Khói bốc lên từ đám cháy rừng tại British Columbia, Canada. Ảnh: THX/TTXVN
Các nhà khoa học cảnh báo Trái Đất đang nóng lên nhanh hơn nhiều so với tốc độ nhân loại có thể giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch - nguyên nhân chính phát thải khí nhà kính gây biến đổi khí hậu.
Theo dữ liệu của Cơ quan Giám sát biến đổi khí hậu Copernicus (C3S) thuộc Liên minh châu Âu (EU), kể từ năm 2015, nhiệt độ trung bình toàn cầu đã tăng thêm 0,46 độ C, đánh dấu một trong những mức tăng lớn nhất trong thập kỷ. Năm 2025 được dự báo sẽ là năm nóng thứ hai hoặc thứ ba trong lịch sử từng được ghi nhận.
Hậu quả của sự nóng lên toàn cầu thể hiện rõ rệt: các đợt nắng nóng cực đoan không chỉ xuất hiện tại Ấn Độ hay Trung Đông, mà còn lan tới Tây Bắc Thái Bình Dương và Siberia. 10 năm qua, Mỹ hứng chịu 193 thảm họa khí hậu, trong đó có nhiều siêu bão, với thiệt hại trên 1.500 tỷ USD. Cháy rừng không chỉ tàn phá nhiều khu vực ở bang Hawaii và bang California của Mỹ, mà còn ở châu Âu và Australia. Lũ lụt cũng hoành hành nhiều nơi ở Pakistan, Trung Quốc và miền Nam nước Mỹ.
Các nhà khoa học cho biết hơn 7.000 tỷ tấn băng tại Greenland, Nam Cực và các sông băng trên toàn cầu đã tan chảy kể từ năm 2015, tương đương với 19 triệu tòa nhà Empire State. Theo Giáo sư Steve Nerem tại Đại học Colorado, mực nước biển trong thập kỷ qua cũng tăng thêm 40 mm, tương đương lượng nước đủ để lấp đầy 30 hồ Erie. Ngay cả rừng Amazon cũng đã chuyển từ “lá phổi của hành tinh” - nơi hấp thụ khí nhà kính - thành một khu vực, mà do nạn phá rừng, đôi khi lại thải ra chính những loại khí đó.
Giáo sư Johan Rockstrom, Giám đốc Viện Nghiên cứu Khí hậu Potsdam (Đức), nhận định: “Những thiệt hại do biến đổi khí hậu đang xảy ra nhanh hơn và nghiêm trọng hơn dự báo”. Ông cho rằng cần trung thực thừa nhận điều này, đồng thời cảnh báo những mối đe dọa từ sự ấm lên toàn cầu đang diễn ra ngày càng nhanh hơn và khắc nghiệt hơn so với những gì giới khoa học dự đoán.
Trong khi đó, bà Christiana Figueres, cựu Trưởng ban khí hậu của Liên hợp quốc (LHQ), cho rằng thực tế cho thấy thế giới vẫn đang đi đúng hướng mà Hiệp định Paris đã đặt ra, với tốc độ mà không ai có thể lường trước được. Tuy nhiên, bà nói thêm rằng những nỗ lực mà nhân loại đang thúc đẩy trong việc chống biến đổi khí hậu vẫn chậm hơn so với tốc độ ngày càng tăng của các thiệt hại do khí hậu gây ra. Điều đó có nghĩa là khoảng cách giữa những tiến bộ đạt được và mục tiêu cần có vẫn đang nới rộng.
Thực tế cho thấy trong 10 năm qua, thế giới đã đạt được nhiều tiến bộ trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Năng lượng tái tạo đã trở thành nguồn điện rẻ hơn so với than, dầu và khí đốt ở phần lớn các quốc gia. Theo báo cáo của LHQ, năm ngoái, 74% lượng điện mới bổ sung toàn cầu đến từ các nguồn năng lượng sạch như gió, Mặt Trời. Xe điện cũng bùng nổ: nếu như năm 2015, toàn thế giới chỉ tiêu thụ 500.000 chiếc, thì năm 2024 con số này đã chạm mốc 17 triệu chiếc.
Nhờ những nỗ lực này, dự báo mức tăng nhiệt toàn cầu từ nay đến cuối thế kỷ đã giảm từ 4 độ C được ước tính hồi năm 2015 xuống còn khoảng 2,8 độ C, nếu các quốc gia thực hiện đầy đủ cam kết. Tuy nhiên, con số này vẫn vượt xa mục tiêu khống chế mức tăng nhiệt không quá 1,5 độ C - ngưỡng mà giới khoa học coi là “lằn ranh nguy hiểm”.
Theo dữ liệu của Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Mỹ (NOAA), trong giai đoạn từ năm 2015-2024, lượng khí methane trong khí quyển đã tăng 5,2% và CO2 tăng 5,8%. Báo cáo của Global Carbon Project cho biết trong khi Mỹ và một số quốc gia phát triển giảm phát thải khoảng 7%, thì Trung Quốc tăng 15,5% và Ấn Độ tăng tới 26,7%. Sự bất bình đẳng khí hậu cũng ngày càng rõ rệt. Nghiên cứu của Oxfam International cho thấy 0,1% người giàu nhất thế giới đã tăng phát thải 3% kể từ năm 2015, trong khi 10% số người nghèo nhất lại giảm 30% lượng phát thải.
Nhà nghiên cứu Joanna Depledge tại Đại học Cambridge (Anh) nhận định: “Hiệp định Paris chưa thể gọi là thất bại, nhưng cũng chưa thể coi là thành công vang dội. Đây vẫn chỉ là một ly nước nửa đầy, nửa vơi”.