Những xáo trộn khó lường từ nước Mỹ

Trên hết, năm 2019, nước Mỹ dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Trump tiếp tục chứng kiến hàng loạt những điều chỉnh, thậm chí đảo ngược trong nhiều chính sách đối nội và đối ngoại theo hướng thực dụng và đặt lợi ích của Mỹ lên hàng đầu. 

Bước vào Nhà Trắng với cam kết làm thay đổi bộ mặt nền chính trị và kinh tế Mỹ, đồng thời theo đuổi chính sách “Nước Mỹ trước tiên”, trong năm thứ ba của nhiệm kỳ tổng thống, ông chủ Nhà Trắng tiếp tục đưa ra những quyết định và chính sách bất ngờ gây tranh cãi, không chỉ làm thay đổi nước Mỹ mà còn tác động tới nhiều khu vực trên toàn thế giới. Những quyết sách mang đậm dấu ấn cá nhân của Tổng thống Trump vấp phải sự chỉ trích gay gắt và phản đối mạnh mẽ từ đảng Dân chủ với cáo buộc ông đang đẩy Washington phải đối mặt với nhiều thách thức và nguy cơ. Tuy nhiên, với những thành tựu nổi bật không thể phủ nhận trong lĩnh vực kinh tế, những người ủng hộ cho rằng Tổng thống Trump đã thực hiện đúng cam kết của mình và đang đưa “Nước Mỹ vĩ đại trở lại”.

Về đối nội, kể từ sau kết quả cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ cuối năm ngoái khi đảng Dân chủ giành quyền kiểm soát hạ viện, nhiều chính sách chính quyền Tổng thống Trump đưa ra vấp phải sự phản đối gay gắt của các nhà lập pháp đảng Dân chủ, đặc biệt là chính sách siết chặt kiểm soát người nhập cư, bài toán chi tiêu ngân sách cho năm tài khóa 2020 liên quan đến vấn đề cấp ngân sách cho bức tường an ninh biên giới giữa Mỹ và Mexico theo đề xuất của Tổng thống Trump, vấn đề bạo lực súng đạn, cải cách y tế và một số vấn đề nổi cộm liên quan đến tôn giáo và sắc tộc.  

Có thể nói, thế đối đầu và chia rẽ giữa hai đảng Dân chủ và Cộng hòa trong năm 2019 ngày càng trở nên sâu sắc, chi phối đời sống chính trị nước Mỹ khi đảng Dân chủ đẩy mạnh các cuộc điều tra nhằm tiến hành luận tội và buộc Tổng thống Trump phải rời khỏi Nhà Trắng. Ngay sau cuộc điều tra do cựu Công tố viên Robert Mueller tiến hành liên quan đến sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016 kết thúc mà không thể đưa ra kết luận nào, đảng Dân chủ tiếp tục hướng sự tập trung vào cuộc điều tra luận tội Tổng thống Trump với cáo buộc ông đã lạm quyền nhằm gây sức ép đối với chính quyền Ukraine để giành lợi thế trước đối thủ chính trị năm 2020 của mình là cựu Phó Tổng thống Joe Biden.

Trong lịch sử nước Mỹ, ông Trump không phải là vị tổng thống đầu tiên bị tiến hành điều tra luận tội, tuy nhiên, ông được cho là người phải chịu sức ép lớn nhất khi phải đương đầu với các cuộc tấn công của đảng Dân chủ. Mặc dù chưa thể khẳng định những nỗ lực thúc đẩy nhanh chóng luận tội vào dịp cuối năm của đảng Dân chủ có giúp thay đổi được tình hình, tạo lợi thế cho các ứng cử viên đảng này trong cuộc đối đầu với Tổng thống Trump năm 2020 hay không, song chắc chắn sẽ khiến ông chủ Nhà Trắng “đau đầu” khi phải ứng phó với những diễn biến có phần bất lợi xuất hiện trong các cuộc điều trần kín và công khai gần đây và không thể “toàn tâm toàn ý” thực hiện các chính sách đối nội cũng như đối ngoại của mình. 

Không chỉ hứng chịu sức ép do mâu thuẫn và chia rẽ sâu sắc về đảng phái hay những vấn đề trong chính nội bộ chính quyền với sự ra đi của một loạt quan chức cấp cao, mà gần đây nhất là Cố vấn An ninh quốc gia John Bolton, Tổng thống Trump dường như cũng đang “mắc kẹt” trong một loạt các vấn đề đối ngoại liên quan đến Triều Tiên, Syria, cuộc chiến thương mại với Trung Quốc và các nước đồng minh của Mỹ, hay quan hệ giữa Washington và các nước như Thổ Nhĩ Kỳ, Saudi Arabia và Iran. 

Trong vấn đề Triều Tiên, mặc dù quan hệ giữa hai nước đã được cải thiện, nhưng đàm phán về phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên vẫn bế tắc. Đây là một mặt trận ngoại giao quan trọng mà Tổng thống Trump vẫn chưa thể tháo nút thắt và tiếp tục bị chỉ trích rằng chính sách của ông đối với Triều Tiên quá “mềm mỏng”, gây tổn hại tới an ninh và lợi ích của nước Mỹ, làm giảm vị thế của Washington trên trường quốc tế.

Đối với Iran, mặc dù chiến dịch gây áp lực tối đa bằng các lệnh cấm vận của Washington đã khiến nền kinh tế Iran suy thoái, nhưng dường như nó lại phản tác dụng khi đẩy Tehran vào tình thế phải tăng cường làm giàu nguyên liệu hạt nhân và thúc đẩy chính sách cứng rắn ở khu vực. Quan hệ Mỹ-Nga cũng thêm căng thẳng khi hai bên sa vào chỉ trích và đổ lỗi cho nhau gây ra sự đổ vỡ của Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF), và tình trạng này sẽ tiếp tục leo thang nếu hai bên triển khai các tên lửa tầm trung và tầm ngắn vốn trước đây bị cấm theo INF. Trong bối cảnh tình hình thế giới diễn biến phức tạp như hiện nay, INF đổ vỡ đã tạo ra một điểm nóng bất ổn mới với hậu quả khó kiểm soát, khiến tương lai của các thỏa thuận kiểm soát vũ khí như Hiệp ước cắt giảm và hạn chế vũ khí tấn công chiến lược (START) mới, Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) hay Hiệp ước cấm thử vũ khí hạt nhân toàn diện (CTBT)… đều trở nên bấp bênh. 

Năm 2019 cũng là năm đánh dấu những bước đi gây hậu quả khó lường trong chính sách của Tổng thống Trump đối với Trung Đông, khiến tình hình “điểm nóng" này liên tục bất ổn, thậm chí được cho là làm suy yếu sức mạnh và ảnh hưởng địa - chính trị của Mỹ ở khu vực. Một trong số đó là tuyên bố ủng hộ quyền của Israel trong việc xây dựng các khu định cư của Do Thái ở khu vực Bờ Tây bị chiếm đóng, động thái làm gia tăng căng thẳng giữa chính quyền Tổng thống Trump và người Palestine, khoét sâu chia rẽ giữa Mỹ và các đồng minh truyền thống ở châu Âu, cũng như ảnh hưởng tới triển vọng cho kế hoạch hòa bình lâu dài của Mỹ ở Trung Đông. Bên cạnh đó, việc Mỹ tuyên bố rút quân khỏi miền Bắc Syria và bế tắc trong đàm phán với Taliban cũng có thể khiến khu vực này ngày càng trở nên bất ổn hơn, tạo điều kiện cho chủ nghĩa  khủng bố quay trở lại. 

Những thay đổi về chính sách đối ngoại có thể "gây khó" cho Tổng thống Trump, tuy nhiên chính sách kinh tế thương mại “mạnh mẽ” mà ông chủ Nhà Trắng áp dụng kể từ khi lên nắm quyền lại mang lại những kết quả tích cực. Tổng thống Trump đã giành lại sức mạnh kinh tế cho nước Mỹ bằng cách kích thích tăng trưởng thông qua gói cắt giảm thuế hiệu quả; áp dụng một loạt biện pháp nhằm tháo bỏ đáng kể các luật lệ, rào cản đối với doanh nghiệp; gây sức ép bằng hình thức thuế quan để buộc các công ty Mỹ và công ty nước ngoài chuyển dây chuyền sản xuất, công nghệ hoặc mở nhà máy trên đất Mỹ; rút khỏi hoặc đàm phán lại các thỏa thuận thương mại đa phương và song phương, đặc biệt Mỹ đã “tuyên chiến” với các quốc gia là đối tác thương mại truyền thống lớn, trong đó có cả Trung Quốc, nhằm mục tiêu như ông Trump tuyên bố là “đem lại sự công bằng” cho các doanh nghiệp Mỹ” và đảm bảo quyền tiếp cận thị trường nước ngoài  tốt hơn cho hàng hóa Mỹ. 

Những biện pháp trên giúp Tổng thống Trump ghi được bảng thành tích nổi bật về kinh tế, làm thay đổi bộ mặt kinh tế của cường quốc hàng đầu thế giới này. Nền kinh tế Mỹ duy trì được tốc độ tăng trưởng tốt, tạo ra được nhiều việc làm, tỉ lệ thất nghiệp giảm xuống mức thấp nhất trong 50 năm qua,  lòng tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp hiện ở mức cao nhất tính từ thời điểm năm 2000. Các số liệu kinh tế tích cực đã khiến tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Mỹ Donald Trump lên mức cao nhất kể từ khi ông lên nắm quyền, bất chấp cuộc điều tra luận tội hiện nay nhằm vào ông. 

Như vậy, dù nước Mỹ phải chứng kiến nhiều xáo trộn, bất ổn và khó lường trong năm thứ ba cầm quyền của Tổng thống Trump, nhưng với những chỉ số tích cực về kinh tế - một trong những yếu tố then chốt quyết định kết quả cuộc bầu cử năm 2020,  Tổng thống Trump có thêm cơ hội giành được nhiều sự ủng hộ của cử tri. Tuy nhiên, con đường phía trước vẫn còn dài, cần vị tổng thống từng là nhà kinh doanh lẫy lừng nước Mỹ đưa ra những chiến lược cụ thể nhằm ngăn chặn xảy ra suy thoái và chèo lái nền kinh tế đầu tàu thế giới tiếp tục đạt được mức tăng trưởng kéo dài kỷ lục trong lịch sử, đồng thời giải quyết những thách thức do sự chia rẽ trên chính trường Mỹ gây ra. Có như vậy, niềm hy vọng tại vị ở Nhà Trắng của ông mới có khả năng trở thành hiện thực.