Cây chè bám rễ ở Lai Châu, giúp đồng bào vùng cao xóa đói giảm nghèo

Hiệu quả kinh tế cao

Hiện nay, toàn tỉnh Lai Châu có gần 8.900 ha chè; trong đó, diện tích chè kinh doanh hơn 6.930 ha, năng suất chè búp tươi bình quân đạt 73,1 tạ/ha, sản lượng chè búp tươi đạt 45 nghìn tấn/năm, tương ứng 11.000 tấn chè búp khô các loại. Theo đó, diện tích chè tham gia liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm trên 5.700 ha, chiếm khoảng 64% tổng diện tích.

Chè Lai Châu tập trung chủ yếu tại các huyện Than Uyên, Tân Uyên, Tam Đường, Phong Thổ, Sìn Hồ, thành phố Lai Châu với giống chè như: chè Shan, Kim Tuyên, PH8, chè cổ thụ. Trong đó, Tam Đường, Than Uyên, Tân Uyên là những địa phương có diện tích chè lớn của tỉnh Lai Châu. Tận dụng ưu thế về điều kiện tự nhiên, cơ chế chính sách và nguồn lao động dồi dào, các huyện đã xây dựng thành công thương hiệu chè “sạch” chất lượng cao với sự tham gia của các Công ty, doanh nghiệp và hàng nghìn hộ dân.

Hiện, Lai Châu có 92 cơ sở chế biến chè; trong đó, có 23 công ty doanh nghiệp, hợp tác xã liên kết sản xuất với nông dân từ việc tham gia trồng, sản xuất, chế biến, kinh doanh, tiêu thụ sản phẩm; có 69 cơ sở chế biến nhỏ lẻ tập trung nhiều ở thành phố Lai Châu và huyện Tân Uyên. Từ việc trồng chè, thu nhập của người dân Lai Châu được nâng lên, nhiều gia đình có thu nhập ổn định từ 60-120 triệu đồng/năm.

Tam Đường là huyện cửa ngõ của tỉnh Lai Châu, có điều kiện tự nhiên thuận lợi để phát triển cây chè. Những năm qua, huyện đã tập trung chuyển đổi cơ cấu cây trồng; trong đó, chú trọng phát triển cây chè trở thành cây trồng mũi nhọn của huyện nhằm xóa đói giảm nghèo, nâng cao thu nhập cho người dân.

Bản Bo - một trong những xã có diện tích trồng chè lớn của huyện Tam Đường. Xác định cây chè là cây trồng chủ lực, đem lại nguồn thu nhập chính cho người dân địa phương, từ năm 2008 đến nay, xã vận động bà con chuyển đổi diện tích trồng ngô, lúa một vụ kém hiệu quả sang trồng chè; tập đầu tư thâm canh, mở rộng vùng chè chất lượng cao với diện tích trên 800ha. Từ trồng chè mỗi năm đem lại nguồn thu cho người dân trên địa bàn xã Bản Bo từ 50 - 60 tỷ đồng.

Chị Phạm Thị Lý, ở bản Hưng Phong, xã Bản Bo, huyện Tam Đường chia sẻ: “Gia đình tôi trồng hơn 2ha chè kim tuyên, mỗi lứa thu được từ 5 - 6 tấn chè, bán với giá từ 7.000 - 10.000 đồng/kg. Vài năm gần đây, gia đình tôi không hái chè bằng tay nữa mà sử dụng máy cắt chè mini để thu hoạch chè, không chỉ tiết kiệm thời gian và công sức mà còn nâng cao năng suất. Chè hái đến đâu, công ty thu mua tới đó, nhờ trồng chè mỗi năm gia đình tôi có thu nhập từ trên 200 triệu đồng, cây chè đã giúp gia đình tôi có cuộc sống ấm no và sung túc hơn”.

Đến nay, toàn huyện Tam Đường có gần 2.000ha chè, trong đó có hơn 1.200 ha chè kinh doanh với năng suất 80 tạ/ha, sản lượng ước đạt 10.200 tấn/năm. Từ trồng chè, thu nhập của bà con được nâng lên, cao gấp 3 - 4 lần so với trồng lúa, ngô, nhiều gia đình có thu nhập từ 100 - 200 triệu đồng/năm.

Có thể thấy, với sự quan tâm, đầu tư của tỉnh Lai Châu trong phát triển cây chè, đã giúp người dân trong tỉnh đem lại nguồn thu nhập cao, tạo động lực để bà con gắn bó, phát triển cây chè.

Phát triển bền vững

Toàn tỉnh Lai Châu hiện có một số doanh nghiệp như: Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển chè Tam Đường, Công ty Cổ phần trà Than Uyên, Công ty Cổ phần chè Hồng Đức đã đầu tư công nghệ chế biến sâu, với các sản phẩm đóng gói tiêu thụ trực tiếp ra thị trường như: Trà Ô long, Matcha, Sencha, Đông Phương Mỹ Nhân, Hồng trà, trà xanh... Các sản phầm chè còn lại chủ yếu là trà xanh sao lăn được chế biến thô, xuất bán cho đơn vị khác ngoài tỉnh để đóng gói, chế biến, tiêu thụ.

Chè Lai Châu có hương thơm nồng đượm, vị ngọt đậm và chát dịu, nước chè sánh trong vắt, không lẫn tạp chất, rất đặc trưng. Các sản phẩm chè Lai Châu đã xuất khẩu đi các thị trường như: Đài Loan (Trung Quốc), châu Âu, Thổ Nhĩ Kỳ…, trong đó, xuất khẩu trực tiếp đạt 33,7% sản lượng, xuất khẩu ủy thác khoảng 60%. Ngoài việc xuất khẩu, các công ty, doanh nghiệp sản xuất chè cũng đang hướng đến kênh nội tiêu đưa vào các chuỗi siêu thị lớn trong nước.

Để phát triển bền vững, Lai Châu có nhiều cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển giống chè, cơ sở chế biến nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường trong, ngoài nước, từng bước xây dựng thương hiệu chè Lai Châu. Tỉnh cũng quan tâm chuẩn hóa quy trình trồng và chăm sóc theo tiêu chuẩn nông nghiệp sạch. Đến nay, toàn tỉnh có hơn 200ha chè được cấp giấy chứng nhận theo các quy trình kỹ thuật an toàn như: VietGAP, hữu cơ, RA (Rainforest Alliance), nông nghiệp bền vững.

Hiện, 100% cơ sở chế biến chè xanh, chè xanh chất lượng cao của Lai Châu đã ứng dụng cơ giới hóa vào các khâu sao, vò chè. Các thiết bị chế biến thủ công, lạc hậu đã được thay thế bằng các thiết bị chế biến mới, bán công nghiệp, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm. Các cơ sở sản xuất cũng tăng cường đầu tư cho khâu đóng gói, bảo quản, cải tiến mẫu mã sản phẩm, bao bì, dán tem nhãn để truy xuất nguồn gốc sản phẩm, góp phần nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm chè của Lai Châu.

Đến nay, Lai Châu có 10 sản phẩm chè đạt tiêu chuẩn sản phẩm OCOP; trong đó, có 7 sản phẩm đạt 4 sao, 3 sản phẩm đạt 3 sao; 2 bộ sản phẩm được công nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh, một bộ sản phẩm được công nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn cấp khu vực và quốc gia. Bên cạnh đó, Cục Sở hữu trí tuệ đã cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu cho sản phẩm chè của huyện Tân Uyên và huyện Tam Đường.

Cùng đó, UBND tỉnh Lai Châu ban hành Đề án phát triển nông nghiệp hàng hóa tập trung giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030. Trong đó, đến năm 2025, tổng diện tích chè toàn tỉnh trên 10.000 ha; thực hiện bảo tồn, trồng mới và trồng bổ sung 300ha chè cổ thụ gắn với phát triển du lịch sinh thái. Tỉnh sẽ hỗ trợ 100% giống trồng mới, phân bón lót theo quy trình; hỗ trợ chuyển đổi đất, khai hoang, làm đất, phát dọn thực bì…

Theo ông Hà Trọng Hải - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu, trải qua nhiều năm thăng trầm, đến nay, cây chè đã khẳng định được vị thế và trở thành sản phẩm có giá trị, tiềm năng của tỉnh; góp phần tạo công ăn việc làm, xóa đói giảm nghèo cho người dân.

Nhằm nâng cao chất lượng vùng nguyên liệu chè, thời gian tới, Lai Châu tiếp tục tăng cường học hỏi, trao đổi kinh nghiệm của một số tỉnh có vùng nguyên liệu lớn để quản lý thâm canh theo hướng an toàn. Tỉnh đẩy mạnh tuyên truyền, vận động và hướng dẫn người dân trồng chè thực hiện ký hợp đồng liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi với doanh nghiệp, hợp tác xã.

Cùng với đó, tỉnh quản lý chặt chẽ việc sử dụng vật tư đầu vào trong vùng nguyên liệu như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật; tiếp tục đầu tư vào các khâu trồng mới, chăm sóc, thu hoạch; đầu tư thâm canh và cải tạo chè xuống cấp. Mặt khác, tỉnh hỗ trợ xúc tiến thương mại, thúc đẩy xuất khẩu chè nhằm mang lại giá trị cao nhất, đưa thương hiệu chè Lai Châu ngày càng vươn xa.