thể sẽ phụ thuộc vào kết quả của các đảng nhỏ hơn, từ phe theo chủ nghĩa tự do đến những người cực đoan, cực hữu.
Đảng Hlas cánh tả ôn hòa của Peter Pellegrini, cựu thành viên Smer-SSD và thủ tướng trong năm 2018-2020, khả năng xếp “top 3” và ông Pellegrini vẫn để ngỏ các lựa chọn của mình, nhưng cho biết trong tuần này rằng “đảng Hlas gần gũi hơn với Smer-SSD”.
Ông Fico đã thể hiện sự bất mãn với liên minh trung hữu đang bất đồng vốn dẫn đến chính phủ của họ đã sụp đổ vào năm ngoái, khiến cuộc bầu cử này diễn ra sớm hơn nửa năm. Quan điểm thân Nga của ông Fico tương tự như tâm trạng của xã hội Slovakia, vốn có truyền thống tương đối ủng hộ Nga.
Nhà xã hội học Michal Vasecka nhận định: “Ông Fico được có lợi thế từ tất cả những lo lắng do đại dịch (COVID-19) và xung đột Nga - Ukraine mang lại, cũng như bởi sự tức giận lan rộng ở Slovakia trong ba năm qua”.
Ông Fico đã cam kết chấm dứt viện trợ quân sự cho Ukraine và nỗ lực đàm phán hòa bình. Đây là đường lối gần giống với đường lối của Chính phủ Hungary của Thủ tướng Viktor Orban. Ông Fico cũng chỉ trích các lệnh trừng phạt đối với Nga và bảo vệ quyền phủ quyết của các quốc gia ở EU.
Nhưng Fico trước đây cũng là một nhà lãnh đạo thực tế, điều mà các nhà ngoại giao và nhà phân tích nước ngoài cho rằng có thể hạn chế sự thay đổi bước ngoặt chính sách đối ngoại của Slovakia. Các nhà phân tích và nhà ngoại giao cũng cho rằng Slovakia, với mức thâm hụt ngân sách lớn nhất khu vực đồng euro, gần 7% GDP trong năm nay, rất cần quỹ phục hồi và hiện đại hóa của EU. Do đó, bất kỳ chính phủ mới nào cũng sẽ phải suy nghĩ kỹ trước khi gây xung đột với Brussels.