Theo tờ Bloomberg, các nhà đầu tư mạo hiểm trong công ty mẹ của TikTok là ByteDance Ltd đã tiếp cận ông Zhang để đưa ra một loạt đề xuất nhằm giải quyết các mối lo ngại liên quan tới Mỹ - quốc gia cho rằng TikTok là mối đe dọa an ninh.
Biểu tượng ứng dụng truyền thông xã hội TikTok trên màn hình điện thoại tại Arlington, Virginia, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN
Ông Zhang đã nỗ lực xây dựng hoạt động của TikTok ở Mỹ, thuê tổng giám đốc điều hành người Mỹ và trấn an các nhà quản lý rằng dữ liệu của người dùng sẽ không bị chia sẻ ra ngoài Mỹ. TikTok cũng tăng cường vận động hành lang ở Washington DC, cho biết sẽ tạo 10.000 việc làm ở Mỹ và quỹ 200 triệu USD để hỗ trợ các ngôi sao Mỹ.
Như vậy vẫn chưa đủ. Trong tháng 7, Tổng thống Donald Trump cho biết ông đang cân nhắc cấm ứng dụng TikTok ở Mỹ. Cố vấn Peter Navarro cho biết TikTok sẽ bị trừng phạt vì “chiến tranh thông tin” chống Mỹ. Quyết định về số phận của TikTok có thể được đưa ra trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11. Vì thế, ông Zhang không còn nhiều thời gian cứu TikTok.
Ông Samm Sacks, thành viên về kinh tế số Trung Quốc và chính sách an ninh mạng tại tổ chức New America, nhận định: “Chúng ta đang đi trên con đường chủ nghĩa dân tộc công nghệ”.
Tổng thống Trump có quyền lực khiến TikTok điêu đứng. Ông có thể đưa TikTok vào danh sách thực thể để yêu cầu các công ty Mỹ như Apple hay Google bỏ dịch vụ TikTok khỏi kho ứng dụng. Ngoài ra, Ủy ban Đầu tư Nước ngoài Mỹ (CFIUS) đang rà soát vụ ByteDance mua TikTok năm 2017 để có thể yêu cầu tách ra. Động thái nào cũng sẽ ảnh hưởng tới giá trị của TikTok.
Theo Bloomberg, ông Zhang, ByteDance và các nhà đầu tư có thể cân nhắc các kịch bản sau nhằm cứu TikTok.
Bán TikTok cho nhà đầu tư Mỹ
Ông Zhang Yiming. Ảnh: Vulcan Post
Các nhà đầu tư mạo hiểm của ByteDance, trong đó có công ty Sequoia Capital, đã giục ông Zhang bán đa số cổ phần trong TikTok. Ý tưởng là để TikTok trở thành một công ty Mỹ, trong khi ByteDance giữ cổ phiếu thiểu số.
Kịch bản này đã được thảo luận nhiều tháng qua. Các cuộc thảo luận tương đối chi tiết khi các bên liên quan tranh luận về việc ByteDance có tiếp tục giữ ghế trong hội đồng quản trị không và giới chức Mỹ liệu có “tha” cho TikTok không. Ông Neil Shen, Giám đốc Sequoia Trung Quốc, ủng hộ ý tưởng này.
Rào cản lớn nhất với ý tưởng trên là ông Zhang muốn giữ quyền kiểm soát TikTok. Ông đã từ chối vì ông nghĩ rằng TikTok sẽ phát triển thành một trong nhiều doanh nghiệp quảng cáo trực tuyến lớn, sánh ngang với Facebook và Google. Ứng dụng của ông cũng đã bị cấm ở Ấn Độ, thị trường lớn nhất tính theo người dùng.
Bản năng của ông Zhang là tranh đấu. Ông đã mâu thuẫn với giới chức Trung Quốc về các nội dung nhạy cảm chính trị cũng như xung đột với các nhà xuất bản Trung Quốc về cáo buộc vi phạm bản quyền.
Ngoài ra, giá cả là một thách thức khác. Giá trị của TikTok đang tăng. Giá trị hứa hẹn thực sự nằm ở thời tương lai: Liệu TikTok có thể đi theo con đường phát triển của Facebook hay Google hay không.
Hiện chưa rõ các nhà đầu tư mạo hiểm có thể gom đủ vốn hay không để mua đa số cổ phần với cái giá khiến ông Zhang hài lòng.
Thỏa thuận mua bán dù thế nào cũng sẽ đối mặt rủi ro lớn vì không còn thời gian. Người mua có thể phải đồng ý với thỏa thuận của ByteDance mà không biết liệu chính phủ Mỹ có tiếp tục muốn cấm TikTok không. Một nhà đầu tư cho rằng việc hoàn tất thỏa thuận kịp thời là gần như bất khả thi.
Chỉ bán mảng kinh doanh ở Mỹ của TikTok
Ảnh: Getty Images
Một kịch bản đơn giản hơn đang được thảo luận là tách riêng hoạt động tại Mỹ của TikTok và ByteDance vẫn sở hữu TikTok ở những nước khác.
Điều này sẽ giúp thỏa thuận có giá thấp hơn với các công ty mạo hiểm muốn mua và sẽ cho phép ông Zhang duy trì quyền kiểm soát với phần lớn hoạt động của TikTok. Kịch bản này cũng trấn an các nhà quản lý Mỹ vì dữ liệu người dùng sẽ do công ty Mỹ kiểm soát.
Mảng kinh doanh ở Mỹ tương đối khiêm tốn so với hoạt động kinh doanh tổng thể của ByteDance. Ứng dụng TikTok đã được tải trên 165 triệu lượt ở Mỹ, so với 2 tỷ lượt trên toàn cầu.
Điểm hạn chế nếu bán mảng kinh doanh ở Mỹ là mạng TikTok sẽ không còn là công ty toàn cầu. Các nhà quảng cáo muốn đến với TikTok sẽ phải thỏa thuận với hai thực thể khác nhau.
Các kỹ sư phần mềm của TikTok có thể cũng phải vất vả xử lý các đối tượng người dùng ở các khu vực địa lý khác nhau. Nếu doanh nghiệp Mỹ sở hữu mảng kinh doanh TikTok ở Mỹ tiếp tục dùng thuật toán và tài sản trí tuệ từ trụ sở Bắc Kinh, các chính trị gia có thể vẫn lo ngại về an ninh.
Chia ByteDance thành bộ phận Trung Quốc và nước ngoài
Ảnh: Shutterstock
Một lựa chọn khác sẽ là tách riêng ByteDance ở Trung Quốc và nước ngoài. Về lý thuyết, ông Zhang có thể thiết lập trụ sở toàn cầu ở Mỹ hoặc Anh để điều hành mọi công việc kinh doanh của ByteDance bên ngoài Trung Quốc.
Mặc dù công ty này nổi tiếng nhất với TikTok nhưng đó là một công ty phát triển phần mềm tham vọng với nhiều ứng dụng di động phổ biến về tin tức, giải trí…
Việc phân tách này sẽ giải quyết mối lo ngại về việc Trung Quốc kiểm soát toàn bộ ứng dụng của ByteDance.
Mảng kinh doanh ở Trung Quốc của ByteDance vốn đã lớn và đang phát triển nhanh. Douyin, phiên bản TikTok ở Trung Quốc, là mảng kinh doanh quy mô lớn hơn dịch vụ TikTok bên ngoài Trung Quốc. ByteDance cũng đang mở rộng các dịch vụ mới ở Trung Quốc.
Biến ByteDance thành công ty Mỹ
Mỹ muốn cấm TikTok. Ảnh: Getty Images
Có lẽ lựa chọn ít khả năng nhất với ông Zhang là chuyển sang Mỹ và điều hành ByteDance từ đây. Những năm gần đây, ông Zhang đã dành nhiều thời gian sống ở California khi ByteDance mở rộng ra nước ngoài.
Ông gần như chắc chắn sẽ được lợi từ chương trình thị thực của Mỹ dành cho người lao động ngoại lệ, có nghĩa là ông có thể thành công dân Mỹ trong vòng chưa đầy một năm. Các ví dụ tương tự gồm Rupert Murdoch hay Elon Musk.
Động thái sẽ chắc chắn sẽ gây nhiều tranh cãi ở Trung Quốc. Người Trung Quốc chuyển ra nước ngoài thường sống bình lặng để tránh trở thành tâm điểm bị chỉ trích.
TikTok đã thuê cựu giám đốc Walt Disney, ông KevenMayer, làm tổng giám đốc điều hành và ông này cũng là giám đốc điều hành của ByteDance.
Người phát ngôn của TikTok nói: “TikTok do một tổng giám đốc điều hành Mỹ lãnh đạo với hàng trăm nhân viên và lãnh đạo chủ chốt ở các mảng an toàn, an ninh, sản phẩm, chính sách công đều ở Mỹ. Chúng tôi không bao giờ cung cấp dữ liệu người dùng cho Trung Quốc hoặc sẽ không làm vậy nếu được đề nghị”.
Tuy nhiên, ông Navarro cho rằng bán TikTok cho người mua Mỹ là không đủ. Ông nói: “Nếu TikTok tách ra thành công ty Mỹ, không có tác dụng với chúng ta. Vì điều đó sẽ còn tệ hơn. Chúng ta sẽ phải trao cho Trung Quốc hàng tỷ đô la để TikTok hoạt động trên đất Mỹ”.
Cuối cùng, ông Zhang có thể không làm gì và chờ đối phó với quyết định của Tổng thống Trump.
ByteDance là công ty khởi nghiệp giá trị nhất thế giới. Giá trị 75 tỷ USD trong lần gây quỹ gần đây nhất đã tăng lên tới 140 tỷ USD đầu năm 2020. Khi bị Mỹ cấm, TikTok có thể giảm giá trị còn trên 100 tỷ USD.