Đây cũng là lần đầu tiên đại dịch COVID-19 xâm nhập và vùng đồng bào dân tộc thiểu số của tỉnh Đắk Lắk với những diễn biến phức tạp, khó lường. Tỉnh Đắk Lắk đang nỗ lực để sớm ngăn chặn đà lây lan của dịch bệnh, trả lại sự bình yên cho buôn làng. Nhân dân các dân tộc anh em tỉnh Đắk Lắk đang đoàn kết, quyết tâm chống dịch, bảo vệ và mở rộng “vùng xanh”, đưa cuộc sống trở về trạng thái bình thường mới.
Lấy mẫu xét nghiệm trên diện rộng cho người dân vùng tâm dịch buôn Đrao, xã Cư Né, huyện Krông Búk để bóc tách F0 ra khỏi cộng đồng.
Bài 1: Cấp bách phòng, chống dịch
Tỉnh Đắk Lắk có 184 xã, phường, thị trấn với 2.481 buôn, thôn, tổ dân phố, trong đó, có 608 buôn đồng bào dân tộc thiểu số. Toàn tỉnh có trên 1,869 triệu người, với 49 dân tộc anh em, đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 35,7% dân số toàn tỉnh. Trong hơn một tháng qua, nhiều buôn làng ở tỉnh Đắk Lắk bị đại dịch COVID-19 xâm nhập với các chùm ca bệnh số lượng lớn, bùng phát trong cộng đồng gây muôn vàn khó khăn cho công tác phòng, chống dịch. Trong bối cảnh ấy, cả hệ thống chính trị của tỉnh Đắk Lắk đã cấp bách triển khai nhiều biện pháp ngăn chặn đà lây lan của dịch bệnh, từng bước ổn định đời sống nhân dân ở các vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Nhiều chùm bệnh lây nhiễm phức tạp
Tính đến sáng 8/9, tỉnh Đắk Lắk ghi nhận 1.295 ca mắc COVID-19, trong đó có 401 trường hợp đã xuất viện và 11 ca tử vong. Tỷ lệ ca mắc là người đồng bào dân tộc thiểu số chiếm trên 65%.
Huyện Krông Búk là địa phương ghi nhận nhiều trường hợp mắc COVID-19 nhất của tỉnh Đắk Lắk với hơn 260 ca, trong đó xã Cư Né hiện là ổ dịch lớn nhất của địa phương này. Từ chùm 13 ca bệnh được phát hiện vào ngày 21/8 tại buôn Đrao, đến nay xã Cư Né đã ghi nhận trên 200 trường hợp dương tính với SARS-CoV-2, trong đó chủ yếu tập trung tại buôn Đrao với trên 155 trường hợp. Đây cũng là chùm ca bệnh lây nhiễm phức tạp với số lượng lớn nhất mà tỉnh Đắk Lắk ghi nhận đến thời điểm này. Chùm ca bệnh COVID-19 tại buôn Đrao, xã Cư Né, Krông Búk cũng lây lan đến buôn Kdruh, xã Ea Nam, huyện Ea H’Leo với trên 75 trường hợp mắc tính đến ngày 7/9.
Ông Trần Thuận, Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Krông Búk cho biết, chỉ trong thời gian ngắn, số ca bệnh tăng rất nhanh, người mắc bệnh đa số là đồng bào dân tộc tại chỗ. Một trong những nguyên nhân làm dịch bệnh lây lan nhanh trong vùng xuất phát từ đời sống văn hóa mang tính cộng đồng cao của đồng bào, trong quá trình sinh sống luôn đoàn kết, giúp đỡ, thăm hỏi, giúp đỡ nhau làm kinh tế, lúc đau ốm. Đây là một trong những nét đẹp trong đời sống văn hóa, tuy nhiên trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp, khó lường thì điều này khiến dịch bệnh dễ lây lan và bùng phát mạnh trong thời gian ngắn.
Bên cạnh đó, hầu hết những trường hợp mắc COVID-19 đều không có triệu chứng của bệnh, nên việc khi phát hiện, các chùm ca bệnh có thể đã qua nhiều chu kỳ lây nhiễm dẫn đến số lượng người nhiễm bệnh tăng cao. Vào giữa tháng 8 vừa qua, tại buôn Kwăng A, xã Cư Bao, thị xã Buôn Hồ cũng ghi nhận chùm ca mắc COVID-19 không rõ nguồn lây với trên 85 trường hợp, đều là đồng bào dân tộc tại chỗ. Gần đây nhất, chùm ca bệnh được phát hiện qua xét nghiệm sàng lọc trong cộng đồng tại thôn Tiến Thịnh, xã Quảng Tiến, huyện Cư M’gar với trên 50 trường hợp. Theo ông Lê Nam Cao, Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Cư M’gar, chùm ca bệnh vừa ghi nhận tại thôn Tiến Thịnh, xã Quảng Tiến lây nhiễm phức tạp và nguy hiểm khi điều tra dịch tễ cho thấy các ca bệnh có thể xuất phát từ nhiều nguồn lây khác nhau khi nhiều trường hợp trong chùm ca bệnh không có sự liên quan dịch tễ với nhau.
Tại nhiều địa phương của tỉnh Đắk Lắk như xã Cư Pui, huyện Krông Bông, xã Ea Bhốk, huyện Cư Kuin, xã Vụ Bổn, huyện Krông Pắc, xã Cư Êbur, thành phố Buôn Ma Thuột… cũng ghi nhận các chùm ca bệnh trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và đều trở thành những ổ dịch với số lượng hàng chục ca bệnh.
Giám đốc Sở Y tế Nay Phi La cho rằng, một trong những nguyên nhân dẫn đến dịch bệnh xâm nhập, bùng phát mạnh trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số là trong thời gian qua số lượng người lao động từ các tỉnh phía Nam về Đắk Lắk trách dịch rất đông, tuy nhiên việc thực hiện cách ly tại nhà chưa tốt dẫn đến xuất hiện các chùm ca bệnh trong cộng đồng. Bên cạnh đó, do đặc thù đời sống kinh tế, xã hội của đồng bào dân tộc thiểu số có tính cộng đồng cao nên khi dịch bệnh bùng phát sẽ kéo theo số lượng ca mắc tăng nhanh, đặc biệt là tốc độ lây lan của các biến chủng mới của virus cũng là nguyên nhân nhân khiến dịch bệnh bùng phát mạnh trong cộng đồng.
Cấp bách chống dịch
Chốt chặn trên tuyến đường liên buôn xã Cư Bao, thị xã Buôn Hồ để thực hiện mô hình “thôn giữ lấy thôn, buôn giữ lấy buôn”.
Ngay sau khi ghi nhận những chùm ca bệnh đầu tiên trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Đảng bộ, chính quyền và các lực lượng chức năng tỉnh Đắk Lắk đã khẩn trương dồn sức dập dịch, bảo vệ sự bình yên cho buôn làng.
Ông Nay Phi La - Giám đốc Sở Y tế cho biết, trước sự tăng nhanh của số lượng ca bệnh và các chùm ca bệnh không rõ nguồn lây nhất là khu vực đồng bào dân tộc thiểu số, ngành Y tế đang tập trung phối hợp với chính quyền các địa phương khoanh vùng các ổ dịch, đẩy nhanh tốc độ điều tra, truy vết để nhanh chóng dập dịch. Đặc biệt, tổ chức lấy mẫu làm test nhanh kháng nguyên cho toàn bộ các hộ gia đình tại thôn, buôn đồng bào dân tộc thiểu số. Trong trường hợp tại hộ gia đình có kết quả test nhanh kháng nguyên dương tính sẽ thực hiện lấy mẫu xét nghiệm bằng kỹ thuật Realtime-PCR cho toàn bộ người trong gia đình và những người tiếp xúc gần để bóc tách F0 khỏi cộng đồng.
Nhằm phát hiện sớm, truy vết kịp thời và khoanh vùng dịch không để lây lan diện rộng nhất là trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Sở Y tế cũng chỉ đạo Trung tâm Y tế huyện, thị xã, thành phố tham mưu chính quyền địa phương tăng cường chỉ đạo các ban ngành, đoàn thể phối hợp cùng ngành y tế trong việc quản lý công dân tại các thôn, buôn đồng bào dân tộc thiểu số; hạn chế tối đa việc đi lại của công dân từ thôn, buôn này sang thôn, buôn khác; kiện toàn Tổ phòng, chống COVID-19 cộng đồng với sự tham gia của Ban tự quản thôn, buôn; thường xuyên kiểm tra, giám sát, đôn đốc các hộ gia đình không tổ chức các hoạt động lễ hội, tín ngưỡng, tôn giáo, tập trung đông người và giám sát chặt chẽ việc thực hiện cách ly y tế tại nhà của công dân.
Theo ông Trịnh Quang Trí, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk, về mặt dịch tễ và qua đánh giá nguy cơ ở các chuỗi lây nhiễm nhận thấy phải lấy mẫu xét nghiệm giám sát toàn bộ các buôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số để sớm bóc tách F0 ra khỏi cộng đồng. Hiện Sở Y tế đã cấp hơn 100.000 bộ xét nghiệm nhanh và đang triển khai xét nghiệm cho tất cả người dân trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn toàn tỉnh. Bên cạnh việc phát hiện, bóc tách F0 ra khỏi cộng đồng, kết quả xét nghiệm sẽ là cơ sở để xác định được “vùng đỏ, cam, vàng, xanh” để triển khai các biện pháp phòng, chống dịch hiệu quả, khoa học.
Trước sự bùng phát mạnh của dịch bệnh trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nhiều địa phương đã việc vận dụng phương châm “4 tại chỗ” trong phòng, chống dịch để khống chế dịch bằng việc huy động hệ thống chính trị cơ sở triển khai đồng loạt các biện pháp chống dịch ngay sau khi ghi nhận những ca bệnh đầu tiên, từ đó tạo hiệu quả trong khoanh vùng sớm, dập dịch nhanh.
Theo ông Phạm Ngọc Tiên, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Cư Bao, thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk, trong đợt bùng phát dịch lần thứ 4, ngay chùm ca bệnh bùng phát đầu tiên tại Kwăng A vào giữa tháng 8 đã hết sức phức tạp khi chỉ trong thời gian ngắn phát hiện hàng chục người nhiễm bệnh không rõ nguồn lây.
“Đứng trước nguy cơ dịch bệnh lây lan sang các thôn, buôn khác và bùng phát mạnh trong cộng đồng, chính quyền địa phương đã cấp bách triển khai đồng loạt nhiều biện pháp phòng, chống dịch trong đó tập trung phối hợp với các lực lượng chức năng truy vết thần tốc, xét nghiệm trên diện rộng và khoanh vùng dập dịch; thiết lập vùng cách ly y tế ở buôn Kwăng A và thực hiện giãn cách theo Chỉ thị 16/CT-TTg trên địa bàn toàn xã. Đặc biệt, chính quyền đã huy động nhân lực từ Ban Công tác Mặt trận buôn, người có uy tín trong buôn trực tiếp tham gia kiểm soát, tăng cường công tác tuyên truyền bằng hai thứ tiếng cho đồng bào các dân tộc trong xã về việc thực hiện nghiêm các biện pháp phòng, chống dịch; huy động các lực lượng đoàn thể chăm lo đời sống nhân dân, đảm bảo cung cấp đủ nhu yếu phẩm cho bà con trong thời gian giãn cách. Nhờ sự vào cuộc quyết liệt ngay từ đầu nên hiện ổ dịch tại xã Cư Bao cơ bản được khống chế”, ông Phạm Ngọc Tiên cho hay.
Trước diễn biến phức tạp của dịch COVID-19 trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Lắk cũng chỉ đạo chính quyền các địa phương phải nghiêm túc thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch với tinh thần quyết liệt, mạnh mẽ hơn; thực hiện các giải pháp phòng, chống dịch COVID-19 trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số bằng những hình thức linh động, phù hợp với đời sống của đồng bào các dân tộc, đặc biệt là phải phối hợp với những người có uy tín trong cộng đồng, già làng, trưởng buôn đẩy mạnh công tác tuyên truyền về các biện pháp phòng, chống dịch; có những hình thức huy động nguồn lực xã hội hỗ trợ cho đồng bào dân tộc thiểu số gặp khó khăn trong dịch bệnh để vừa đảm bảo an sinh xã hội, vừa đạt hiệu quả trong phòng, chống dịch.
Bài cuối - Phát huy vai trò của người có uy tín trong cộng đồng