Cờ NATO và quốc kỳ các nước thành viên tại trụ sở NATO ở Brussels, Bỉ. Ảnh: Kyodo/TTXVN
Khi hội nghị thượng đỉnh NATO ở Mỹ đang đến gần, Azerbaijan phải đối mặt với một quyết định chiến lược: có nên chấp nhận lời mời tham dự sự kiện ở cấp bộ trưởng ngoại giao hay không. Lời mời, được Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề châu Âu và Á-Âu James O'Brien đưa ra trong chuyến thăm Azerbaijan vào ngày 28/6. Hội nghị thượng đỉnh NATO dự kiến có sự tham gia của 30 quốc gia đối tác, đáng chú ý là Azerbaijan và Armenia.
Trong khi Armenia đã xác nhận sự tham dự của mình, Azerbaijan vẫn chưa đưa ra quyết định chính thức. Hôm 2/7, Karim Valiyev, Tổng tham mưu trưởng quân đội Azerbaijan, đã gặp Tướng Stefan Fiks, Phó tham mưu trưởng Bộ tư lệnh lực lượng liên quân NATO tại Baku. Trong cuộc họp này, ông Valiyev đã nhấn mạnh những lợi ích đang diễn ra của sự hợp tác Azerbaijan - NATO và đảm bảo các hoạt động sẽ tiếp tục một cách hiệu quả.
Tuy nhiên, những hệ quả tiềm tàng từ sự tham dự của Azerbaijan vượt ra ngoài mối quan hệ song phương với NATO. Các chuyên gia cảnh báo rằng việc tham dự hội nghị thượng đỉnh ở Mỹ có thể gây ra phản ứng từ các cường quốc khu vực như Nga và Iran.
Mặc dù vậy, Rasim Musabayov, một thành viên của Ủy ban về Quan hệ quốc tế và Quan hệ liên nghị viện trong Quốc hội Azerbaijan, cho rằng sự tham gia của Azerbaijan không nên được coi là cam kết với NATO. "Tôi nghĩ rằng Azerbaijan có thể và nên tham gia", ông Musabayov nói, lưu ý rằng nước này không tìm kiếm tư cách thành viên NATO và sẽ không tham gia vào việc ra quyết định tại hội nghị thượng đỉnh của liên minh quân sự do Mỹ đứng đầu.
Ông Musabayov cũng nhấn mạnh về sự tham gia của Azerbaijan vào chương trình "Đối tác vì hòa bình" của NATO và sự tham gia của phái đoàn nước này vào Hội đồng Nghị viện NATO.
Đồng tình với quan điểm trên, Elkhan Shahinoglu, người đứng đầu Trung tâm nghiên cứu Atlas, lập luận rằng các chính sách đối ngoại và an ninh của Azerbaijan nên ưu tiên lợi ích quốc gia hơn là những phản đối tiềm tàng từ Nga và Iran. "Nếu chúng ta muốn hợp tác với NATO, nếu chúng ta quan tâm đến hợp tác, thì chúng ta phải tham gia vào các sự kiện này", chuyên gia Shahinoglu khẳng định.
Azerbaijan có mối quan hệ hợp tác lâu dài với NATO, tham gia vào nhiều chương trình khác nhau kể từ khi độc lập, đặc biệt là "Quan hệ đối tác vì hòa bình". Chuyên gia Shahinoglu chỉ ra rằng mặc dù Azerbaijan không có ý định gia nhập NATO, nhưng nước này vẫn cam kết lập kế hoạch và hoạt động chung với liên minh.
Vào ngày 3/7, Bộ Ngoại giao Nga đã đề cập đến vấn đề này. Phó Vụ trưởng Vụ Thông tin và Báo chí Bộ Ngoại giao Nga Andrei Nastasin, cho rằng phương Tây đang tìm cách tách các đồng minh của Moskva khỏi việc hợp tác với Nga. Tuyên bố này nhấn mạnh đến hành động cân bằng tinh tế mà Azerbaijan phải đối mặt khi điều hướng các mối quan hệ đối ngoại của mình.
Hội nghị thượng đỉnh NATO, dự kiến diễn ra tại Washington D.C. từ ngày 9 - 11/7, nổi lên như một thời điểm then chốt đối với Azerbaijan. Quyết định tham dự có thể tái khẳng định cam kết hợp tác quốc tế của nước này trong khi có khả năng gây căng thẳng cho mối quan hệ với các nước láng giềng có ảnh hưởng. Khi ngày đó đến gần, mọi con mắt sẽ đổ dồn về Baku để xem nước này sẽ chọn con đường nào.