Vì sao IS suy yếu?

Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng hiện vẫn đang hoành hành tại Iraq và Syria, đặc biệt là ở tỉnh Anbar nhưng đã không có được những bước tiến mới, thậm chí đang bị đẩy lui trên một số mặt trận. IS đang mất đi vũ khí nguy hiểm nhất của nó và sự suy yếu của tổ chức này đang ngày càng hiện rõ.


IS đang mắc phải một số sai lầm chiến lược trong bước tiến xây dựng “Vương quốc Hồi giáo” (Caliphate) của chúng. Một nguồn sống quan trọng của IS là tiền và lãnh thổ nhưng nay quá trình bành trướng lãnh thổ nhanh chóng những ngày đầu của nhóm này đã mất đà.

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới điều này nhưng một trong số đó là IS đã tạo ra quá nhiều kẻ thù. Danh sách các lực lượng chống lại IS nay ngoài chính phủ Iraq, Syria, Iran còn có thêm các tổ chức thánh chiến Hồi giáo khác như Mặt trận Nusra (một nhánh của Al-Qaeda) tại Syria.

Các đồng minh từng đứng bên cạnh IS có các nhóm phiến quân người Sunni, trong đó có những thành viên cũ của đảng Baath ở Iraq dưới thời Saddam Hussein và cả những người trong giới tinh hoa của cộng đồng người Sunni tại Iraq.

Nhưng khi đạt được những mục tiêu ban đầu, IS nhanh chóng phản bội các lực lượng từng giúp IS phát triển. Rõ ràng nhất là tuyên bố tái lập Caliphate mới đây của nhóm này khi Người phát ngôn của IS Abu Muhammad al-Adnani tuyên bố rằng “tính hợp pháp của mọi tiểu vương, nhóm, nhà nước và tổ chức sẽ trở nên vô nghĩa khi quyền lực của Khilafah (hệ thống chính trị của IS) mở rộng”. Tuyên bố cho thấy IS tin rằng chúng có thể tiếm quyền của đồng minh.

Vào đầu tháng 8/2014, IS còn phạm mội sai lầm nghiêm trọng về mặt quân sự và chính trị khi bất ngờ xâm nhập lãnh thổ người Kurd ở Iraq và tiến hành một chiến dịch diệt chủng và nô dịch chống lại cộng đồng người Yazidi. Đây là động thái không có ý nghĩa về mặt quân sự vì lực lượng vũ trang người Kurd (Peshmerga) của Chính quyền khu vực người Kurd và cộng đồng Yazidi không phải là mối đe dọa đối với “vương quốc” của IS.

Chính những quyết định này, cùng với việc chặt đầu nhà báo Mỹ James Foley và Steven Sotloff đã đem tới cho IS nhiều kẻ thù hơn, trong đó có Mỹ và liên minh quốc tế chống IS do Mỹ tập hợp.

Một dấu hiệu rõ ràng của sự đi xuống của IS thời gian gần đây đó là nhóm khủng bố này đã không còn tiến hành các cuộc chiến giành lãnh thổ, không chiếm giữ thêm các thị trấn hay thành phố lớn kể từ khi đánh chiếm thị trấn Hit, tỉnh Anbar, Iraq hồi đầu tháng 10/2014. Đôi khi, IS tiếp tục chiếm giữ thêm các làng mạc, như 14 ngôi làng tại Anbar hôm 27/12. Tuy nhiên, những ngôi làng này không thể sánh với một thành phố mà quân đội Iraq đã giành lại được 2 ngày trước đó từ tay IS.

Hồi tháng 10, IS bất ngờ tiến đánh thị trấn chiến lược Kobane, giáp biên giới Syria – Thổ Nhĩ Kỳ, nhiều người tin rằng Kobane sẽ thất thủ, “vấn đề chỉ còn là thời gian”, các chuyên gia quân sự nhận định như vậy. Nhưng tới nay, thành phố của người Kurd tại Syria này vẫn đứng vững, thậm chí các lực lượng vũ trang người Kurd lại có những lợi thế khi IS đang dần bị mất các vị trí đã chiếm.

Theo hãng tin AFP, sau hơn 3 tháng bao vây Kobane đã có gần 1.000 tay súng IS phải bỏ mạng tại đây. Tiếp đó, đến tháng 12/2014, IS đã phải rút lực lượng khỏi huyện Sinjar, nơi khởi đầu của một trong những con đường vận chuyển chính của IS từ Syria vào Iraq, đẩy lực lượng IS đang chiếm giữ Mosul vào nguy cơ bị cô lập.


Sự tàn bạo của IS cũng khiến nhóm này bị cô lập trong chính khu vực hoạt động của chúng. Lực lượng chống lại IS ở khu vực, trong đó có người Hồi giáo Sunni, đang nổi dậy tại Mosul và Anbar. Trước đó, đã nổ ra một cuộc nổi dậy chống lại IS tại thị trấn Dayr al-Zawr của Syria. Mặc dù, cuộc nổi dậy này đã bị IS đàn áp nhưng chắc chắn người dân địa phương sẽ đứng lên một khi IS suy yếu.

Truyền thông khu vực cho biết dường như đang xuất hiện một cuộc nổi dậy chống lại IS tại Syria khi liên tiếp xảy ra các vụ bắt cóc và tấn công nhằm vào các thành viên của tổ chức này.Theo Tổ chức Giám sát Nhân quyền Syria (SOHR), nhiều thành viên của lực lượng cảnh sát tôn giáo do IS lập nên đã bị bắt cóc.

Theo đó, ngày 8/1, một phó chỉ huy lực lượng cảnh sát của IS đã bị các tay súng không rõ danh tính phục kích và bắt cóc tại thành phố Mayadin của Syria. Đây là lần đầu tiên một thủ lĩnh IS bị giết theo cách như vậy, đồng thời cho rằng hành động này có thể do chính các thành viên của IS, người dân địa phương hoặc lực lượng nổi dậy thực hiện. Trước đó, Muammar Tawhlah, một thủ lĩnh của IS tại Mosul, Iraq, đã bị giết do nghi ngờ làm gián điệp.

Góp phần vào việc làm suy yếu IS không thể không kể tới các cuộc không kích của Mỹ. Chiến dịch không kích do Mỹ dẫn đầu đã phá hủy nhiều nguồn lực tài chính và quân sự của IS, trong đó, đáng kể nhất là các nhà máy lọc dầu, trang thiết bị quân sự do IS kiểm soát. Hiện nay, IS vẫn có khả năng bán dầu thô trên chợ đen, nhưng chênh lệch giữa giá dầu thô với dầu đã tinh lọc là khá lớn nền nguồn thu của IS đã bị thu hẹp đáng kể so với trước.

Bên cạnh đó, IS thiếu một cơ sở công nghiệp có năng lực giúp duy trì khả năng quân sự của chúng. Nhóm này không thể tự chế tạo xe thiết giáp, Humvee, vũ khí chống tăng, tên lửa đất đối không, hoặc trạm rada. Cách duy nhất để chúng có được vũ khí trang bị cần cho tác chiến là tấn công vào các căn cứ quân sự, nhưng đợt tấn công gần nhất mà IS triển khai được thành công vào một địa điểm như vậy là từ tháng 8 năm ngoái.

Những bước thụt lùi này đang đe dọa sự phát triển của IS. Tuy vậy, như Tổng thống Barack Obama thừa nhận, Mỹ và đồng minh vẫn chưa thế làm suy yếu đáng kể và tiêu diệt sớm được IS. Hiện nay, IS đang sẵn sàng tấn công vào căn cứ không quân Al-Asad, tại tỉnh Anbar của Iraq, nơi có các cố vấn quân sự của Mỹ và một cuộc tấn công như vậy sẽ làm gia tăng áp lực khiến Mỹ phải rút lực lượng khỏi Iraq.

 IS cũng có thể triển khai một cuộc tấn công vượt qua biên giới vào Jordan hoặc di chuyển tới Suwayda, thành phố có đa số người Druze sinh sống tại Syria, thảm sát cộng đồng người Druze như từng đã làm tại Sinjar hay Hit. Một kích bản khác đó là, ngay cả khi IS mất các thành phố lớn tại Iraq, nhóm này vẫn có thể trở về thành trì Raqqa, Syria - nơi chúng khởi binh trước khi tiến hành cuộc tấn công quy mô vào Iraq hồi tháng 6/2014.

Và ngay cả khi thủ lĩnh IS, “Kha-líp” Abu Bakr al-Baghdadi, bị tiêu diệt và một phần lớn tổ chức tái hợp và trở lại với Al-Qaeda, một bộ phận nòng cốt của IS vẫn sẽ chiến đấu lâu dài dưới lá cờ của IS.

Nhưng dù gì, những dấu hiệu trên đều cho thấy IS đang suy giảm về quy mô và cường độ hoạt động và sẽ phải nhường lại chiến trường cho các phe nhóm thánh chiến cực đoan khác, như Mặt trận Al-Nusra – lực lượng mới đây đã có những thắng lợi quan trọng tại các thành phố Idlib, Hama và Daraa của Syria.


Thái Nguyễn (Theo Mạng Phân tích tình báo)