Ảnh minh họa: israelhayom.com
Nghiên cứu do các nhà thần kinh học tại Đại học Oslo, Na Uy dẫn đầu đã phân tích hình ảnh quét não của hơn 4.700 người trưởng thành, từ 17 đến 95 tuổi. Kết quả cho thấy mức độ giảm thể tích não ở nam giới lớn hơn và dấu hiệu suy giảm ở nhiều vùng não hơn so với nữ giới, chứng minh não bộ nam giới có thể suy giảm nhanh hơn theo tuổi tác.
Trong suốt nghiên cứu kéo dài trung bình 3 năm, mỗi người tham gia được chụp ít nhất 2 lần não bằng phương pháp cộng hưởng từ (MRI) để so sánh sự thay đổi theo thời gian. Không ai trong số những người tham gia mắc bệnh Alzheimer hay bất kỳ dạng suy giảm nhận thức nào.
Sự khác biệt rõ rệt nhất nằm ở vỏ não sau trung tâm - nơi xử lý các cảm giác về xúc giác, nhiệt độ, đau đớn và nhận thức của cơ thể về vị trí. Vùng này suy giảm trung bình 2% mỗi năm ở nam giới, nhưng chỉ 1,2% mỗi năm ở nữ giới. Các nhà nghiên cứu cũng ghi nhận dấu hiệu mỏng đi và suy giảm ở các vùng não khác ở nam giới, bao gồm cả những vùng liên quan đến xử lý thị giác, trí nhớ, học tập và vận động.
Giáo sư Charles Marshall, nhà thần kinh học lâm sàng tại Đại học Queen Mary London cho rằng đây là "bằng chứng mạnh mẽ phản bác lại lời giải thích khả dĩ cho nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn ở phụ nữ, đó là não bộ của phụ nữ lão hóa nhanh hơn nam giới". Giáo sư Marshall giải thích mối quan hệ giữa lão hóa não và bệnh Alzheimer không đơn giản. Lão hóa không trực tiếp gây ra Alzheimer. Thay vào đó, bệnh phát triển khi các protein amyloid và tau tích tụ trong não. Não bộ con người có thể chống lại tác động tiêu cực của các protein này khi còn khỏe mạnh và trẻ trung, nhưng điều này trở nên khó khăn hơn khi tuổi tác khiến não bộ teo lại và suy giảm.
Tiến sĩ Jacqui Hanley, Trưởng bộ phận nghiên cứu tại Alzheimer's Research UK, lưu ý rằng nghiên cứu này có một số hạn chế quan trọng. Đây là một nghiên cứu tương đối ngắn so với khoảng thời gian mà bệnh Alzheimer có thể phát triển - đôi khi là hàng thập kỷ. Do đó, các nghiên cứu trong tương lai cần theo dõi những người tham gia trong thời gian dài hơn.
Trong khi nghiên cứu này không thể giải thích tại sao phụ nữ có nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ cao hơn nam giới, các nghiên cứu gần đây khác đã đưa ra những lời giải thích thay thế. Theo kết quả nghiên cứu trên chuột được công bố trên tạp chí Science Translational Medicine, các nhà khoa học tại Đại học California, Los Angeles (UCLA) kết luận một gen có tên Kdm6a có thể thúc đẩy tình trạng viêm trong các tế bào miễn dịch của não. Điểm mấu chốt là Kdm6a nằm trên nhiễm sắc thể X. Nam giới chỉ có 1 nhiễm sắc thể X, trong khi nữ giới có 2, nghĩa là họ có 2 bản sao của gen này và có thể bị ảnh hưởng gấp đôi. Khi các nhà khoa học UCLA thử vô hiệu hóa Kdm6a ở chuột cái, nó cũng vô hiệu hóa một số phân tử gây viêm trong não. Tuy nhiên, khi họ thử điều tương tự ở chuột đực, hiệu quả gần như không thể phát hiện được.
Giáo sư Rhonda Voskuhl, tác giả chính của nghiên cứu và là nhà thần kinh học tại UCLA, cho biết tình trạng viêm nhiễm gia tăng này có thể hữu ích ở giai đoạn đầu đời của phụ nữ. Ở độ tuổi sinh sản, tình trạng viêm nhiễm gia tăng có thể giúp cơ thể phụ nữ chống lại nhiễm trùng, đồng thời được kiểm soát bởi estrogen - một hormone sinh dục nữ có đặc tính chống viêm và bảo vệ não bộ. Nhưng khi phụ nữ bước vào thời kỳ mãn kinh, nồng độ estrogen giảm xuống, điều này có thể "giải phóng các tác động gây viêm và thoái hóa thần kinh" của Kdm6a. Mối liên hệ giữa việc tiếp xúc với estrogen và nguy cơ mắc bệnh Alzheimer càng được củng cố bởi một nghiên cứu gần đây khác của Đại học Galway và Đại học Boston.
Các nhà khoa học phát hiện việc bước vào thời kỳ mãn kinh sớm hơn có liên quan đến nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ cao hơn. Trong khi đó, việc sử dụng liệu pháp thay thế hormone (HRT) sau thời kỳ mãn kinh giúp bổ sung estrogen lại làm giảm nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ.
Vì vậy, nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ cao hơn ở phụ nữ có thể liên quan đến mức độ viêm nhiễm gia tăng trong não bộ do gen Kdm6a bị nhân đôi và sự thiếu hụt estrogen sau thời kỳ mãn kinh. Giáo sư Voskuhl cho rằng trong tương lai, phụ nữ mãn kinh có thể giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer bằng các phương pháp điều trị cân bằng tác động của Kdm6a và sự thiếu hụt estrogen.
Tuy nhiên, nghiên cứu này mới chỉ được thực hiện trên chuột và bí ẩn đằng sau nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn ở phụ nữ vẫn là điều mà các nhà khoa học đang tiếp tục tìm hiểu.