CFO Tập đoàn Huawei của Trung Quốc, bà Mạnh Vãn Châu (giữa) rời Tòa án Tối cao ở British Columbia, Canada sau phiên tòa xem xét việc dẫn độ bà về Mỹ, ngày 20/1/2020. Ảnh: AFP/TTXVN
Các công tố viên Canada cho rằng bà Mạnh Vãn Châu bị bắt giữ với cáo buộc “lừa gạt ngân hàng” - một hành vi vi phạm pháp luật tại cả Canada và Mỹ, chứ không phải bị bắt với cáo buộc vi phạm lệnh trừng phạt của Washington đối với Tehran. Công tố viên Robert Frater nhấn mạnh Mỹ cáo buộc bà Mạnh Vãn Châu đã lừa dối ngân hàng HSBC Holdings Plc về hoạt động kinh doanh của Huawei Technologies Co Ltd tại Iran. Theo đó, cáo buộc lừa dối mới chính là nguyên nhân mấu chốt dẫn tới việc bắt giữ bà Mạnh Vãn Châu.
Trong 3 ngày tranh tụng, đội ngũ pháp lý bảo vệ bà Mạnh Vãn Châu đã biện hộ rằng hành vi phạm tội mà Mỹ cáo buộc lãnh đạo Huawei - nói dối các tổ chức tài chính để “lách” lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran – là không vi phạm pháp luật tại Canada, vì Ottawa đã dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với Tehran từ nhiều năm trước.
Các chuyên gia nhận định rằng với hệ thống pháp lý phức tạp của Canada, vụ xem xét dẫn độ bà Mạnh Vãn Châu có thể mất nhiều năm mới đi đến được quyết định cuối cùng.
Bà Mạnh Vãn Châu bị bắt giữ tại Canada hồi đầu tháng 12/2018 theo yêu cầu của Washington. Bà được bảo lãnh tại ngoại và sống tại một trong hai dinh thự của mình ở Vancouver trong thời gian chờ đợi phiên tòa diễn ra suốt một năm qua. Để được tự do, CFO Huawei và các luật sư của bà cần phải thuyết phục được thẩm phán rằng các cáo buộc của Mỹ nhằm vào bà là không phù hợp với luật Canada và có động cơ chính trị. Giới chức Mỹ cáo buộc bà Mạnh Vãn Châu có hành vi lừa dối ngân hàng HSBC về mối quan hệ giữa Huawei và một chi nhánh tại Iran tên là Skycom, đẩy ngân hàng HSBC vào nguy cơ vi phạm các lệnh trừng phạt của Mỹ nhằm vào Iran. Trong cáo trạng, Bộ Tư pháp Mỹ cho rằng có bằng chứng cho thấy bà Mạnh Vãn Châu đã lừa dối HSBC để ngân hàng này tiếp tục cung cấp các dịch vụ ngân hàng cho Huawei. CFO Huawei phủ nhận mọi cáo buộc.
Giai đoạn một của phiên tòa xem xét dẫn độ bà Mạnh Vãn Châu sẽ kéo dài khoảng 5 ngày. Giai đoạn hai của phiên tòa này sẽ được mở vào tháng 6/2020, tranh luận liệu quyết định bắt giữ bà tại sân bay quốc tế Vancouver ngày 1/12/2018 có vi phạm quyền của bà này hay không. Theo thống kê của Bộ Tư pháp Canada, trong giai đoạn 2008-2018, gần 90% số người bị bắt giữ tại Canada theo đề nghị của Mỹ, đã bị dẫn độ về Mỹ.
Việc bắt giữ bà Mạnh Vãn Châu đã đẩy Canada vào “thế kẹt” trong mối quan hệ với hai siêu cường là Mỹ và Trung Quốc, trong bối cảnh Huawei là một tập đoàn hàng đầu tại Trung Quốc. Mối quan hệ đang trong giai đoạn sóng gió giữa Canada và Trung Quốc không chỉ bị chi phối do liên quan đến bà Mạnh Vãn Châu, mà còn bởi quyết định của Ottawa có cho phép Huawei tham gia vào mạng 5G ở “xứ sở lá phong” hay không.