Thị trường chứng khoán toàn cầu lao dốc trong những ngày qua làm nhiều người liên tưởng sự kiện S&P hạ xếp hạng tín nhiệm tín dụng của Mỹ giống như vụ công ty Lehman Brothers phá sản và năm 2011 là sự lặp lại của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Tuy nhiên, Nhật báo Phố Uôn ngày 9/8 cho rằng tình hình khó khăn của năm 2011 hoàn toàn khác so với cuộc khủng hoảng 2008.
|
Hoạt động giao dịch tại thị trường chứng khoán New York sau thông báo của FED. Ảnh: AFP/TTXVN |
Thứ nhất, cuộc khủng hoảng 2008 đi từ dưới lên. Nó bắt đầu từ việc những người mua nhà quá lạc quan, sau đó lan đến trung tâm tài chính Phố Uôn, và kết thúc bằng việc ảnh hưởng đến nền kinh tế toàn cầu. Chính việc lĩnh vực tài chính sụp đổ đã dẫn đến cuộc suy thoái. Ngược lại, tình hình khó khăn hiện nay đi từ trên xuống. Việc các chính phủ trên khắp thế giới không thể kích thích nền kinh tế của mình cũng như không thể ổn định tình hình trong nước đã dần làm mất lòng tin của cộng đồng doanh nghiệp và tài chính. Điều này dẫn đến việc lĩnh vực tư nhân cắt giảm mạnh chi tiêu và đầu tư, tạo ra một vòng luẩn quẩn dẫn đến thất nghiệp cao và tăng trưởng chậm. Trong trường hợp này, các thị trường và ngân hàng là nạn nhân chứ không phải là thủ phạm.
Sự khác biệt thứ hai, có lẽ là quan trọng nhất, đó là các công ty tài chính và các hộ gia đình đã hưởng thụ tín dụng rẻ trong thời gian trước khủng hoảng 2007 - 2008. Khi bong bóng nổ, khó khăn từ việc phải cắt giảm tỷ lệ nợ một cách cấp tốc sau đó đã dẫn đến cú sốc suy thoái chung. Tuy nhiên, tình hình hiện nay đi theo chiều hướng ngược lại. Kinh tế trì trệ đang khuyến khích các công ty và cá nhân tiết kiệm tiền và tránh vay mượn, dẫn đến tăng trưởng tiêu dùng và đầu tư chậm chạp.
Sự khác biệt cuối cùng chính là hậu quả của hai sự khác biệt trên. Do nguồn gốc của cuộc khủng hoảng 2008, giải pháp đơn giản là chính phủ các nước phải nhảy vào can thiệp, tạo tính thanh khoản cho nền kinh tế thông qua lãi suất thấp, cứu trợ ngân hàng và bơm tiền mặt vào nền kinh tế. Tuy nhiên, giải pháp này không nằm trong đơn thuốc chữa trị cho những khó khăn hiện nay. Những căng thẳng hiện tại không phải do thiếu tính thanh khoản. Ví dụ, các công ty Mỹ đang nắm giữ tiền mặt ở mức kỷ lục. Sổ sách quyết toán của các doanh nghiệp và cá nhân không còn chồng chất các khoản nợ. Vấn đề thực sự ở đây là sự thiếu tin tưởng của các thể chế tài chính đối với các thể chế tài chính khác và đối với khả năng của chính quyền trong việc kích hoạt tăng trưởng kinh tế.
Nếu cần bằng chứng về điều này, chỉ cần nhìn vào hệ thống “bơm” của lĩnh vực tài chính, từ thị trường “repo” (giao dịch tài chính) đến cho vay liên ngân hàng, hoặc hỏi S&P hay hỏi những người mua trái phiếu Italia và Tây Ban Nha rằng họ tin như thế nào vào khả năng của các chính trị gia trong việc giải quyết mớ lộn xộn hiện nay.
Bản chất khác thường của tình hình khó khăn hiện nay dẫn đến việc những vũ khí được sử dụng để giải quyết cuộc khủng hoảng lần trước sẽ không có tác dụng. Dù các ngân hàng trung ương có sẵn sàng thì việc bơm thêm tiền vào một nền kinh tế vốn đang tràn ngập tiền mặt sẽ không mấy hữu ích trong việc giải tỏa tình trạng khó khăn hiện nay.
Đình Thư (P/v TTXVN tại Mỹ)