Leo thang chưa từng có tiền lệ
Theo hãng tin Reuters (Anh), Bộ Chỉ huy trung tâm Mỹ cho biết máy bay Syria bị bắn hạ trong một hành động phòng vệ tập thể của lực lượng liên minh chống khủng bố sau khi máy bay Syria nhằm vào lực lượng do Mỹ hậu thuẫn gần thành phố Raqqa.
Trong khi đó, quân đội Syria nói rằng chiến đấu cơ của họ đang thực hiện nhiệm vụ chống khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS).
Hiện không rõ tuyên bố của bên nào đúng, chỉ biết rằng đây là lần đầu tiên Mỹ đã bắn một chiến đấu cơ Syria kể từ khi nội chiến ở Syria xảy ra năm 2011. Đây cũng là lần đầu tiên Mỹ bắn hạ một chiến đấu cơ có người lái trong hơn một thập kỷ qua.
Lầu Năm góc cho biết sự việc này diễn ra sau đụng độ giữa Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do Mỹ hậu thuẫn và lực lượng do chính phủ Syria ủng hộ gần Raqqa ở miền Bắc Syria.
Mỹ tuyên bố rằng lực lượng Syria đã tấn công các tay súng SDF và sau đó không phản ứng trước nỗ lực ngăn chặn vụ tấn công từ phía quân đội Mỹ thông qua kênh giảm xung đột. Theo Mỹ, vụ tấn công này chỉ dừng lại khi chiến đấu cơ Mỹ quần thảo trong khu vực để phô trương lực lượng.
Xe quân sự Mỹ tại Syria. Ảnh: Getty |
Vài tiếng sau, một chiến đấu cơ Su-22 của Syria đã tấn công các tay súng SDF và nhanh chóng bị một chiếc F/A-18 của Mỹ bắn hạ, khiến phi công Syria mất tích.
Mỹ cho rằng hành động này được giải thích theo quy tắc giao chiến và vì lực lượng do Mỹ hậu thuẫn chỉ phòng vệ. Tuy nhiên, theo tạp chí New York, đây cũng là hành động rõ ràng cho thấy Mỹ hiện giờ sẽ sẵn sàng nhằm vào bất kỳ máy bay nào của Syria nếu nó đe dọa đồng minh của Mỹ trên mặt đất.
Sau vụ bắn máy bay, Lầu Năm góc cảnh báo trong một tuyên bố: “Liên minh không tìm cách chống lại chính phủ Syria, Nga hay lực lượng ủng hộ chính phủ Syria nhưng sẽ không ngần ngại bảo vệ liên minh và lực lượng đối tác trước bất kỳ mối đe dọa nào”.
Theo tạp chí New York, hiện chưa rõ Mỹ có sẵn sàng bắn chiến đấu cơ Nga hay không nếu chiến đấu cơ này nhằm vào các lực lượng được Mỹ hậu thuẫn.
Về phần mình, quân đội Syria nói rằng vụ tấn công cho thấy Mỹ hỗ trợ IS.
Mỹ sẵn sàng leo thang
Trong khi đó, tờ Washington Post chỉ ra rằng Mỹ đã sẵn sàng gia tăng không kích ở miền Bắc Syria khi các lực lượng do Mỹ hậu thuẫn đã bao vây thành phố Raqqa – hiện do IS chiếm đóng. Căng thẳng đã gia tăng gần thị trấn phía Bắc Syria là At Tanf ở phía Syria tiếp giáp biên giới Iraq.
Cho dù thị trấn này hiện có một tiền đồn huấn luyện của một lực lượng đặc biệt Mỹ và Mỹ liên tục cảnh báo nhưng lực lượng chính phủ Syria và dân quân dòng Shiite do Iran hậu thuẫn đã di chuyển vào khu vực quanh thị trấn. Cách đây vài tuần, một chiến đấu cơ Mỹ đã bắn một thiết bị không người lái của lực lượng ủng hộ chính phủ Syria. Mỹ còn đang có kế hoạch chuyển các bệ phóng tên lửa di động vào miền Bắc Syria.
Do đó, ngay cả trước sự kiện Mỹ bắn máy bay Syria ngày 18/6 vừa rồi, dư luận đã ngày càng lo ngại về tình hình sắp tới ở Syria. Hai nhà phân tích an ninh Trung Đông thuộc Trung tâm An ninh Mỹ mới, ông Ilan Goldenberg và Nicholas A. Heras, gần đây đã có bài viết thuyết phục trên tờ The Atlantic. Họ cho rằng khi mà Mỹ thiếu một chiến lược thực sự thì leo thang xung đột đa quốc gia ở Syria có thể nhanh chóng mất kiểm soát và thậm chí có thể dẫn tới một cuộc chiến với Iran.
Theo hai nhà phân tích, trong tháng 5, đã có ba lần quân đội Mỹ xung đột trực tiếp với các lực lượng của chính phủ Syria, dân quân Shiite do Iran hậu thuẫn và thậm chí cả Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran.
Các vụ đụng độ đã gây chết người cho lực lượng thân chính phủ Syria và có tầm quan trọng về mặt chiến lược hơn nhiều so với vụ Mỹ phóng tên lửa Tomahawk vào sân bay al-Shayrat hồi tháng 4 sau khi cáo buộc Syria dùng vũ khí hóa học.
Hai nhà phân tích cho rằng khi Mỹ đang có khả năng trượt vào một cuộc chiến, thì hiện lại không có lời giải thích công khai nào từ các cấp cao nhất chính phủ Mỹ và hầu như thiếu sự giám sát của quốc hội Mỹ. Hiện không có cách nào để xử lý những thứ có tiềm năng “đột biến” thành một cuộc can thiệp quân sự quy mô lớn của Mỹ vào Trung Đông.
Phần lớn những “tay chơi” ở Syria đều mong IS sớm bị đánh bại. Khi điều đó xảy ra, sẽ có một cuộc chạy đua để kiểm soát hoặc tranh giành ảnh hưởng ở khu vực miền đông Syria thời hậu IS. Khoảng trống quyền lực có thể gây ra đụng độ giữa lực lượng thân chính phủ Syria do Ira và Nga hậu thuẫn với lực lượng nổi dậy Syria và người Kurd do Mỹ và các nước phương Tây ủng hộ.
Không chỉ Mỹ, Iran cũng có bước leo thang ở Syria khi ngày 18/6 thông báo đã phóng một loạt tên lửa đạn đạo tầm trung vào các mục tiêu IS ở tỉnh Deir Ezzour từ các căn cứ ở phía Tây Iran.
Cuộc không kích xuyên biên giới nhằm trả đũa cho các cuộc tấn công khủng bố mà IS nhận trách nhiệm ở Tehran ngày 7/6. Cuộc tấn công cũng đánh dấu lần đầu tiên quân đội Iran tấn công trực tiếp vào mục tiêu ở Syria từ Iran.
Trước đó, Iran can dự vào nội chiến Syria thông qua cung cấp cố vấn quân sự và các tay súng tình nguyện cho chính phủ Syria. Iran cũng cho máy bay Nga sử dụng căn cứ không quân của mình.