Tổng thống Hassan Rouhani (phải) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại cuộc gặp cấp cao hồi tháng 1/2016 ở Bắc Kinh. Ảnh: Getty Images
Theo thỏa thuận 18 trang mà NYT có được, Trung Quốc sẽ ồ ạt mở rộng hiện diện trong ngành ngân hàng, viễn thông, cảng biển, đường sắt cùng hàng chục dự án khác tại Iran. Đổi lại, Bắc Kinh sẽ nhận được nguồn cung ứng dầu mỏ với mức chiết khấu lớn từ Tehran trong vòng 25 năm.
Tài liệu cũng đề cập đến các bước làm sâu sắc hợp tác quân sự song phương. Bản chiến lược kêu gọi huấn luyện và diễn tập quân sự hỗn hợp, cùng nhau nghiên cứu, phát triển vũ khí, chia sẻ thông tin tình báo.
Theo Ngoại trưởng Iran Javad Zarif, thỏa ước về quan hệ đối tác này, vốn lần đầu tiên được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đề xuất trong chuyến thăm Iran năm 2016, đã được Tổng thống Hassan Rouhani thông qua trong tháng 6. Tài liệu này vẫn chưa được đệ trình lên Quốc hội Iran để thông qua hoặc công bố công khai.
Tại Bắc Kinh, giới chức Trung Quốc chưa tiết lộ điều khoản của thỏa thuận. Hiện cũng chưa rõ chính quyền của ông Tập Cận Bình đã thông qua hay chưa, hoặc nếu đã thông qua rồi thì sẽ cho công bố vào thời điểm nào.
Một tàu chở dầu của Iran cập cảng Chu Sang, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc. Ảnh: AP
“Hai nền văn hóa Á Đông cổ xưa, hai đối tác trong lĩnh vực thương mại, kinh tế, văn hóa và an ninh với tầm nhìn tương đồng và nhiều lợi ích song trùng trong quan hệ song phương và đa phương sẽ cùng nhau xem xét tạo lập một quan hệ đối tác chiến lược”, lời mở đầu trong bản dự thảo khẳng định.
Theo hai nguồn tin giấu tên thạo tin về thỏa ước này, đầu tư của Trung Quốc đổ vào Iran sẽ lên mức 400 tỉ USD trong 25 năm.
Khi được yêu cầu cho biết phản ứng trước thông tin về thỏa thuận dự thảo mà NYT có trong tay, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết: “Mỹ sẽ tiếp tục buộc các công ty Trung Quốc trợ giúp Iran phải trả giá”.
Mở rộng trợ giúp quân sự, huấn luyện và chia sẻ thông tin tình báo giữa Trung Quốc và Iran cũng được Washington xem là mối lo ngại. Tàu chiến của Mỹ thường xuyên chạm trán lực lượng hải quân Iran ở vùng Vịnh – nơi có mật độ tàu thuyền qua lại tấp nập. Cùng lúc, hải quân Mỹ cũng thách thức tuyên bố chủ quyền quốc tế của Bắc Kinh đối với Biển Đông, còn chiến lược an ninh quốc gia của Mỹ xác định rõ Trung Quốc là đối thủ.
Thỏa thuận mới cũng bao gồm các đề xuất để Trung Quốc xây dựng hạ tầng cho mạng viễn thông 5G, cung cấp hệ thống định vị vệ tinh Bắc Đẩu và giúp Iran tăng cường tiềm lực, khả năng kiểm soát không gian mạng.
Tuy nhiên, bản dự thảo này cũng đã gây ra những tranh cãi gay gắt trong nội bộ Iran. Ngoại trưởng Zarif - người có chuyến thăm Bắc Kinh hồi tháng 10 năm ngoái để đàm phán thỏa thuận này, đã phải đối mặt với nhiều câu hỏi gắt tại Quốc hội hồi tuần trước. Mức độ, quy mô của các dự án cũng đang được Iran xem xét lại.