Tàu chiến INS Delhi, INS Shakti và INS Kiltan của Hải quân Ấn Độ tới Manila, Philippines, ngày 1/8/2025. Ảnh: ANI/TTXVN
Bình luận với tờ Arab News ngày 1/12, Talmiz Ahmad, cựu nhà ngoại giao Ấn Độ cho biết, Thủ tướng Narendra Modi vừa công bố tầm nhìn hàng hải mới đầy tham vọng của Ấn Độ mang tên "MAHASAGAR", một từ tiếng Phạn có nghĩa là "đại dương". Tầm nhìn này được xây dựng dựa trên học thuyết "SAGAR" trước đây, nhằm xác định rõ hơn vai trò chiến lược và sự hiện diện của Ấn Độ tại Ấn Độ Dương và các khu vực lân cận.
Theo định nghĩa của Thủ tướng Modi, MAHASAGAR là viết tắt của "Sự tiến bộ toàn diện và tương hỗ vì an ninh và tăng trưởng trên khắp các khu vực" (Mutual and Comprehensive Advancement for Security and Growth across Regions).
Vị thế địa lý của Ấn Độ đóng vai trò trung tâm trong Ấn Độ Dương. Với đường bờ biển dài 7.500 km, 12 cảng lớn, hơn 200 cảng nhỏ và hàng trăm hòn đảo, lợi ích của Ấn Độ gắn liền mật thiết với đại dương. Tuyến đường biển này vận chuyển 90% thương mại hai chiều của nước này, bao gồm hầu hết lượng năng lượng nhập khẩu.
Trong hai thập kỷ qua, Ấn Độ đã quan ngại sâu sắc về các mối đe dọa an ninh hàng hải phi truyền thống, như nạn cướp biển ở Vịnh Aden và ngoài khơi Somalia, cũng như việc sử dụng đường biển để thực hiện các vụ tấn công khủng bố vào Mumbai tháng 11/2008.
SAGAR ("biển", viết tắt của "An ninh và tăng trưởng cho tất cả mọi người trong khu vực") là nỗ lực đầu tiên của Ấn Độ nhằm xây dựng một học thuyết hàng hải, xác định lợi ích tại Ấn Độ Dương và nêu rõ phương pháp tiếp cận chính sách. SAGAR đánh dấu sự chuyển dịch của Ấn Độ từ "sử dụng biển" sang "bảo vệ biển".
Trong khuôn khổ SAGAR, Ấn Độ đã ký kết các thỏa thuận quan trọng, bao gồm: Thỏa thuận tiếp cận cảng biển với Oman, Seychelles, Mauritius và Australia; Thỏa thuận hỗ trợ hậu cần với Mỹ, thúc đẩy khả năng tương tác giữa hải quân hai nước; Tham gia tập trận hải quân Malabar cùng các đối tác trong thỏa thuận hàng hải Bộ Tứ (Quad: Mỹ, Nhật Bản và Australia).
Tầm nhìn MAHASAGAR
Học thuyết MAHASAGAR mới được xây dựng dựa trên những thành tựu của SAGAR, mở rộng cả về nội dung lẫn phạm vi tham vọng. Mục tiêu chính của MAHASAGAR:
Đối tác an ninh ưu tiên: Đưa Ấn Độ trở thành quốc gia ứng phó đầu tiên đáng tin cậy trong thời kỳ khủng hoảng và là đối tác an ninh được các quốc gia ven biển ưa chuộng. Vai trò này bao gồm nhiều cuộc tập trận hơn với các đối tác khác nhau, tăng cường hợp tác quốc phòng và chia sẻ thông tin tình báo, cũng như chống lại các mối đe dọa phi truyền thống.
Hợp tác kinh tế mở rộng: Hướng đến việc mở rộng hợp tác kinh tế, bao gồm các mạng lưới chuỗi cung ứng mới, xây dựng năng lực và phát triển kỹ năng với các quốc gia đối tác trong cơ sở hạ tầng hàng hải, năng lượng tái tạo, biến đổi khí hậu và ứng phó thảm họa.
Tăng cường sức mạnh mềm: Thúc đẩy hợp tác giáo dục, văn hóa và công nghệ để thúc đẩy quan hệ trên toàn khu vực.
Kết quả trực tiếp của MAHASAGAR là Chương trình giao lưu hàng hải quan trọng giữa Ấn Độ và châu Phi. Theo đó, Ấn Độ đã tiến hành các cuộc tập trận hải quân với 10 quốc gia châu Phi vào tháng 4 năm nay, tiếp theo là các nhiệm vụ giám sát có sự tham gia của hải quân châu Phi và quốc gia Nam Á này, bao gồm tuần tra chung trong vùng đặc quyền kinh tế cũng như các cuộc tập trận huấn luyện và nhân đạo.
Những thách thức
MAHASAGAR, với tư cách là một sáng kiến hàng hải mới, đang phải đối mặt với một số thách thức để vượt ra ngoài một tầm nhìn đơn thuần.
Thứ nhất, sự mơ hồ về phạm vi địa lý: Hiện tại, phạm vi địa lý mà tầm nhìn sẽ được thực hiện vẫn chưa được làm rõ. Các nhà bình luận tin rằng học thuyết mới bao gồm Nam bán cầu, nhưng không gian hoạt động quá mơ hồ. Để Ấn Độ được chấp nhận là đối tác an ninh ưu tiên, cần phải xác định không gian triển khai. Việc giới hạn không gian hoạt động trong Ấn Độ Dương và các vùng ven biển được coi là cách tiếp cận hợp lý hơn trong giai đoạn đầu.
Thứ hai, khoảng cách giữa khát vọng và năng lực: Mặc dù năng lực hàng hải của Ấn Độ đã có những tiến bộ đáng kể trong hai thập kỷ qua, các nhà phân tích cho rằng vẫn còn một chặng đường dài để trở thành đối tác an ninh khu vực được MAHASAGAR kỳ vọng.
Thứ ba, cảnh giác trong hợp tác với phương Tây: Chuyên gia về các vấn đề hải quân Ấn Độ Anoop Verma lưu ý, sự hỗ trợ hàng hải của các nước phương Tây dành cho Ấn Độ là "có điều kiện, có chọn lọc và phù hợp với chương trình nghị sự chiến lược rộng lớn hơn của riêng họ". Ấn Độ sẽ cần cảnh giác với những xâm phạm đến quyền tự chủ chiến lược của mình.