Bước đi về mặt quân sự của Mỹ ở châu Âu có thể ‘gửi tín hiệu sai lầm’ tới Liên bang Nga

Báo The Kyiv Post của Ukraine ngày 31/10 cho biết chính quyền Trump một lần nữa đang thử thách sự kiên nhẫn xuyên Đại Tây Dương, khi lặng lẽ thông báo cho một số thủ đô châu Âu về kế hoạch sắp tới nhằm cắt giảm một chút lực lượng Mỹ tại Đông Âu vào tháng tới – một động thái đã làm dấy lên làn sóng phản đối lưỡng đảng tại Quốc hội Mỹ và khơi lên những câu hỏi mới về cam kết lâu dài của Washington đối với sườn phía Đông của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).

Ngay khi dư luận đang phẫn nộ trước kế hoạch rút một lữ đoàn luân phiên của Mỹ khỏi Romania, nhiều nguồn tin nói với báo The Kyiv Post rằng sự điều chỉnh này chỉ là “hồi mở màn”.

Theo các nguồn tin, trong các cuộc trao đổi kín, các quan chức chính quyền đã báo hiệu với đồng minh rằng việc cắt giảm tại Romania chỉ là “giai đoạn một”, và các đợt giảm tiếp theo tại Bulgaria, Hungary và Slovakia sẽ diễn ra sớm nhất vào giữa tháng 12 - một mốc thời gian khiến các nhà ngoại giao NATO phải khẩn trương đánh giá tác động của nó đối với khả năng răn đe dọc theo tuyến biên giới dễ tổn thương nhất của liên minh.

Hai quan chức phương Tây có hiểu biết về các cuộc thảo luận giữa Mỹ và các đối tác châu Âu cho biết Lầu Năm Góc đang cân nhắc việc giảm một phần ít lực lượng vì các quân đội châu Âu hiện được xem là đã sẵn sàng hơn so với những năm trước, khiến cho việc “tái cân bằng” hạn chế sự hiện diện của Mỹ trở nên “phù hợp”.

Các quan chức này, yêu cầu giấu tên do tính nhạy cảm của các cuộc trao đổi ngoại giao, cho biết các đồng minh đã được thông báo rằng có “khả năng cao” sẽ có thêm các điều chỉnh vào năm tới, khi các đợt triển khai luân phiên hiện nay kết thúc. Một bức điện tín của Mỹ mô tả việc cắt giảm ở Romania, Bulgaria, Hungary và Slovakia là “nhỏ, không đáng kể”.

Để trấn an các đồng minh đang lo lắng, các quan chức chính quyền nhấn mạnh rằng số lượng binh sĩ Mỹ ở Ba Lan và các quốc gia vùng Baltic – những vị trí phòng thủ kiên cố nhất của NATO ở phía Đông – sẽ không thay đổi.

Họ cũng nêu bật mức chi tiêu quốc phòng “vững chắc” của các nước này cùng sự hợp tác chặt chẽ với lực lượng Mỹ, khẳng định rằng cam kết của Washington đối với NATO vẫn “kiên định”.

Thông báo này xuất hiện giữa lúc ngày càng nhiều chỉ trích lưỡng đảng dâng cao về quyết định rút quân khỏi Romania, khi cả các nghị sĩ Cộng hòa và Dân chủ đều cảnh báo rằng động thái này có thể làm Moskva thêm táo bạo và làm suy yếu sự đoàn kết của liên minh.

Lãnh đạo của cả Ủy ban Quân vụ Thượng viện và Hạ viện Mỹ đều công khai chỉ trích kế hoạch này.

Vào ngày 30/10, Hạ nghị sĩ đảng Cộng hoà Mike Turner (bang Ohio), Trưởng đoàn đại biểu Mỹ tại Nghị viện NATO, đã bày tỏ “mối quan ngại sâu sắc” trước việc cắt giảm lực lượng tại một quốc gia tuyến đầu quan trọng của NATO.

“Với tư cách là Trưởng đoàn đại biểu Mỹ tại Nghị viện NATO, tôi quan ngại trước các báo cáo về việc cắt giảm lực lượng Mỹ tại Romania”, ông Turner viết trên mạng xã hội, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của một sự hiện diện mạnh mẽ và kiên định của Mỹ tại châu Âu, đặc biệt trong bối cảnh Liên bang Nga tiếp tục có các hành động mà ông gọi là “khiêu khích”.

Ông Turner cáo buộc Liên bang Nga gần đây đã xâm phạm không phận có chủ đích với các nước ở sườn phía Đông - điều mà Moskva kiên quyết phủ nhận – và coi đó là bằng bằng chứng về tham vọng mở rộng của Moskva.

Ông Turner kết luận rằng việc hỗ trợ các đồng minh NATO ở tuyến đầu không chỉ mang tính trấn an mà còn là vấn đề an ninh quốc gia của Mỹ.

Ở phía Dân chủ, Thượng nghị sĩ Jeanne Shaheen (bang New Hampshire), thành viên cấp cao của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, cũng đưa ra đánh giá thẳng thắn tương tự.

Bà Shaheen gọi việc cắt giảm lực lượng là “một hành động sai lầm nghiêm trọng, làm suy yếu nỗ lực của chúng ta trong việc gây áp lực buộc (Tổng thống Liên bang Nga Vladimir) Putin phải ngồi vào bàn đàm phán và củng cố năng lực phòng vệ của các đối tác châu Âu”.

Bà Shaheen ca ngợi Romania là “một đồng minh kiểu mẫu”, nhấn mạnh việc nước này đang tiếp nhận binh sĩ Mỹ và cam kết chi 5% GDP cho quốc phòng – một con số vượt xa mức cam kết của NATO.

Theo bà Shaheen, quyết định cắt giảm lực lượng ở Romania gửi đi tín hiệu hoàn toàn sai lầm tới nhà lãnh đạo Liên bang Nga khi ông Putin vẫn đang tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraine và “thử thách quyết tâm của NATO bằng các hành động khiêu khích đối với các quốc gia tuyến đầu khác”.

Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ nhấn mạnh: “Việc rút quân Mỹ khỏi Romania trực tiếp làm suy yếu các nỗ lực gần đây của Tổng thống Trump nhằm gia tăng áp lực buộc ông Putin phải đàm phán”.

Bà Shaheen cũng đặt nghi vấn liệu quyết định này có được phối hợp đầy đủ trong nội bộ chính quyền hay không, ám chỉ rằng Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth và Thứ trưởng Elbridge Colby có thể đã hành động mà không tham khảo ý kiến của Nhà Trắng, Hội đồng An ninh Quốc gia, Bộ Ngoại giao hoặc Quốc hội.

“Tổng thống Trump cần làm rõ cam kết của chúng ta với các đồng minh như Romania”, Shaheen kêu gọi và cảnh báo rằng uy tín của Mỹ trong NATO đang bị đặt vào thử thách.

Nhận định của nhà ngoại giao kỳ cựu: “Thỏa hiệp hành chính” chứ không phải “rút lui chiến lược”

Nhà ngoại giao kỳ cựu Daniel Fried, cựu Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ và là một trong những kiến trúc sư của chính sách Mỹ tại Đông Âu thời hậu Chiến tranh Lạnh, nói với báo The Kyiv Post rằng chính sách đang hình thành phản ánh nhiều hơn những toan tính quan liêu chứ không phải một chiến lược nhất quán.

“Hiện đang có một cuộc tranh luận nội bộ trong chính quyền Trump về cách bố trí lực lượng toàn cầu”, ông Fried giải thích và cho biết có các phe phái đối lập nhau: Một bên ủng hộ chiến lược “Châu Á Trước tiên” tập trung vào Trung Quốc còn một bên theo hướng “Pháo đài Bắc Mỹ” ưu tiên phòng thủ trong khu vực bán cầu và và phe truyền thống của những người theo chủ nghĩa bảo thủ an ninh quốc gia, những người “coi mối đe dọa từ Liên bang Nga là nghiêm trọng”.

Ông Fried gọi việc cắt giảm là “một sai lầm”, lập luận rằng bất kỳ sự giảm hiện diện nào của Mỹ ở châu Âu “đều gửi tín hiệu sai lầm tới ông Putin” trong bối cảnh Liên bang Nga vẫn tiếp tục hành động quân sự tại Ukraine và gây hấn với NATO.

“Nó gợi ý rằng chúng ta không sẵn sàng đối phó với sự gây hấn đó”, ông Fried nói.

Tuy nhiên, ông Fried lưu ý rằng các đợt cắt giảm được công bố chỉ ở mức hạn chế và mang tính biểu tượng.

“Các con số nhỏ đến mức chúng sẽ không làm thay đổi cán cân quân sự, nhưng tín hiệu gửi đi thì rất tệ”, ông Fried nói thêm,

Ông Fried hoan nghênh những chỉ trích mang tính lưỡng đảng từ Quốc hội, viện dẫn phát biểu của Thượng nghị sĩ Roger Wicker và Hạ nghị sĩ Mike Rogers, hai lãnh đạo Cộng hòa của Ủy ban Quân vụ Thượng viện và Hạ viện, những người đã cùng lên án động thái này là “thiếu phối hợp và hoàn toàn đi ngược lại chiến lược của Tổng thống”.

Ông Fried cũng nhấn mạnh rằng không phải mọi diễn biến đều mang tính tiêu cực vì “ít nhất thì chính quyền không rút lực lượng khỏi Ba Lan hoặc các nước vùng Baltic. Những đợt triển khai đó chính là xương sống trong hệ thống phòng thủ của NATO chống lại sự gây hấn của Liên bang Nga”.

Nhà ngoại giao kỳ cựu mô tả quyết định này là “một sự thỏa hiệp hành chính” – một nhượng bộ mang tính biểu tượng dành cho những người trong chính quyền đang thúc đẩy kế hoạch cắt giảm sâu hơn nhiều.

“Có vẻ như những người muốn một cuộc rút quân quy mô lớn khỏi châu Âu đã không đạt được điều họ mong muốn”, ông Fried nhận định và nói thêm: “Đây là biểu tượng xấu, nhưng không phải là một sự rút lui chiến lược”.

Khi được hỏi liệu quyết định này đã là cuối cùng chưa, ông Fried đưa ra một nhận xét quen thuộc: “Trong thế giới của ông Trump, không có gì là cố định. Luôn luôn có chỗ để thay đổi hướng đi”.

Ông Fried kêu gọi Quốc hội và các đồng minh tiếp tục gây sức ép, đồng thời ca ngợi phản ứng ôn hòa của Romania là “cách tiếp cận đúng đắn”.

Ông Fried kết luận với một ghi chú thận trọng nhưng lạc quan: “Nếu đây chỉ là những động thái mang tính biểu tượng, không phải là sự rút giảm đáng kể, thì tuy không tốt, nhưng cũng không phải là thảm họa”.