Hình ảnh con đập Kakhovka nhìn từ trên cao. Ảnh: Reuters
Theo hãng tin Reuters, vụ vỡ đập lớn Nova Kakhovka trên sông Dnipro đã làm lu mờ bức tranh về một cuộc phản công của Ukraine và đe dọa một thảm họa môi trường đối với dân thường sống trong vùng xung đột.
Tác động đến tính toán chiến sự của Nga và Ukraine
Kiev và Moskva đã đổ lỗi cho nhau về sự cố vỡ đập Nova Kakhovka ở miền Nam Ukraine khiến lũ tràn vào các thị trấn và vùng đất nông nghiệp xung quanh, buộc hàng trăm thường dân phải sơ tán hôm 6/6. Lũ lụt đã nhấn chìm các ngôi làng và thị trấn xung quanh thành phố Kherson, trong khi các quan chức Nga cảnh báo rằng con kênh chính cung cấp nước cho bán đảo Crimea mà Nga sáp nhập năm 2014 đang nhận được ít nước hơn.
Nga cũng cáo buộc Ukraine phá hoại con đập để làm chệch hướng những gì Moskva nói là thất bại quân sự của Ukraine. Không bên nào cung cấp bằng chứng cho đến nay cho tuyên bố của họ.
Các nhà phân tích cho biết, sự cố vỡ đập xảy ra đúng lúc Ukraine chuẩn bị phát động một cuộc phản công và có thể làm phức tạp bước tiến của các lực lượng nước này trong bất kỳ cuộc tấn công tiềm tàng, mặc dù Kiev chưa tiết lộ kế hoạch tấn công theo hướng nào.
Ben Barry, thành viên cao cấp tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, cho biết: “Hãy nhớ rằng Nga đang ở thế phòng thủ chiến lược và Ukraine đang ở thế tấn công chiến lược, trong ngắn hạn, đó chắc chắn là một lợi thế cho Nga. Điều đó sẽ giúp ích cho Moskva cho đến khi nước rút vì nó khiến Ukraine gặp khó khăn hơn trong việc vượt sông để tấn công”.
Maciej Matysiak, chuyên gia an ninh tại Stratpoints Foundation và cựu Phó Giám đốc cơ quan an ninh quân sự Ba Lan, cho biết lũ lụt tràn vào khu vực sẽ ngăn cản việc sử dụng các loại vũ khí hạng nặng như xe tăng trong ít nhất một tháng.
Trong khi đó, Marina Miron, một nhà nghiên cứu tại King's College ở London, gọi đây là một "bước ngoặt" trong cuộc xung đột, nhưng cho biết cả hai bên có thể có một số lợi thế liên quan đến sự cố đập Nova Kakhovka.
"Đối với Nga, sự cố có thể ngăn cuộc phản công của Ukraine và gây một tình huống nhân đạo ở Kherson, nơi mọi người cần được sơ tán, trong khi các vũng lầy sẽ hạn chế sự cơ động lực lượng bộ binh cơ giới Ukraine. Đối với Ukraine, vụ vỡ đập Nova Kakhovka tạo ra một cơ hội để đánh lạc hướng các lực lượng Nga trong khi Kiev tiến hành phản công", bà Miron lưu ý.
Ảnh hưởng đến hệ sinh thái và đa dạng sinh học
Với mực nước vẫn đang tăng, các quan chức và nhà phân tích đã bắt đầu tính toán tác động về con người và môi trường đối với một trong những quốc gia nông nghiệp màu mỡ nhất thế giới, cho biết các khu định cư, hàng nghìn người và một số loài động vật hoang dã quý hiếm đang gặp nguy hiểm.
Ít nhất 150 tấn dầu từ con đập đã chảy vào sông Dnipro, Bộ trưởng Môi trường Ukraine Ruslan Strilets nói trong một cuộc họp báo, và thiệt hại về môi trường ước tính khoảng 50 triệu euro (53,8 triệu USD).
Một số người dân địa phương đăng kí nhận hỗ trợ nhân đạo sau khi đập Kakhovka bị vỡ. Ảnh: NYT
Nhưng thiệt hại lớn hơn đối với môi trường và nông nghiệp tại một trong những nhà xuất khẩu ngũ cốc lớn nhất thế giới có thể rất nghiêm trọng, gây thêm căng thẳng cho chuỗi cung ứng toàn cầu sau khi các cảng biển của Ukraine bị phong tỏa vào năm ngoái.
Giá lúa mì tăng hơn 3% vào ngày 6/6. "Tác động của lũ mà chúng ta sẽ cảm nhận được không chỉ trong vài tuần hoặc thậm chí vài tháng mà còn trong một thời gian dài", ông Strilets nói.
"Thách thức là nó thực sự là một con đập rất lớn, một trong những hồ chứa lớn nhất thế giới. Dựa trên kinh nghiệm về các sự cố tương tự trên toàn thế giới, một khu vực rất rộng lớn sẽ bị ảnh hưởng và tác động đến năng suất của ngành nông nghiệp", Mohammad Heidarzadeh, kỹ sư xây dựng tại Đại học Bath ở Anh, cho biết. Theo kĩ sư Heidarzadeh, bùn do lũ gây ra có lẽ sẽ mất nhiều năm để dọn sạch.
Về phần mình Modupe Jimoh, Giáo sư Kỹ thuật Dân dụng và Nhân đạo tại Đại học Warwick, dự đoán vụ vỡ đập sẽ khiến các hóa chất công nghiệp và dầu nhớt ngấm vào đất và nguồn nước ngầm, gây tổn hại đến hệ sinh thái và đa dạng sinh học.
Ông Strilets cho biết các loài động vật hoang dã ở hạ nguồn vốn có nguy cơ tuyệt chủng đang gặp nguy hiểm và khu dự trữ sinh quyển Biển Đen của Ukraine cùng hai công viên quốc gia cũng có khả năng bị thiệt hại nặng nề.
Hồ chứa rộng lớn của con đập cũng cung cấp nước làm mát cho nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu ở Zaporizhzhia do Nga kiểm soát. Tuy nhiên, cơ quan giám sát hạt nhân của Liên hợp quốc đã giảm nhẹ rủi ro trước mắt, nói rằng các nguồn nước thay thế có thể cung cấp cho cơ sở trong nhiều tháng nếu cần thiết.