Bên trong một cơ sở hạt nhân của Iran. Ảnh: IRNA/TTXVN
Thông báo của Brussels nêu rõ trong các cuộc hội đàm với ông Javad Zarif tại New Delhi, ông Borrell nhấn mạnh thỏa thuận hạt nhân Iran đang có vai trò quan trọng hơn bao giờ hết khi căng thẳng liên tục gia tăng tại khu vực Trung Đông trong những ngày đầu năm 2020. Hai bên đã có cuộc đối thoại thẳng thắn, trong đó ông Borrell đã khẳng định EU luôn mong muốn duy trì thỏa thuận hạt nhân Iran, có tên gọi đầy đủ là Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA).
Theo JCPOA, Iran chấp thuận hạn chế chương trình hạt nhân mà phương Tây lo ngại có thể sẽ dẫn tới việc phát triển bom hạt nhân. Đổi lại, các quốc gia phương Tây đồng ý gỡ bỏ mọi biện pháp trừng phạt nhằm vào Tehran. Tuy nhiên, thỏa thuận dần suy yếu sau khi Mỹ đã đơn phương rút khỏi thỏa thuận và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Iran từ tháng 5/2018.
Một năm sau, Tehran tuyên bố sẽ "thu hẹp" việc thực hiện các cam kết trong thỏa thuận hạt nhân, cụ thể là sẽ tăng mức độ làm giàu urani. Căng thẳng Mỹ- Iran tiếp tục leo thang sau vụ Mỹ không kích sân bay quốc tế Baghdad khiến Tướng quân đội cao cấp của Iran Qasem Soleimani thiệt mạng và sau đó Tehran thừa nhận đã bắn nhầm một máy bay của Ukraine khiến 176 người thiệt mạng.
Hôm 14/1, ba nước châu Âu gồm Anh, Pháp, Đức tuyên bố triển khai cơ chế giải quyết tranh chấp theo JCPOA. Nếu tranh chấp không được giải quyết tại ủy ban chung thì sẽ được đưa lên một ban cố vấn và cuối cùng có thể bị đưa ra Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, có thể sẽ dẫn tới việc tái áp đặt các biện pháp trừng phạt của LHQ với Iran. Tuy nhiên, ba quốc gia châu Âu khẳng định vẫn tuân thủ các cam kết trong thỏa thuận, đồng thời bày tỏ quyết tâm làm việc với tất cả các bên còn lại để bảo vệ thỏa thuận.
Iran đã cảnh báo các nước châu Âu chuẩn bị đón nhận hậu quả sau động thái trên đồng thời cáo buộc các nước này đã "bán rẻ" phần còn lại của thỏa thuận để tránh những biện pháp trừng phạt của Mỹ nhằm vào ngành xuất khẩu ô tô của EU. Ông ám chỉ thông tin được đưa trên tờ Washington Post rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đe dọa áp thuế 25% với các sản phẩm ô tô xuất khẩu của EU nếu 3 quốc gia châu Âu tham gia JCPOA không có động thái rõ ràng hơn nhằm vào Iran.
Thông tin này phần nào được Bộ trưởng Quốc phòng Đức Annegret Kramp-Karrenbauer xác nhận mới đây. Phát biểu tại cuộc họp báo trong chuyến thăm London, Bộ trưởng Quốc phóng Đức cho biết tồn tại lời đe dọa ông Trump về việc đánh thuế 25% với ô tô xuất khẩu của EU nếu các nước châu Âu tiếp tục ủng hộ thỏa thuận hạt nhân Iran.